Türkiye’de Mülkiyet Hakkı ve İhlâlleri: Varlık Vergisi Örneği

Yıl 2022, Sayı: 105, 181 - 200, 23.03.2022

Rabia Nur Kartal

Öz

Mülkiyet hakkı, malike mülkünü dilediği gibi kullanma, semerelerinden yararlanma ve mülkü üzerinde tasarrufta bulunma imkânı vermektedir. Mülkiyet, salt maddi anlamda sahip olunanları değil; fikir, kanaat, dinî görüş gibi birçok hürriyet alanlarını da kapsamaktadır. Anayasamızın 35. maddesinde herkesin mülkiyet ve miras bırakma hakkına sahip olduğu ve bu hakkın sınırlama ölçütü olarak ancak kamu yararı ve toplum çıkarı söz konusu olduğunda kısıtlanabileceği ifade edilmektedir. Ancak kanun metninde geçen ‘kamu yararı’ kavramı ideolojik manipülasyonlara elverişli bir zemin sunmakta ve oldukça geniş yorumlanarak birtakım mülkiyet hakkı ihlallerine yol açmaktadır. Bu çalışmada öncelikle mülkiyet hakkının felsefi ve teorik dayanaklarına temas edilmiş, sonrasında da Türk Hukuk sistemindeki mülkiyet hakkı konu, kapsam, sınırlar ve ihlaller perspektifinde ve Varlık Vergisi örneği özelinde ele alınmıştır. Çalışmanın amacı hukukun yasal bir soygun aracı haline getirilerek şahsî mülkiyetin kamuya geçirilmesinde önemli bir rol üstlendiğini ortaya koymaktır. Bu aşamada geniş çapta bir literatür taraması yapılmış, birincil ve ikincil kaynaklar çerçevesinde nicel ve nitel verilerden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

mülkiyet hakkı, kamu yararı, mülkiyet hakkı ihlalleri, yasal soygun, varlık vergisi

Property Rights and Violations in Turkey: The Wealth Tax Case

Öz

The right to property gives the owner the opportunity to use his/her property as he/she wishes, to benefit from the results and to make saving on her/his property. Property is not just material possessions; It also covers many areas of freedom such as ideas, opinions and religious views. Article 35th of our Constitution states that everyone has the right of property and inheritance, and that this right can only be restricted when the public interest and social interest are in question as a limitation criterion. However, the concept of ‘public interest’ in the text of the law provides a suitable ground for ideological manipulations and is interpreted broadly, leading to some property rights violations. In this study, first of all, the philosophical and theoretical origins of the property right were touched on, and then the property right in the Turkish legal system was discussed in the perspective of the subject, scope, limits and violations, and on the axis of the example of Wealth Tax. The aim of the study is to reveal that the law has an important role in the transfer of personal property to the public by making it a legal means of robbery. At this stage, a large-scale literature review was made, and quantitative and qualitative data were used within the framework of primary and secondary sources.

Anahtar Kelimeler

Right, Public Good, Violations of Property Rights, Legal Robbery, Wealth Tax.

