A Evaluation on the Turkish Economic Congress and Economic Policies of The Early Republican Era (1923-1929)

Yıl 2023, Sayı: 112, 59 - 78, 05.12.2023

N. Ümit Tol

https://doi.org/10.36484/liberal.1294941

Öz

The aim of this study is to evaluate the nature of the economic policies implemented during the early period of the Republic, which was the subject of the study, by examining the Turkish Economic Congress held in Izmir and the economic policies established between 1923 and 1929. The findings were obtained by analyzing
primary sources consisting of documents in the Republican Archives of the Presidency of the State Archives and the Archives of the Grand National Assembly of Turkey, official statistics and records of the official gazettes, and various secondary sources consisting of copyrighted and research works. The main conclusion of the study is that the economic policies implemented during the Turkish Economic Congress and the period after the Congress were not liberal in nature and that the policies of the statist era, which began in 1930, were not established at all as a result of the failure of the liberal policies implemented between 1923 and 1929.

Anahtar Kelimeler

Turkish Economic Congress, Early Republican Era, Liberal Policies

Türkiye İktisat Kongresi ve Erken Cumhuriyet Dönemi İktisat Politikaları Üzerine Bir Değerlendirme (1923-1929)

Öz

Bu çalışmada, 1923 yılında İzmir'de gerçekleştirilen Türkiye İktisat Kongresi ve 1923-1929 döneminde tesis edilen iktisat politikaları incelenerek, erken cumhuriyetin çalışmaya konu olan dönemi boyunca uygulanan politikaların niteliğine dair bir değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. Bulgular, Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi’nde bulunan belgeler ile resmi istatistik ve resmi gazete kayıtlarından oluşan birincil kaynaklar ve telif/inceleme eserlerin oluşturduğu çeşitli ikincil kaynakların incelenmesiyle elde edilmiştir. Çalışmanın ulaştığı temel sonuç, Türkiye İktisat Kongresi ve kongre sonrası dönemde uygulanan iktisat politikalarının liberal bir niteliğe sahip olmadığı ve 1930’la başlayan devletçilik dönemine ait iktisadi politikaların, 1923-1929 arasında uygulanan liberal politikaların başarısızlığı sonucunda tesis edilmediğidir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye İktisat Kongresi, Erken Cumhuriyet Dönemi, Liberal Politikalar

Kaynakça

• Arşiv Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• BCA, 18.01.1925, 30.18.1.1., 12.69.15.
• BCA, 15.04.1925, 30.18.1.1., 13.24.10.
• BCA, 29.04.1925, 30.18.1.1., 13.24.19
• BCA, 09.05.1926, 30.18.1.1., 19.29.19.
• BCA, 01.06.1926, 30.18.1.1., 19.35.15.
• BCA, 25.08.1926, 30.18.1.1.1., 20.54.16.
• BCA, 25.05.1927, 30.18.1.1., 24.34.6.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi
• TBMM Zabıt Ceridesi, 05.02.1923, Cilt: 27.
• Resmi Yayınlar Cumhuriyet Halk Partisi (1938), On Beşinci Yıl Kitabı, Ankara.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (2014). İstatistikî Göstergeler 1923-2013. Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
• Resmi Gazete, 20.04.1341, Sayı: 95.
• Resmi Gazete, 20.04.1341, Sayı: 96.
• Resmi Gazete, 24.05.1924, Sayı: 71.
• Resmi Gazete, 02.03.1925, Sayı: 86.
• Resmi Gazete, 18.02.1926, Sayı: 301.
• Resmi Gazete, 29.04.1926, Sayı: 359.
• Resmi Gazete, 03.06.1926, Sayı: 389.
• Resmi Gazete, 15.06.1927: Sayı: 608.
• T.C. Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü. (1929). İstatistik Yıllığı 1929. C. 2. Cumhuriyet Matbaası.
• Telif ve İnceleme Eserler Ahmad, F. (1993). The Making of Modern Turkey. London: Routledge.
• Akalın, G. (2010). Cumhuriyet Dönemi Ekonomi-Politik Tarihinin Liberal Yorumu. Ankara: Orion Kitabevi.
• Akgüç, Ö. (1992). 100 Soruda Türkiye’de Bankacılık. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Atatürk Araştırma Merkezi. (2006). Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV. Ankara.
• Aydemir, Ş.S. (2011). İkinci Adam: 1884-1938 1. Cilt. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Blaisdell, D.C. (1929). European Financial Control in The Ottoman Empire: A Study of the Establishment, Activities, and Significance of the Administration of the Ottoman Public Debt. New York: Columbia University Press.
• Boratav, K. (2006). Türkiye’de Devletçilik. Ankara: İmge Kitabevi.
• Boratav, K. (2011). Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2009. Ankara: İmge Kitabevi.
• Buğra, A. (1994). State and Business in Modern Turkey: A Comparative Study. Albany: State University of New York Press.
• Çavdar, T. (2003). Türkiye Ekonomisinin Tarihi: 1900-1960. Ankara: İmge Kitabevi.
• Eldem, V. (1994). Harp ve Mütareke Yıllarından Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Finefrock, M. (1981). Laissez-Faire: The 1923 Izmir Economic Congress and Early Turkish Developmental Policy in Political Perspective, Middle Eastern Studies. 17:3, 375-392.
• Hale, W. (1980). Ideology and Economic Development in Turkey 1930-1945, British Society for Middle Eastern Studies, Vol: 7, No: 2.
• İnan, A. (2020), İzmir İktisat Kongresi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kazgan, G. (2006). Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Keyder, Ç. (1987). State and Class in Turkey: A Study in Capitalist Development. London: Verso.
• Kocabaşoğlu, U. (2001). Türkiye İş Bankası Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Kurmuş, O. (1978). 1916 ve 1929 Gümrük Tarifeleri Üzerine Bazı Gözlemler. ODTÜ Gelişme Dergisi. 1978 Özel Sayısı.
• Ökçün, G. (1971a). 1920-1930 Yılları Arasında Kurulan Türk Anonim Şirketlerinde Yabancı Sermaye. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Ökçün, G. (1971b). Türkiye İktisat Kongresi 1923 İzmir: Haberler-Belgeler-Yorumlar. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Ökçün, G. (1975). Teşvik-i sanayi kanun-ı muvakkatı, 1913. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 30:1, 25-44.
• Pamuk, Ş. (2018). Economic Development of Turkey Since 1820. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
• Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1997). Para ve Kredi Sisteminin Oluşumunda Bir Aşama: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
• Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
• Tekeli, İ. (2012). Türkiye’de Yaşamda ve Yazında Konutun Öyküsü (1923-1980). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1982), Uygulamaya Geçerken Türkiye’de Devletçiliğin Oluşumu. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Tezel, Y.S. (1982). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950). Ankara: Yurt Yayıncılık.
• Toprak, Z. (1995a). İttihat- Terakki ve Devletçilik. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Toprak, Z. (1995b). Milli İktisat-Milli Burjuvazi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Yenal, O. (2010). Cumhuriyetin İktisat Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Quataert, D. (2017). Osmanlı Devleti’nde Avrupa İktisadi Yayılımı ve Direniş: 1881-1908. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Zürcher, E.J. (2017). Turkey: A Modern History. London & New York: I.B. Tauris.