Andriake Limanı’nda Bulunan Afrika Kırmızı Astarlı Seramikleri

Year 2024, , 21 - 52, 01.07.2024

Cüneyt Öz

https://doi.org/10.54577/lycus.1467361

Abstract

Andriake limanı, Myra’nın güneybatısında Andriakos Çayı’nın denize döküldüğü yer olan Çayağzı mevkiinde kurulmuş olup günümüzde Antalya ilinin Demre ilçesinde yer almaktadır. Andriake’deki arkeolojik kazı çalışmaları 2009 yılında başlamış, halen devam etmektedir. Bu çalışmalar esnasında çok sayıda eser ortaya çıkarılmış; bunlardan en yoğun grup ise seramiklerdir. Seramikler arasında yer alan Afrika Kırmızı Astarlı Seramikleri bu makalenin ana konusunu oluşturmaktadır. Limanda Kuzey Afrika’da üretildiği düşünülen bu grup seramiklerden toplam yirmi beş adet bulunmuş, bunlar on dört farklı tipte incelenmiştir. Hayes’in Geç Roma Seramikleri için yaptığı tipoloji dikkate alındığında Andriake’de bulunan Afrika Kırmızı Astarlı Seramikleri Hayes Form 8B, 61A, 67, 73A, 76 Variant, 89B, 91B/C, 91 Taklidi, 96, 97, 99B, 104B, 105 ve 126 olarak gruplandırılmıştır. Tipler arasında en yoğun grubu Form 61A tabakları ile Form 67 kâseleri oluşturmaktadır. Bu seramikler limanda MS 2. yüzyıldan 7. yüzyılın başlarına kadar görülmektedir. Seramiklerin MS 7. yüzyılın başlarından sonra limanda görülmemesinin nedeni üretimlerinin azalmasının yanı sıra aynı yüzyıl içerisinde Akdeniz Bölgesi’ni etkileyen Arap akınları olmalıdır. Akdeniz Bölgesi’nde yoğun kullanılan bu seramikler Andriake limanında az sayıda ele geçmesine rağmen çok fazla tip çeşitliliğine sahiptir. Seramiklerin limandaki varlığı ana kent Myra ve Andriake’nin Kuzey Afrika kentleriyle olan ticari ilişkisinin olduğunu kanıtlar niteliktedir.

Keywords

Andriake Limanı, Myra (Lykia), Geç Roma Seramikleri, Afrika Kırmızı Astarlı Seramikleri, Ticaret

Ethical Statement

Herhangi bir kurum ve kuruluşla ilgili etik oluşturabilecek durum bulunmamaktadır.

Supporting Institution

Yok.

African Red Slip Wares found in the Andriake Port

Abstract

Andriake port was established in Çayağzı, where the Andriakos Stream flows into the sea in the southwest of Myra and is located in the Demre district of Antalya province today. Archaeological excavations at Andriake began in 2009 and are still continuing. A large number of artefacts were unearthed during these works; the most dense group of these are potteries. African Red Slip Wares are the main subject of this article. A total of twenty-five sherds from this group, which are thought to have been produced in North Africa, were found in the port and analysed into fourteen different types. Using Hayes’ typology for Late Roman Pottery, the African Red Slip Wares found at Andriake is grouped as Hayes Form 8B, 61A, 67, 73A, 76 Variant, 89B, 91B/C, 91 imitation, 96, 97, 99B, 104B, 105 and 126. Among the types, Form 61A plates and Form 67 bowls are the largest groups. These potteries are dated from the 2nd century AD to the early 7th century AD in the port. The reason for the absence of potteries in the port after the early 7th century AD must be the decline in their production, as well as the Arab raids that affected the Mediterranean Region in the same century. This type of potteries, widely used in the Mediterranean Region, was found in small numbers in the port of Andriake, but the variety of types is great. The discovery of these potteries in the port proves that Myra and Andriake had trade relations with the North African cities.

