Ortaklık Hukuku Kapsamında Avrupa Birliği ve Türk Vatandaşlarının Çalışma ve Oturma Hakları

Year 2025, Issue: 30, 1 - 38, 28.07.2025

Ebru Akduman

Abstract

Avrupa Birliği (AB)’ne üye bir ülkede çalışmak isteyen üçüncü ülke vatandaşları ev sahibi ülkenin göç ve istihdam politikasının gereklerini yerine getirmek zorundadır. Diğer taraftan, çalışmamızda tartıştığımız üzere AB-Türkiye ortaklık hukuku Türk vatandaşlarının AB’de çalışması ve AB vatandaşlarının Türkiye’de çalışması hakkında karşılıklı hak ve imkanlar sunmaktadır. Ortaklık hukuku; Ankara Anlaşması, Katma Protokol ve Ortaklık Konseyi kararlarını içermektedir. Prensip olarak, ortaklık hukukunun lehe hükümleri milli hukuklara öncelikli olarak uygulanmaktadır. Ancak, 1/80 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı sadece bir Üye Ülkede yasal olarak çalışmakta olan Türk vatandaşları ile ailelerine uygulanmaktadır. Diğer deyişle, Karar çalışma izinlerini değil çalışma izinlerinin uzatılması halini düzenlemektedir. Ortaklık hukuku, Türk vatandaşlarına serbestçe bir üye devlete yerleşme olanağı sunmamakla beraber Türk göçmen işçilere ve ailelerine birçok üçüncü dünya ülkesine kıyasla avantaj sağlamaktadır. Mevcut durumun korunması (standstill) ilkesi ise sadece işçilere değil serbest çalışanlara da koruma sağlamaktadır. Buna göre, ortaklık hukukunun yürürlüğe girmesinden sonra bir Üye Ülke, ilgili mevzuatını sadece Türk vatandaşlarının lehine olarak değiştirebilmektedir.

Keywords

AB ve Türkiye ortaklık hukuku, işçilerin serbest dolaşımı, yerleşim serbestisi, hizmet sunma serbestisi, Türk yabancılar hukuku

EMPLOYMENT AND RESIDENCE RIGHTS OF THE EUROPEAN UNION AND TURKISH CITIZENS WITHIN THE ASSOCIATION LAW

Abstract

The third country citizens who want to work in an European Union (EU) Member State should comply with the necessities of the host country’s immigration and employment regime. However, as discussed in our study the EU-Türkiye association law provide mutual rights and opportunities with regard to the employment of the Turkish citizens in the EU Member States and the EU citizens in Türkiye. The association law consists of the Ankara Agreement, the Additional Protocol, and the decisions of the Association Council. In principle, the favorable regulations of the association law take precedence of the national legislation. However, the Association Council Decision #1/80 applies only to the Turkish citizens who have already started working in a Member State legally and to their family members. In other words, the Decision does not regulate the work permits but, regulates the extension of an existing permission. Although the association law does not entitle Turkish citizens move to an EU Member State freely, it provides advantage to the Turkish migrant workers and their families when compared with many third country citizens. The standstill principle grants some protection not only for workers but, also self-employed. Accordingly, after the entry into force of the association law a Member State can only amend its respective legislation in favor of the Turkish citizens.

Keywords

EU and Türkiye association law, freedom of movement for workers, freedom of establishment, freedom to provide services, Turkish foreigners law.

Ethical Statement

There is no requirement of Ethics Committee Approval for this study.

