Edebi Sosyolog Kemal Tahir

Year 2024, Issue: 73, 18 - 27, 15.12.2024

Can Çeliktaş

https://doi.org/10.55590/literatureandhumanities.1444417

Abstract

Toplumsal meseleleri anlama ve açıklama noktasında edebiyat ve sosyolojinin ortaklığı neticede edebiyat sosyolojisini doğurmaktadır. Özellikle edebi tür içinde roman, sosyolojinin edebiyata olan ilgisini artırmaktadır. Temelde her iki disiplinin konu ortaklığına vurgu yaparak inşa edilen edebiyat sosyolojisi 19. yüzyılda kurumsallaşmış sosyolojinin bir alt disiplinidir. Çalışmada edebiyatın sosyolojik imkânı Kemal Tahir gibi Türk edebiyatı ve romanı açısından önemli bir isim üzerinden örneklenmektedir. Kemal Tahir’in romancılığı ve toplum meselelerine olan ilgisi hatta Türk sosyolojisini bu doğrultuda etkilemesi, örneklik seçiminin temel gerekçesidir. Kemal Tahir'in, edebiyat ve sosyolojiyi ortak bir paydada nasıl bir araya getirdiğini Esir Şehir Üçlemesi üzerinden ortaya koyarak hem edebiyat sosyolojisine hem de yerli sosyoloji literatürüne katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Romanlarda yer alan sosyolojik veriler yorumlanırken içerik analizinin kullanıldığı bu çalışmanın neticesinde Kemal Tahir romanlarının toplum gerçekçi bir bakış açısıyla dönemin sosyolojik meselelerini tahlil ettiği ve özellikle aydına dair çözümlemeler barındırdığı görülmektedir.

Keywords

Aydın, Kemal Tahir, Edebiyat Sosyolojisi

Thanks

Yüksek Lisans tez danışmanım Doç. Dr. İlyas Sucu'ya teşekkür ederim.

Literary Sociologist Kemal Tahir

Abstract

The meaning of understanding and explaining social stories gives birth to literature and its emergence as a result of literature. Especially within the literary genre, the novel increases sociology's interest in literature. Basically, the sociology of literature, which was built by emphasizing the commonality of the two disciplines, is a sub-discipline of institutionalized sociology in the 19th century. In the study, the sociological possibility of literature is exemplified through an important name in terms of Turkish literature and novel, Kemal Tahir. Kemal Tahir's novel writing and his interest in social issues and even his influence on Turkish sociology in this direction are the main reasons for choosing the example. It is aimed to reveal how Kemal Tahir brought literature and popularity together on a common denominator through the Captive City Trilogy, and to reach both the world of literature and local fine literature. In this study, where content analysis is used to interpret the sociological data in the novels, it is seen that Kemal Tahir's novels analyze the sociological issues of the period from a society realistic perspective and contain analyzes especially about the intellectuals.

Keywords

Intellectual, Kemal Tahir, Sociology of Literature

References

• Aksakal, İ. (2016). Baykan Sezer’in Din ve Toplum Anlayışı [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi]. Açık Erişim Sistemi.
• Alver, K. (2011). Berna Moran ve Edebiyat Sosyolojisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 63-72.
• Alver, K. (2015). Türkiye’de Edebiyat Sosyolojisi Çalışmaları Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyoloji Konferansları, 52, 343-354.
• Andı, M. F. (2006). Türk Edebiyatında Roman: Cumhuriyet Dönemi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 4(8), 165-201.
• Balcı, Y. (2012). Türk Romanında Aydın Problemi 1908-1950. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Biricik, İ. (2016). Devlet Ana Romanının Sosyolojik Boyutları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1267-1287.
• Coşkun, S. (2006). Kemal Tahir Şahsiyeti Eserleri Fikirleri [Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi]. Açık Erişim Sistemi.
• Cuma, A. (2009). Edebiyat Sosyolojisi ve Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 81-94.
• Dellaloğlu, B. (2013). Modernleşmenin Zihniyet Dünyası Bir Tanpınar Fetişizmi (3. Baskı). Ufuk Yayınları.
• Eğribel, E. (2023) Kemal Tahir’in 50. Ölüm Yıldönümü ve Yeni Türkiye’nin 100. Kuruluş Yıldönümü Üzerine. Sosyologca, 25, 89-96.
• Erol, K. (2013). Kemal Tahir’in Köyün Kamburu Romanına Edebiyat Sosyolojisi Açısından Bir Bakış. İnternational Journal of Social Science, 6(3), 879-903.
• Gülşen, A. (2012). Tarihi Gerçek ve Roman Gerçeği Açısından Kemal Tahir’in Romanları [Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. Açık Erişim Sistemi.
• Hüküm, M. (2017). Şair Sosyolog Kemal Tahir. İthaki Yayınları.
• Kaçmazoğlu, H. B. (2019) Kemal Tahir Düşüncesinde Yerliliğin Sosyolojik Dayanakları. Sosyologca, 9(17), 60-70.
• Kalkan, B. (2012). Kurtuluş Savaşı Romanlarında Aydın Tipi [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi]. Açık Erişim Sistemi. Moran, B. (2004). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri (12. Baskı). İletişim Yayınları.
• Özcan, U. (2019) Kemal Tahir, Sosyoloji ve Yerlilik. Sosyologca, 9(17), 52-59.
• Özer, H. (2015). Esir Şehir Kahramanı Kamil Bey’in Bireyleşme Serüveni. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 6, 189-209.
• Sarıkoca, E. (1996). Kemal Tahir Düşüncesinde Batılaşma Olgusu [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi]. Açık Erişim Sistemi.
• Sarıkoca, E. (2023) Kemal Tahir ve Batılaşma. Sosyologca, 25, 181-189.
• Sucu, İ. (2016) Türk Sosyolojisinin Kimliği: Kuruluş Döneminde Türk Sosyolojisinin Karakteristik Özellikleri. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 8, 259-280.
• Şahin, M. (2017). Türk Sosyolojisinin Kısa Tarihi: Dönemler, Şahıslar ve Ana Yönelimler. İslami İlimler Dergisi, 12, 7-41.
• Şan, M. K. (2012). Türk Modernleşmesine Romandan Bakmanın Önemi Üzerine. İçinde K. Alver (Ed.) Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri (ss. 243-262). Hece Yayınları.
• Tahir, K. (2015a). Esir Şehrin Mahpusu (9. Baskı). İthaki Yayınları.
• Tahir, K. (2015b). Esir Şehrin İnsanları (22. Baskı). İthaki Yayınları.
• Tahir, K. (2016a). Notlar/Sanat Edebiyat 2(Yay. Haz Cengiz Yazoğlu). İthaki Yayınları.
• Tahir, K. (2016b). Yol Ayrımı (8. Baskı). İthaki Yayınları.
• Tosun, İ. Koç, A. (2012). Fatih Harbiye Romanına Edebiyat Sosyolojisi Açısından Bir Bakış. Tunceli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 39-74.
• Yavuz, N. (2000). Kemal Tahir’in Siyasal ve Toplumsal Görüşleri [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. Açık Erişim Sistemi.
• Yetişen, G. (2007). Gerçekliğin Değişkenliği Kemal Tahir Örneği [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi]. Açık Erişim Sistemi.
• Yiğit, İ. (2013). Türkiye’nin Demokratikleşme Sürecinde Kemal Tahir’in Yeri [Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi]. Açık Erişim Sistemi.