Türkiye'de Suriyeli Sığınmacıların Kayıtdışı İstihdam Alanları: Bulanık TOPSIS Analizi

Yıl 2024, Sayı: 115, 191 - 206, 28.09.2024

İrfan Ersin , Faik Tanrıkulu

https://doi.org/10.36484/liberal.1454938

Öz

Kayıtdışı istihdam, gelişmekte olan ülkeler için önemli bir sorun teşkil etmektedir. Bu tür istihdam, ülke ekonomisine üretim açısından katkı sağlamasına rağmen vergi kaybı ve işsizlik gibi makroekonomik göstergeleri olumsuz etkileyebilmektedir. Kayıtdışı çalışma hem yerli vatandaşlar arasında hem de yabancı işçiler arasında görülebilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de Suriyeli sığınmacıların kayıtdışı istihdamda
hangi sektörlerde yoğunlaştığını ortaya çıkarmaktır. Araştırmada, bulanık TOPSIS yöntemi kullanılmıştır, bu yöntem alternatifleri ve kriterleri dikkate alarak bir sıralama sunmaktadır. Analiz sonuçları, Türkiye’de kayıtdışı istihdamda Suriyeli sığınmacıların öncelikli olarak tarım, inşaat ve tekstil sektörlerinde çalıştıklarını ortaya koymaktadır. Bu bulgular, Türkiye’nin göç politikaları ve kayıtdışı istihdamla ilgili yasal düzenlemeler konusunda adımlar atması gerektiğini, ayrıca sığınmacıların ülke ekonomisine yasal olarak entegre edilmesinin önemi vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kayıtdışı İstihdam, Suriyeli Sığınmacılar, Göç Politikaları Ekonomik Entegrasyon

Informal Employment Areas for Syrian Asylum Seekers in Türkiye: A Fuzzy TOPSIS Analysis

Öz

Informal employment is considered a major problem in developing countries. Although unregistered employment contributes to a country’s economy in terms of production, it can have a negative impact on macroeconomic indicators such as tax losses and unemployment. Unregistered employment can include both nationals and foreign workers. The aim of this study is to find out in which sectors Syrian asylum seekers are preferred in unregistered employment in Türkiye. Fuzzy TOPSIS was used as a method in the study. Fuzzy TOPSIS provides a ranking according to alternatives and criteria. The analysis results show that Syrian refugees are preferred in agriculture, construction and textile sectors respectively in unregistered employment in Türkiye. With these results, it is suggested that the legal regulations of Türkiye in immigration policy and unregistered employment and those asylum seekers should be evaluated at the legal level regarding the country’s economy.

Anahtar Kelimeler

Informal Employment, Syrian Asylum Seekers, Migration Policies, Economic Integration

