Kyzikos Kazısı 2022 Yılı Sikke Buluntuları

Year 2024, Issue: 72, 73 - 85, 12.06.2024

Mehmet Kayhan Murat

https://doi.org/10.55590/literatureandhumanities.1445712

Abstract

Antik Dönem’de Mysia Bölgesi sınırları içerisinde yer alan Kyzikos günümüzde Balıkesir ili Erdek ilçesinin Düzler Mahallesi’nde yer almaktadır. Kent, Miletoslular tarafından ilk MÖ 756’da ikinci kez de MÖ 679 yılında kurulmuştur. Kyzikos kazılarının 2022 yılı sezonu Nekropolis ve Hadrianus Tapınağı’nda gerçekleştirilmiştir. Kazılarda seramikler, sikkeler, terracotta figürünler ve çeşitli arkeolojik küçük buluntular ele geçmiştir. Nekropolis’de ele geçen eserler arasında sikkeler sayıca diğer eserlerden fazladır. Sikkeler mezarların yanı sıra her iki açmada dağınık olarak ele geçmiştir. Nekropolis’de toplamda 54 sikke ile bulunmuştur. Bu sikkelerin 43’ü teşhis edilmiş geri kalan 11 sikke yoğun korozyonlu hallerinden dolayı teşhis edilememiştir. Tanımlanan 43 sikkeden 1’i Roma eyalet sikkesi, 23 Roma İmparatorluk ve 19’u Bizans sikkesidir. İmparatoru ve darphanesi tespit edilemeyen sikkeler arka yüz tiplerinden yola çıkarak dönemsel olarak tarihlendirilmiştir. Roma eyalet sikkesi çalışmada incelenen sikkelerin en erken tarihlisidir. Roma İmparatorluk sikkeleri 8 farklı imparatora aittir. Bizans sikkelerinin geneli Erken Bizans Dönemi’ne ait olup imparatoru tespit edilen sikkeler 3 imparatoru temsil etmektedir. Darphanesi tespit edilen sikkeler 7 farklı darphanede darp edilmiştir. Aynı zaman incelediğimiz sikkeler alanda ele geçen diğer buluntularında yayınlanmasıyla nekropolis’in kullanım dönemlerinin belirlenmesinde önemli rol oynayacaktır.

Keywords

kyzikos, sikke, roma, bizans

Cyzicus Excavation Coin Finds in 2022

Abstract

Cyzicus, which was located within the borders of the Mysia Region in the Ancient Period, is today located in the Düzler District of the Erdek district of Balıkesir province. The Miletians founded the city for the first time in 756 BC and for the second time in 679 BC. The 2022 season of Cyzicus excavations was carried out in the Necropolis and Hadrian's Temple. Ceramics, coins, terracotta figurines and various small archaeological finds were unearthed during the excavations. Among the artifacts unearthed in the Necropolis, coins outnumber other artifacts. Coins were found scattered in both trenches as well as in the graves. It was found in the Necropolis with a total of 54 coins. 43 of these coins were identified, but the remaining 11 coins could not be identified due to their intense corrosion. Of the 43 coins identified, 1 is a Roman provincial coin, 23 is a Roman Imperial coin, and 19 is a Byzantine coin. The coins, whose emperor and mint could not be identified, were dated periodically based on their reverse side types. The Roman provincial coin is the earliest of the coins examined in the study. Roman Imperial Period belong to 8 different emperors. Most of the Byzantine coins belong to the Early Byzantine Period, and the coins with identified emperors represent two emperors. The coins whose mints were identified were minted in 7 different mints. At the same time, the coins we examined will play an important role in determining the usage periods of the necropolis by being published in other finds unearthed in the area.