Keywords

Andriake Port, Myra (Lycia), Late Roman Pottery, African Red Slip Ware, Trade

References

• Abadie-Reynal 2007 C. Abadie-Reynal, La Céramique d’Argos (fin du IIe siecle avant J.-C. – fin du IVe siecle apres J.-C.), Études Péloponnésiennes XIII, Athenes, 2007.
• Adak-Adıbelli 2006 I. Adak-Adıbelli, Tarsus Geç Roma Seramiği, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2006.
• Alkan 2013 M. Alkan, Klasik Çağ’dan Erken Bizans’a Myra Kenti ve Teritoryumu, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Antalya, 2013.
• Amir 2006 R. Amir, “Pottery, Stone and Small Finds from Shiqmona”, Atiqot 51, 2006, 145–161.
• Anderson-Stojanovic 1992 V. R. Anderson-Stojanović, Stobi. The Hellenistic and Roman Pottery, New Jersey, 1992.
• Aydın 2019 S. Aydın, Olba Geç Roma Dönemi Seramik Buluntuları, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2019.
• Aygün 2018 Ç. A. Aygün, Myra’nın Limanı Andriake’nin Yerleşim Planı, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Antalya, 2018.
• Baklouti v.d. 2014 S. Baklouti – L. Maritan – N. L. Ouazaa – L. Casas – J. L. Joron – S. L. Kassaa – J. Moutte, “Provenance and reference groups of African Red Slip ware based on statistical analysis of chemical data and REE”, Journal of Archaeological Science 50, 2014, 524-538.
• Bass 1982 G. F. Bass, “The Pottery”, Yassı Ada I: A seventh-century Byzantine shipwreck, G. F. Bass, F. H. van Doorninck Jr., Texas, 1982, 155–188.
• Bonifay 2004 M. Bonifay, Etudes sur la Ceramique Romaine Tardive d’Afrique, BAR-IS. 1301, Oxford, 2004.
• Bulut – Şengül 2014 S. Bulut – M. Şengül, “2009-2012 Yılları Andriake Kazı Sikkeleri ve Yerleşim Tarihine Katkıları”, Birinci Uluslararası Anadolu Para Tarihi ve Numismatik Kongresi 25-28 Şubat 2013-Antalya. Bildiriler, Ed. K. Dörtlük, O. Tekin, R. Boyraz Seyhan, Antalya, 2014, 79–110.
• Carandini 1969 A. Carandini, Vibia Sabina: Funzione Politica, Iconografia e il Problema del Classicismo Adrianeo, Firenze, 1969.
• Çevik 2010a N. Çevik, “Myra ve Limanı Andriake. Kazılar Başlarken Ön-Düşünceler”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi 134, 2010, 53–82.
• Çevik 2010b N. Çevik, Myra ve Andriake Kazıları’nda İlk Yıl: 2009/The First Season of Excavations in Myra and Andriake: 2009”, ANMED 8, 2010, 55–60.
• Çevik 2015 N. Çevik, Likya Kitabı, Antalya, 2015.
• Çevik 2016 N. Çevik, “Mür Soluyan Kent: Myra”, Lukka’dan Likya’ya. Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi, Ed. H. İşkan, E. Dündar, İstanbul, 2016, 224–237.
• Çevik – Bulut 2010 N. Çevik – S. Bulut, “İkinci Kazı Sezonunda Myra ve Limanı Andriake”, Arkeolojisinden Doğasına Myra/Demre ve Çevresi, Ed. N. Çevik, Antalya, 2010, 25–118.
• Çevik – Bulut 2011 N. Çevik – S. Bulut, “Myra ve Andriake Kazıları 2010/Excavations at Myra and Andriake in 2010”, ANMED 9, 2011, 59–70.
• Çevik – Bulut 2014 N. Çevik – S. Bulut, “Andriake Doğu Hamamı: Bölgenin Hamam Mimarlığına Işık Tutan Yeni Bir Örnek” Adalya 17, 2014, 221–263.
• Çevik v.d. 2011 N. Çevik – S. Bulut – O. Tıbıkoğlu – B. Özdilek – Ç. A. Aygün, “Myra ve Andriake Kazılarında İlk Yıl: 2009” Kazı Sonuçları Toplantısı 32(1), 2011, 403–420.
• Çevik v.d. 2012 N. Çevik – S. Bulut – E. Akyürek, “Myra-Andriake Kazıları ve Araştırmaları 2011”, ANMED 10, 2012, 65–72.
• Çevik v.d. 2013 N. Çevik – S. Bulut – E. Akyürek, “Myra ve Andriake Kazıları 2012”, ANMED 11,2013, 90–96.
• Çevik v.d. 2014 N. Çevik – S. Bulut – Ç. A. Aygün, “Myra’nın Limanı Andriake”, Harbor and Harbor Cities in the Eastern Mediterranean (BYZAS 19/1), Ed. S. Ladstatter, F. Pirson, T. Schmidts, İstanbul, 2014, 225–244.