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. Ali (2013). Batı’da Siyasal Düşünceler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aldıkaçtı, O. (1982). Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası. İstanbul: İÜHF Yayıncılık.
• Aktar, A. (2021). Varlık Vergisi ve Türkleştirme Politikaları. İstanbul: Aras Yayıncılık.
• Aydın, M. (2006). “Anayasa Mahkemesi Kararlarında Hak Arama Özgürlüğü”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 61, Sayı: 3, s. 2-3.
• Bali, Rıfat N. (1997). “Çok Partili Demokrasi Döneminde Varlık Vergisi Tartışmaları”. Tarih ve Toplum Dergisi.
• Bethell, T. (2009). “Özel Mülkiyet ve İnsan Doğası”. Liberal Düşünce Dergisi. (54), 33-41.
• Bastiat, F. (2017). Hukuk. Ankara: Liberte Yayınları.
• Berzeg, K. (1996). Liberalizm ve Türkiye. Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu.
• Baradat, L. (2012). Siyasal İdeolojiler: Kökenleri ve Etkileri. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Barry, N. (2012). Modern Siyaset Teorisi (Çev. Mustafa Erdoğan ve Yusuf Şahin). Ankara: Liberte Yayıncılık
• Cicero (2014). Devlet Üzerine (Çev. C. Çevik). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Coşar, N. (2003). “Varlık Vergisi Konusundaki Yolsuzluk Söylentileri”. AÜ SBF Dergisi, 58(2).
• Cotterrell, R. (2019). Hukukbilimin Politikası (Çev. Saim Üye). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Çengelci, G. (2010). Türkiye’de Olağandışı Dönemlerde Vergilendirme. Ankara Üniversitesi Kamu Hukuku ABD, Yüksek lisans tezi, Ankara. Dikmen, O. (1969). Maliye Dersleri: Giriş ve Genel Vergi Teorisi (I. Kitap), 3. Baskı, İstanbul.
• Duru, C. (1981). “Atatürk Döneminde Olağanüstü Vergiler”. Maliye Dergisi (Atatürk Özel Sayısı), Ekim 1981.
• Dündar, F. (1999). Türkiye Nüfus Sayımlarında Azınlıklar (1. Basım). İstanbul: Doz Yayıncılık.
• Eren, F. (2011). Mülkiyet Hukuku. Ankara: Yetkin Yayıncılık.
• Erkin, G. (2012). “Artan Oranlılık”. Ankara Barosu Dergisi. (3), 237-254.
• Gemalmaz, H. Burak (2018). Mülkiyet Hakkı: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi -6. Ankara: MRK Yayıncılık.
• Güçlü, M. (1991). “Varlık Vergisi”. Akdeniz Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, (2), 97-109.
• Güngör, D. ve Toroslu, H. (2016). “Müsadere ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması İlişkisi Üzerine Kısa Bir Değerlendirme”. AÜHFD. 65 (4), 1967-1980.
• Güriz, A. (2020). Hukuk Felsefesi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hale, Robert L. (1952). Freedom Through Law, Public Control of Private Governing Power. New York: Columbia University Press.
• Kalkan, B. (2018). Liberalizm, Siyasi İdeolojiler (ed. Buğra Kalkan ve Hasan Yücel Başdemir). Ankara: Adres Yayınları.
• Kılıçdağı, O. (2021). “Varlık vergisi, yokluğun yolu”. Agos Gazetesi. (http://www.agos.com.tr/tr/yazi/25250/varlik-vergisi-yoklugun-yolu)
• Kozak, İ. Erol (2018). Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi. Konya: Palet Yayınları.
• Locke, J. (1994). Two Treaties of Government (ed. Peter Laslett. Cambridge: Cambridge University Press.
• Llanque, M. (2021). Siyasi Düşünceler Tarihi (Çev. Edip Sönmez). İstanbul: Runik Kitap.
• Mill, J. S. (1974). On Liberty (ed. Gertrude Himmelfabr). Harmondsworth: Penguin.
• Nadaroğlu, H. (1981). Kamu Maliyesi Teorisi. Kırklareli: Sermet Matbaası.
• Nozick, R. (2000). Anarşi, Devlet ve Ütopya. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Nurcalı, N. (2019). “Varlık Vergisi Kanunu Üzerine Mali Bir İnceleme”. Asya Studies, 2 (8), 83-95.
• Oğuzman, M. K. & Seliçi, Ö. ve O. Özdemir (2009). Eşya Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Ökte, F. (1951). Varlık Vergisi Faciası. İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
• Özer, İ. (1974). Türk Vergi Sisteminin geliştirilmesi. Ankara: Güneş Matbaacılık.
• Perviz, P. H. (2003). “Varlık Vergisi Deneyimi ve Günümüz”, Dünya gazetesi, 01.05.2003, www.dunyagazetesi.com.tr
• Sandefur, T. (2009). “Özgürlüğün Köşe Taşı: 21. Asır Amerika’sında Mülkiyet Hakları”. Liberal Düşünce Dergisi, (54), 43-84.
• Schmitz, D. (2009). Mülkiyet Kurumu. Liberal Düşünce Dergisi, (54), 5-23.
• Sirmen, L. (2013). Eşya Hukuku. Ankara: Yetkin Yayıncılık.
• Şahin, A (2009). “Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunda ve Türk Anayasa Hukukunda “Mülkiyet Hakkının Sınırlandırılması Sorunu”. Liberal Düşünce Dergisi. (54), 85-103.
• Tekin, F. (1978). Artan Oranlılık ve Türk Gelir Vergisindeki Uygulaması. Eskişehir, Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları.
• Tezel, E. (2005). “Mülkiyet Hakkı ve Kullanımı”. Piyasa Dergisi. Kış (2005). S. 13, ss. 155-163.
• Tezel, E. (2004). “Mülkiyet Hakkı ve Temelleri Üzerine”. Piyasa Dergisi. Güz (2004). S. 12, ss. 285-294.
• Toku, N. (2012). Siyaset Felsefesine Giriş. İstanbul: Kum Saati Yayınları.
• Torun, Y. (2012). Hukuk Felsefesi. Ankara: Orion Yayınevi.
• Tuncer, S. (2002). “Vergi Tekniği Açısından Varlık Vergisi-II”. S. 1-2, http://www.yaklasim.com.tr/
• Türk, H. B. (2006). “İdeolojiler ve Sistemler”, (ed. Mümtaz’er Türköne), Siyaset. Ankara: Lotus Yayınevi.
• Türk, İ. (1981). “Cumhuriyet Dönemi Vergi Sisteminin Gelişmesi”. AÜSBF dergisi, Atatürk Özel Sayısı, c.36, s.1-4, Ocak Aralık.
• Uygun, O (2020). Hukuk Teorileri. İstanbul: On İki Levha Yayınları.
• Varcan, N., Çakır, T. (2000). Maliye Tarihi. Eskişehir: Birlik Ofset.
• Von Mises, L. (2004). “Özgürlük ve Mülkiyet (Çev. Can Madenci)”. İktisat Klasikleri. Bahar, s. 10, ss. 87-103.
• Yaeş, I. (1948). “DP Kuledibi Semt Ocağı kongresi”, Or Yeuda, sayı 16/ “Musevi vatandaşlar ve DP”, Cumhuriyet, 26 Eylül 1948.
• Yalçın, O. (2012). “Varlık Vergisi Kanunu ve Uygulaması”, Avrasya İncelemeleri Dergisi, 1(1), s. 320.
• Yayla, A (2014). Siyaset Teorisine Giriş. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Yayla, A. (2017). Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler. Ankara: Adres Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2015). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.