Keywords

Cyzicus, Coin, Rome, Byzantium

References

• Aristeides, (1973). Aelius Aristeides, Orationes, Panathenaic Oration and in Defence of Oratory, with an English translation by C. A. Behr, The Loeb Classical Library, Cambridge- London.
• Aydın Çakmak, T. (2022). Kyzikos Hadrian Tapınağı Mimari Bezemeleri (1989- 2017 Yılları) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BMC Mysia. Wroth, W. (1894). Catalogues of Greek Coins of Mysia in the British Museum. London.
• Canuyar Ünal, C. (2005). “İzmir İli Ve İlçeleri (Bergama, Efes, Ödemiş, Tire Müzeleri) Örnekleri ile I. Dönem Bizans Sikkeleri (5. Yüzyıl Sonu - 8. Yüzyıl Ortası)”. N. Başgelen (Ed.), Bilim Eşiği 2, Sanat Tarihinde Gençler 2004 Semineri (ss. 55-168), İstanbul.
• Çizmeli Öğün, Z., (2004). Smintheion Kazıları Sikke Buluntuları. Anadolu, (26), 25-37.
• Demirel Gökalp, Z. & Kılıç, S. (2011). Heraclius’un Follisleri; Bolu Arkeoloji Müzesi Örnekleri. A. C. Erel, B. İşler, N. Peker & G. Sağır (Ed.), Anadolu Kültürlerinde Süreklilik Ve Değişim, Dr. A. Mine Kadıoğlu’na Armağan (ss. 251-263), Ankara.
• Demirel Gökalp, Z. (2014). Bilecik Müzesindeki Bizans Bronz Sikkeleri. TÜBA-KED, (12) 2014, 11-28.
• Demirel Gökalp, Z. (2017). Kütahya Müzesi Bizans Sikkeleri. Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• DOC I. Bellinger, A.R. & Grierson, P. (1966). Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume I, Anastasius to Maurice 491-602. Washington.
• Ertüzün, R.M. (1998). Kapıdağı Yarımadası ve Çevresindeki Adalar, Tarih ve Arkeolojisi Üzerinde Araştırmalar. İstanbul.
• Gündoğdu, S., (2023). MS 2. Yüzyılda Kyzikos Hadrian Tapınağı Neokorosluğu Kapsamında Mysia Bölgesi Neokorosluğu (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Has, A. C. (2019). Kyzikos Heykeltıraşlık Eserleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Herodotos, (1991). Heredot Tarihi. M. Öktem (çev.). Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Karanfil, S. (2019). Kocaeli Müzesi’ndeki Bizans Sikkeleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keleş V., Yılmaz, A. & Oyarçin, K. (2014). Parion Roma Hamamı 2013 Kazıları ve Sikke Buluntuları. Arkeoloji ve Sanat (147), 21-36.
• Keleş V., Yılmaz, A. & Oyarçin, K. (2015). Parion Roma Hamamı 2014 Kazıları ve Sikke Buluntuları. Arkeoloji ve Sanat (150), 53-68.
• Keleş, V. & Oyarçin, K. (2019). Parion Odeion’undan Bir Geç Roma Definesi. TÜBA-AR (24),189-208.
• Keleş, V. & Oyarçin, K. (2019). Anonymous Folles Found in Parion Excavations. SELEVCIA (IX), 335-358.
• Keleş, V. & Oyarçin, K. (2020). Akropol Doğu (İç) Sur Yangın Tabakasında Bulunan Sikkeler Işığında Parion’da Tahribat İzleri Üzerine Bir Ön Değerlendirme. TÜBA-KED (22) 2020, 51-66.
• Keleş, V. & Oyarçin, K. (2021). Parion Tiyatrosu Hyposcaenium Bölümünden Ele Geçen Geç Roma Dönemi Sikkeleri Üzerine Değerlendirmeler. OLBA (XXIX), 391-422.
• Kılıç, S. (2011). Bolu Arkeoloji Müzesi’ndeki Bizans Bronz Sikkeleri. XV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, Eskişehir, ss. 503-510.
• Koçhan, N. (2011). Kyzikos Tarihi ve Mimari Kalıntıları. Renkvizyon Ofset Form Matbaacılık.
• Koçhan, N. (1991). Kyzikos 1989 Kazısı, Hadrian Tapınağı Mimari Bezemeleri. Türk Arkeoloji Dergisi (29), Ankara.
• Koçhan, N. (2021). Kyzikos Nekropollerinin Genel Değerlendirilmesi. Mehmet Ali Yılmaz- Birol Can- Mehmet Işıklı (Ed.), Anadolu Arkeolojisiyle Harmanlanmış Bir Ömür Mehmet Karaosmanoğlu’na Armağan (ss. 515-524), Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
• Koçhan, N. (2023). Geçmişten Günümüze Kyzikos Turizm İlişkisi. Anatolian Archaeology (1), 137-146.
• Köker, H. (2003). The Greek coins from the 1952-1953 Excavations at Cyzicus. The Numismatic Cronicle, London The Royal Numismatic Society, Vol:163, 385-392.