• Çevik v.d. 2017 N. Çevik – S. Bulut – Ç. A. Aygün – Ö. Çömezoğlu Uzbek, “2016 Yılı Myra ve Andriake Kazıları/Myra and Andriake Excavations of 2016”, ANMED 15, 2017, 67–75.
• Çevik v.d. 2018a N. Çevik – S. Bulut – Ç. A. Aygün – Ö. Çömezoğlu Uzbek – H. A. Tiryaki Türkmenoğlu – I. Pimouguet-Pédarros, “Myra-Andriake 2017”, ANMED 16, 2018, 75–81.
• Çevirici – Çoşkun 2014 F. Çevirici – Çoşkun, “2015 Yılı Haç Dağı Mevkii Yüzey Araştırmasında Ele Geçen Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri”, Uluslararası Çağlar Boyunca Hatay ve Çevresi Arkeoloisi Sempozyumu Bildirileri 21-24 Mayıs 2013 Antakya, Ed. A. Özfırat, Ç. Uygun, Antakya, 2014, 145–160.
• Delgado v.d. 2014 M. Delgado – A. Fernandez – J. C. Quaresma – R. Morais, “Una Aproximacion A La Terra Sigillata Africana De Bracara Augusta (Braga, Portugal)”, Rei Cretariae Romanae Favtorvm Acta 43, 2014, 671-680.
• Doksanaltı 2010 E. M. Doksanaltı, “The Coarse Ware From A ‘Late Roman House’ in Knidos”, LRCW 3: Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean, BAR-IS. 2185 (II), Ed. S. Menchelli, S. Santoro, M. Pasquinucci, G. Guiducci, England, 2010, 769–780.
• Domzalski 2015 K. Domzalski, “Roman and Late Antique fine pottery from Akrai (2011-2014). First discoveries and research problems”, Akrai&Acrae in South-Eastern Sicily, Ed. R. Chowaniec, Warsaw, 2015, 277–293.
• Duggan – Aygün 2010 T. M. P. Duggan – Ç. A. Aygün, “Myra’nın Ortaçağ ve Sonrasındaki Limanı Taşdibi-Stamira”, Arkeolojisinden Doğasına Myra/Demre ve Çevresi, Ed. N. Çevik, Antalya, 2010, 161–168.
• Duman 2016 B. Duman, “African Red Slip Ware in Lydian Tripolis”, Rei Cretatiae Romanae Favtorvm Acta 44, 699–706.
• El-Khouri 2014 L. El-Khouri, “Late Roman Fine Pottery from Gadara (Umm Qais), 2011 Season of Excavation”, Mediterranean Archaeology and Archaeometry 14/2, 2014, 115–138.
• Ergürer 2012 H. E. Ergürer, Parion Roma Dönemi Seramikleri, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, 2012.
• Erol 2011 D. Erol, Smyrna Devlet Agorasında Ele Geçen Terra Sigillata ve Geç Roma Seramiği, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir, 2011.
• Fırat 1999 N. Fırat, Perge Konut Alanı Keramiği, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 1999.
• Foss 1994 C. Foss, “The Lycian Coast in the Byzantine Age”, Dumbarton Oaks Papers 48, 1994, 1–52.
• Garzetti 1974 A. Garzetti, From Tiberius to the Antonines: A History of the Roman Empire A.D. 14-–92, 1974, London.
• Gassner 1997 V. Gassner, Das Südtor Tetragonos-Agora: Keramik und Kleifunde, FiE XIII 1/1, 1997, Wien.
• Grandi 2007 E. Grandi, “Late Antique and Early Medieval Fine Pottery from Lagoon of Venice”, Çanak: Late Antique and Medieval Pottery and Tiles in Mediterranean Archaeological Contexts, (BYZAS 7), Ed. B. Böhlendorf-Arslan, A. O. Uysal, J. Witte-Orr, İstanbul, 2007, 1–24.
• Hayes 1972 J. W. Hayes, Late Roman Pottery, London, 1972.
• Hayes 1980 J. W. Hayes, A Supplement to Late Roman Pottery, London, 1980.
• Hayes 1992 J. W. Hayes, Excavations at Saraçhane in Istanbul 2: the Pottery, Oxford, 1992.
• Hayes 1997 J. W. Hayes, Handbook of Mediterranean Roman Pottery, London, 1997.
• Hayes 2008 J. W. Hayes, The Athenian Agora XXXII: Roman Pottery Fine-Ware Imports, Princeton, 2008.
• Lamboglia 1958 N. Lamboglia, “Nuove osservazioni sulla ‘terra sigillata chiara’ (Tip A e B)”, Rivista di studi liguri 24, 1958, 257–330.
• Lamboglia 1963 N. Lamboglia, “Nuove osservazioni sulla ‘terra sigillata chiara’ (II)”, Rivista di studi liguri 29, 1963, 145–212.