Kaynakça

• Ağlargöz, O., & Yardımcı, Ş. (2019). Uluslararası düzensiz göç ve çalışma hayatı: Şanlıurfa ilindeki Suriyeli göçmenlerin durumu. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 535-558.
• Akbaş, S., & Ünlütürk Ulutaş, Ç. (2018). küresel fabrika kentinin görünmeyen işçileri: Denizli işgücü piyasasında Suriyeli göçmenler. Calisma ve Toplum, 56(1).
• Akbulut, A. (2020). Türkiye ekonomisinde Suriyeli sığınmacıların kayıt dışı istihdama etkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(3), 131-145.
• Akinci, Ş. (2021). Suriyeli mülteci akımını belirleyen faktörler: ekonometrik bir analiz. Ortadoğu Etütleri, 13(1), 71-90.
• Aktaş, R., Doğanay, M.M., Gökmen, Y., Gazibey, Y. ve Türen, U. (2015). Sayısal karar verme yöntemleri. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Alhawarin, I., Assaad, R., & Elsayed, A. (2021). Migration shocks and housing: Short-run impact of the Syrian refugee crisis in Jordan. Journal of Housing Economics, 101761.
• Aslantürk, O., & Tunç, Y. E. (2018). Yabancıların Türkiye’de kayıtdışı istihdamı. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 13-20.
• Bayrakcı, O. (2023). Kayıtdışı çalışma ve Suriyeli sığınmacı işçiler. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 16(44), 1792-1806.
• Bhuiyan, M. A., Dinçer, H., Yüksel, S., Mikhaylov, A., Danish, M. S. S., Pinter, G., ... & Stepanova, D. (2022). Economic indicators and bioenergy supply in developed economies: QROF-DEMATEL and random forest models. Energy Reports, 8, 561-570.
• Boz, D. (2016). Dış göçler olgusu ve etkisi: Türkiye-Suriye üzerine bir inceleme. Sosyoekonomi, 24(30), 147-154.
• Bulut, Y., & Canbolat, C. (2020). Suriyeli sığınmacıların Türk mutfak kültürü ve yiyecek içecek işletmelerinde istihdama etkileri. International Travel and Tourism Dynamics, 20, 65-74.
• Caro, L. P. (2020). Türk işgücü piyasasında Suriyeli mülteciler. ILO Türkiye Ofisi, 58.
• Cebeci, A. (2017). Göçmen Emeği ve Sermaye Birikimine Etkileri: Suriyeli sığınmacıların istihdamı, Şanlıurfa örneği. içinde Göç Konferansı 2017 Seçilmiş Bildiriler (ss. 61-72). Transnational Press London.
• Çınar, S. (2018). İnşaat işgücü piyasasında yeni aktörler ve yeni çatışmalar: Türkiyeli İşçilerin gözünden Suriyeli inşaat işçileri. Calisma ve Toplum, 56(1).
• Çoban, B. (2018). Türkiye’de işsizlik profili bağlamında Suriyeli gençlerin İstanbul işgücü piyasasına katılım sorunları. Çalışma ve Toplum, 56(1), 193-216.
• Dedeoğlu, S., Bayraktar, S. S., & Çetinkaya, Ö. (2019). Yoksulun umudu çocuk: Türkiye’de Suriyeli tarım işçisi çocuklar. Çalışma ve Toplum, 63, 2585-2610.
• Diken, A., & Demirel, E. (2016) İşletmelerimizde Nitelikli İşgücü İhtiyacı ve Suriyeli Göçmen İşgörenlerin İşgücü Piyasasına Etkisi Üzerine Bir Araştırma. İçinde 2nd International Congress On Applied Sciences:“Migration, Poverty And Employment” Eylül 23-25, 2016–Konya/Türkiye 2. Uluslararası Uygulamalı Bilimler Kongresi:“Göç, Yoksulluk Ve İstihdam” 23-25 Eylül 2016–Konya/Türkiye (P. 51).
• Dikkaya, M., & Dinçer, S. (2023). Türkiye iş gücü piyasasında Suriyeli sığınmacılar. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 187-198.
• Dillioğlu, B. (2015). Suriyeli mültecilerin entegrasyonu: Türkiye’nin eğitim ve istihdam politikaları. Akademik Orta Doğu, 10(1).
• Dinçer, H., Hacıoğlu, Ü., & Yüksel, S. (2017). A strategic approach to global financial crisis in banking sector: A critical appraisal of banking strategies using fuzzy ANP and fuzzy topsis methods. International Journal of Sustainable Economies Management (IJSEM), 6(1), 1-21.
• Duruel, M. (2017). Suriyeli sığınmacıların Türk emek piyasasına etkileri fırsatlar ve tehditler. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(2), 207-222.
• Erdebilli, B., Gecer, E., Yılmaz, İ., Aksoy, T., Hacıoglu, U., Dinçer, H., & Yüksel, S. (2023). Q-ROF fuzzy TOPSIS and VIKOR methods for the selection of sustainable private health insurance policies. Sustainability, 15(12), 9229.
• Erdoğan, M.M. ve Ünver, C. (2015) Türk iş dünyasının Türkiye’deki Suriyeliler konusundaki görüş, beklenti ve önerileri, http://tisk.org.tr/tr/e-yayinlar/353- goc/353-goc.pdf (15.08.2017).
• Erol, E., Akyol, A. E., Salman, C., Pınar, E., Gümüşcan, İ., Mısırlı, K. Y., ... & Mutlu, P. (2017). Suriyeli göçmen emeği: İstanbul tekstil sektörü araştırması. Birleşik Metal-İş Yayınları, İstanbul.