• Köker, H. (2007). The Roman Provincial, Roman Imperial, Byzantine, Medieval and İslamic Coins from the 1952-53 Excavations at Cyzicus. The Numismatic Cronicle, London The Royal Numismatic Society, Vol:167, 305-314. LRBC II. Carson, R.A.G. & Kent, J. P. C. (1960). Late Roman Bronze Coinage Part II, Bronze Roman Imperial Coinage of the Later Empire A. D. 346-498. Spink & Son Ltd. London.
• Magie, D. (1950). Roman Rule in Asia Minor, to the End of the third Century after Cristh. Princeton University Pres, New Jersey.
• Mercanoğlu, F. (2022). Bursa Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Herakleios Dönemi Sikkesi. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi (6) 16, 178-194.
• Motor, H. (2010). Bursa, Balıkesir ve Bandırma Müzelerindeki Kyzikos Sikkeleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Munro, J. & Arthur, R. (1897). Inscriptions from Mysia. The Journal of Hellenic Studies (17), 268-293.
• Murat, M. K. (2023). Zeytinliada Meryem Ana Kilisesi’nde Ele Geçen Sikkeler. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (33) 2, 507-522.
• Murat, M. K. (2023). Zeytinliada Doğu Kazı Alanı’nda Bulunan Geç Antikçağ Sikkeleri. Cedrus (XI), 289-305.
• Murat, M. K. (2023). Zeytinliada Erken Bizans Şapeli’nde Bulunan Sikkeler. Art-Sanat (20), 435-467.
• Oyarçin, K. (2016). Parion Tiyatrosu Sikkeleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme. C. Başaran - H. E. Ergürer (Ed.), Parion Roma Tiyatrosu (ss. 181-191), İstanbul.
• Oyarçin, K. (2017). Parion’da 2005-2014 Yılları Arasında Ele Geçen Geç Roma ve Erken Bizans Dönemi Sikkeleri (MS 3.-7. YY). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Oyarçin, K. (2020). The Early Byzantine Period of Parion in Ligth of Numismatic Data. V.Keleş (Ed.), Propontis ve Çevre Kültürleri (ss. 619-628), İstanbul.
• Öztürk, N. (2003). Kyzikos Kandilleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Plinius, (1971). Naturalis Historia (I-X), Harris Rackham, William Henry Samuel Jones, David Edward Eichholz (çev.), Harvard University Press, London.
• RIC IV/III. Mattingly, H. Sydenham, E. A. & Sutherland, C.H.V. (1949). The Roman Imperial Coinage. Vol. IV Part III. Gordianus III to Antoninus. London.
• RIC VI. Sutherland, C.H.V. & Carson, R.A.G. (1967). The Roman Imperial Coinage. Vol. VI. From Diocletian’s reform to the death of Maximinus. London.
• RIC VII, Sutherland C. H. V. & Carson R. A. G. (1966). The Roman Imperial Coinage. Vol. VII, Constantine and Licinius. London.
• RIC VIII, Sutherland, C. H. V., Carson, R. A. G. & Kent, J. P. C. (1981). The Roman Imperial Coinage, Vol. VIII, The Family of Constantine I. London.
• RIC IX, Mattingly, H., Sutherland, C.H.V. & Carson, R.A.G. (1951). The Roman İmperial Coinage, Vol. IX. Valentinian I Theodosius I. London.
• Strabon, (2005). Antik Anadolu Coğrafyası (XII-XIII-XIV). A. Pekman (Çev.), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Tekin, O. & Erol Özdizbay, A. (2012). Coins from Allianoi Excavations: Campaign of 1998. CollAn. (XI), 347-401.
• Tekin, O. & Erol Özdizbay, A. (2013). Coins from Allianoi Excavations: Campaign of 1999. CollAn. (XIII), 299-331.
• Tekin, O. & Erol Özdizbay, A. (2014). Coins from Allianoi Excavations: Campaign 2000. CollAn. (XIII), 293-336.
• Tekin, O. & Erol Özdizbay, A. (2016). Coins from Allianoi Excavations: Campaign 2001. Anatolia Antiqua (XXIII), 117-146.
• Tercanlıoğlu, A. (2020). Kyzikos Hadrian Tapınağı'nda 2014 Kazı Dönemine Kadar Ele Geçen Friz Ve Alınlıklara Ait Heykeltıraşlık Eserleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Umar, B. (2006). Mysia: Bir Tarihsel Coğrafya Araştırması ve Gezi Rehberi. İnkılap Kitabevi, İstanbul.
• Ünal, C. (2004). Ödemiş Müzesinden Bir Grup I. Iustinianus ve II. Iustinos Dönemi Sikkesi. Sanat Tarihi Dergisi (XIII) 2, 119-137.
• Ünal, C. (2012). Manisa Müzesi Bizans Sikkeleri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yayınları, No:3, Manisa.
• Ünal, C., Tatar, Ö. & Toy, M. (2017). Tunay Demran Koleksiyonu. Şehzadeler Belediyesi Kültür Yayınları, Manisa.