References

• Anonymous, Avrupa Birliği’nin Hizmetlerin Serbest Dolaşımı ve Bankacılık Müktesebatı ve Türkiye’nin Uyumu (İktisadi Kalkınma Vakfı 2004)
• Apaydın DT, “Monizm ve Düalizm İkileminde Türk Hukuk Sistemi: Uluslararası Hukuka Bakış Üzerine Doktrinel Uzlaşmazlığın Nedenleri ve AB Hukuku Işığında Bir Değerlendirme” (2018) 9 (1) İnÜHFD 529
• Baykal S, “Turkey-EC Association Law and Recent Developments Regarding the Freedom of Establishment and Free Movement of Services” in Turkey-EC Association Law: Developments Since Ankara Agreement 1963 (The Rights of EU Citizens in Turkey and of Turkish Citizens in the EU Countries) (Legal Yayınevi 2010) 11
• Bozbel S, “Türk Vatandaşlarının Avrupa Birliği Ortaklık Konseyi Kararlarından Doğan Çalışma ve Serbest Dolaşım Hakları” (2004) VIII (1-2) AÜEHFD 351
• Bozkurt E and Köktaş A, Avrupa Birliği Hukuku (9th edn, Legem Yayınları 2024)
• Çelikel A and Öztekin Gelgel G, Yabancılar Hukuku (28th edn, Beta Basım 2024)
• Çiçekli B, Yabancılar ve Mülteci Hukuku (6th edn, Seçkin Yayıncılık 2016)
• Çiçekli B, “Rights of EU Citizens in Turkey” in Turkey-EC Association Law: Developments Since Ankara Agreement 1963 (The Rights of EU Citizens in Turkey and of Turkish Citizens in the EU Countries) (Legal Yayınevi 2010) 77
• Çiçekli B, Yabancıların Çalışma İzinleri (Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Yayınları 2004).
• Çiçekli B, “Türk-AB Ortaklık Hukuku Çerçevesinde Türkiye’deki AB Vatandaşlarının Çalışma ve İkamet Hakları Üzerine Bir Değerlendirme” (1999) 19 (1-2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 213
• Çiçekli B, “The Rights of Turkish Migrants in Europe under International Law and EU Law” (1999) 33 (2) International Migration Review 300
• Erdenir B, “Vize” in B Akçay and S Akgül Açıkmeşe (eds.), Yarım Asrın Ardından Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri (Turhan Kitabevi 2013) 471
• Ergin H, Türk Hukukunda Yabancıların Çalışma İzinleri (Beta Basım 2017)
• Göçmen İ, Türkiye - Avrupa Birliği İlişkileri: Hukuki Boyut (Ankara Üniversitesi Yayınları 2022)
• Göçmen İ, “Türkiye-Avrupa Birliği (AB) Ortaklık Hukukunun Hukuki Çerçevesi” in Bayraktaroğlu G Özçelik and Aktan E (eds.), Avrupa ve Uluslararası Göç Hukuku (Yetkin Yayınları 2022) 269
• Göçmen İ, Avrupa Birliği Hukukunun Temelleri (2nd edn, Seçkin Yayıncılık 2023)
• Göçmen İ, “The Freedom of Establishment and to Provide Services: A Comparison of the Freedoms in European Union Law and Turkey-EU Association Law” (2011) 8 (1) Ankara Law Review 67
• Göçmen İ and OE Civan, “The Principle of Non-Discrimination on Grounds of Nationality with regard to Turkish Workers in the European Union and Union Workers in Turkey” in Akçay B and Akipek Ş (eds.), Turkey’s Integration into the European Union (Lexington Books 2013) 95
• Güneş A, Avrupa Birliği Hukukuna Giriş (5th edn, Ekin Yayınları 2022)
• Kaplan AB, Avrupa Birliği’nde Türk Vatandaşlarının Serbest Dolaşımı (Beta Basım 2008)
• Karluk R, Avrupa Birliği Türkiye İlişkileri: Bir Çıkmaz Sokak (Beta Basım 2013)
• Kaya G, “Free Movement of Turkish Citizens after the Soysal Judgment” in Fırat C and Hoffmann L (eds.), Turkey and the European Union: Facing New Challenges and Opportunities (Routledge 2014) 121
• Kinsmann F and Ekşi N, Avrupa Birliği’nin Kişilerin Serbest Dolaşımı Müktesebatı ve Türkiye’nin Uyumu (İktisadi Kalkınma Vakfı 2002)
• Kutucu S, Avrupa Birliği’nde Üçüncü Devlet Vatandaşlarının Serbest Dolaşımı (Seçkin Yayıncılık 2014)
• Köktaş A, Avrupa Birliği’nde İşçilerin Serbest Dolaşım Hakkı ve Türk Vatandaşlarının Durumu (Nobel Yayın 1999)
• Ott A, “The Savas Case - Analogies between Turkish Self-Employed and Workers?” (2000) 2 European Journal of Migration and Law 445
• Özen Ç and Can H, Türkiye-Avrupa Topluluğu Ortaklık Hukuku (Gazi Kitabevi 2005)
• Özkan I, Yabancıların Çalışma Hürriyeti ve Avrupa Topluluğunda Kişilerin Serbest Dolaşımı (Kazancı Hukuk Yayınları 1997)
• Schütze R, “Direct Effects and Indirect Effects of Union Law” in Schütze R and Tridimas T (eds.), Oxford Principles of European Law: European Legal Order V. I (Oxford University Press 2018) 265
• Tezcan İdriz N, “Free Movement of Persons between Turkey and the EU: To Move or not to Move? The Response of the Judiciary” (2009) 46 (5) Common Market Law Review 1621
• Tiryaki H, Yabancıların Türkiye’de Çalışma İzinleri (2nd edn, Bilge Yayınevi 2016)
• Ümit C, Avrupa Birliği Hukukunda Üçüncü Ülke Vatandaşları (Seçkin Yayıncılık 2013)
• Eur-Lex Access to European Union Law, https://eur-lex.europa.eu/homepage.html
• Ministry of Foreign Affairs, https://www.mfa.gov.tr/
• Ministry of Foreign Affairs Directorate for EU Affairs of the Turkish Republic, https://www.ab.gov.tr/turkey-eu-relations_4_en.html
• Ministry of Labor and Social Security General Directorate of International Labor Force of the Turkish Republic, https://www.csgb.gov.tr/uigm/
• Official Journal of the EU (OJ), https://eur-lex.europa.eu/oj/direct-access.html
• Official Journal of the Turkish Republic (RG), https://www.resmigazete.gov.tr/
• Horuztepe GS, Türkiye’de Çalışan Yabancıların İş Kanunu’ndan Kaynaklanan Hak ve Görevleri, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Expert Thesis (2021), https://www.csgb.gov.tr/media/89560/gul-setenay-horuztepe_turkiye-de-calisan-yabancilarin-is-kanunundan-kaynaklanan-hak-ve-yukumlulukleri-1.pdf date of access: 25.07.2024