• Eti, S., Dinçer, H., Meral, H., Yüksel, S., & Gökalp, Y. (2024). Insurtech in Europe: identifying the top investment priorities for driving innovation. Financial Innovation, 10(1), 38.
• Güler, H., & Toparlak, E. (2018). Türkiye’de kayıtdışı ekonominin ölçümü ve Avrupa Birliği ülkeleriyle karşılaştırılması. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 209-220.
• İlgazi, A. (2019). Suriyeli Sığınmacıların emek piyasasına etkileri: Gaziantep ve Şanlıurfa örneği. Econharran, 3(4), 93-123.
• Kahveci, M. (2019). misafirlikten ikinci sınıf işçiliğe: Türkiyeli ve Suriyeli işçiler arasında ücret ayrımcılığı. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 4(2), 97-118.
• Kavas, Ç., & Develi, A. (2020). Türkiye’de geçici koruma kapsamındaki yabancıların kayıt dışı istihdam üzerindeki etkisi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 4-23.
• Keskin, A., Atalan, Y. A., & Atalan, A. (2024). Strategic Forecasting of Renewable Energy Production for Sustainable Electricity Supply: A Machine Learning Approach Considering Environmental, Economic, and Oil Factors in Turkey.
• Koca, G.& Eğilmez, Ö., & Güler, S. (2021). Kayıt Dışı İstihdama Neden Olan Faktörlerin DEMATEL Tabanlı Analitik Ağ Süreci Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Sosyoekonomi, 29(48), 249-270.
• Koca, Ş. N. (2019). Suriyeli sığınmacıların Türk emek piyasasına katılım süreçlerinin toplumsal boyutları. Göç Araştırmaları Dergisi, 5(2), 314-357.
• Korkmaz, M. (2018). Geçici Koruma Kapsamindaki Suriyelilerin Türkiye İşgücü Piyasasina Etkileri Ve Değerlendirmeler. Sosyal Güvence, (13), 57-83.
• Koyuncu, A. (2016). Nimet mi? Külfet mi? Türkiye’nin Suriyeli Sığınmacıları ve Göç Ekonomisi Üzerine Bir Derkenar. Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler: Tespitler ve Öneriler. Istanbul: Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi Vakfı (WALD) yayınları, 107-130.
• Kutlu, M. (2019). Türkiye’deki Suriyeli Mültecilerin Türkiye’nin İşgücü Piyasasına Ve İstihdama Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme (Derleme Makalesi/Review Article). Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(17), 45-59.
• Mancak, S. (2019). Zorunlu Göç ve Türkiye’de Suriyeli Kaçak İşçilerin Durum Analizi (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Türkiye)).
• Nurdoğan, A., & Öztürk, M. (2018). Geçici Koruma Statüsü İle Türkiye’de Bulunan Suriyelilerin Vatandaşlik Hakki. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 1163-1172.
• Özkarslı, F. (2015). Mardin’de enformel istihdamda çalışan Suriyeli göçmenler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 175-192.
• Sahin, M. (2017). İşverenler perspektifinden Türkiye’de kayıt dışı istihdamın temel belirleyicileri: Bir anketten sonuçlar. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2055-2071.
• Sahin, M. (2018). İşverenler perspektifinden Türkiye’de kayıt dışı istihdamın temel belirleyicileri: Bir Anketten Sonuçlar. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2055-2071.
• Sarıca, O. (2006). Kayıt dışı istihdam ve mücadele yöntemleri, planlama uzmanlığı tezi, devlet planlama teşkilatı, Yıllık Programlar ve Konjonktür Değerlendirme, Ankara.
• Sarıçalı, G. (2018). Çok kriterli karar verme yöntemlerinden kemıra-m ve copras yöntemlerinin mermer işletmesinde makine seçim sürecine uygulanması (Master’s thesis, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü).
• Temel, R., & Topateş, H. (2023). İnşaat sektöründe Suriyeli ve Afgan emeğinin güvencesiz ve kuralsız hâli: Manisa ili örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 30(3), 575-596.
• Tunç, A. (2015). Mülteci davranişi ve toplumsal etkileri: Türkiye’deki suriyelilere ilişkin bir değerlendirme. Tesam Akademi, 2(2), 29-63.
• Ulutaş, F. (2018). Türkiyede yaşayan Suriyeli göçmenlerin çalışma koşullarındaki emek süreci. IV. Internatıonal Caucasus-Central Asıa Foreign Trade And Logıstics Congress, September, 7-8, Didim/AYDIN.
• Yıldız, T., & Yıldız, İ. (2017). Suriyelilerin Türkiye Ekonomisinde kayıt dışı istihdama etkileri ve bunun yansıması olarak Türkiye’ye maliyetleri üzerine bir inceleme. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 30-46.
• Yılmaz, H. (2015). Gaziantep’te kayıt dışı istihdam: Etkileri ve çözüm önerileri. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gaziantep.