• Lund 1995 J. Lund, “A Fresh Look at the Roman and Late Roman Fine Wares from the Danish Excavations Hama, Syria”, Hellenistic and Roman Pottery in the Eastern Mediterranean Advances: in Scientific Studies, Ed. H. Meyza, J. Mlynarczyk, Warszawa, 1995, 135–161.
• Mackensen 1993 M. Mackensen, Die Spaetantiken Sigillata und Lampentöpfereien von El Mahrine (Nord Tunusien). Studien Zur Nordafricanischen Feinkeramik des 4. Bis 7. Jahrhunderts. Münchner Beitrage Zur Vor und Frühgeschischte 50, München, 1993.
• Mackensen 1998 M. Mackensen, “Centres of African Red Slip Ware Production in Tunisia from the Late 5th to the 7th Century”, Ceramica in İtalia: VI-VII secolo, Biblioteca di Archeologia Medievale 14/1, Ed. L. Sagui, All’Insegna del Giglio, 1998, 23–40.
• Mackensen 2006 M. Mackensen, “Late Roman African Red Slip Ware from the Frontier Region in the Province of Thebais (Upper Egypt)”, Romanitas: Essays on Roman Archaeology in Honour of Sheppard Frere on the Occasion of his Ninetieth Birthday, Ed. R. J. A. Wilson, Oxford, 2006, 211–229.
• Mackensen 2009 M. Mackensen, “Technology and organisation of ARS ware production-centres in Tunisia”, Journal of Roman Archaeology 76, 2009, 17–44.
• Mackensen – Schneider 2002 M. Mackensen – G. Schneider, “Production centres of African red slip ware (3rd-7th c.) in northern and central Tunisia: archaeological provenance and reference groups based on chemical analysis”, Journal of Roman Archaeology 15, 2002, 121–158.
• Mackensen – Schneider 2006 M. Mackensen – G. Schneider, “Production centres of African Red Slip ware (2nd-3rd c.) in northern and central Tunisia: archaeological provenance and reference groups based on chemical analysis”, Journal of Roman Archaeology 19, 2006, 163–190.
• Magie 1950 D. Magie, Roman Rule in Asia Minor: to the end of the Third Century After Christ Vol. I-II, Princeton, 1950.
• Majcherek 1992 G. Majcherek, “The Late Roman ceramics from sector ‘G’ (Alexandria 1986-1987)”, Études et Travaux XVI, 1992, 82–117.
• Malalas 1986 J. Malalas, The Chronicle of John Malalas, Çev. E. Jeffreys – M. Jeffreys – R. Scott, Leiden, 1986.
• Marksteiner – Yener-Marksteiner 2009 T. Marksteiner – B. Yener-Marksteiner, “Die Grabungen in Sondage 30/36/37 in der Weststadt von Limyra: Der archäologische Befund und die Keramik”, Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Institutes in Wien 78, 2009, 221–252.
• Munoz v.d. 1966 A. J. M. Munoz – J. V. Sanchez – S. G. Lorca – S. F. R. Assensio, “Conjuntos Ceramicos Tardios De Las Excavationes En El Teatro Romano De Cartagena”, LRCW 1. Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean, BAR-IS. 1340 (I), Ed. J. M. Gurt i Esparraguera, J. Buxeda i Garrigos, M. A. Cau Ontiveros, England, 1966, 1–36.
• Ok 2018 M. Ok, Tripolis Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği, Pamukkale Üniversitesi, Arkeoloji Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Denizli, 2018.
• Ok 2023 M. Ok, “Son Arkeolojik Araştırmalar Işığında Germanicia’da Bulunan Afrika Kırmızı Astarlı Seramikleri”, Cedrus XI, 359–376.
• Ončevska-Todorovska 2018 M. Ončevska-Todorovska, “Reflection of the Benefits of the Roman Empire in Late Antiquity though Luxurious Pottery from Stobi and Scupi”, Studies in the Antiquities of Stobi IV, Ed. S. Blazevska, Stobi, 2018, 342–360.
• Özdilek 2015 B. Özdilek, “Andriake Sinagogu’ndan Seçilmiş Örneklerle Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiklerine Genel Bir Bakış”, Cedrus III, 2015, 89–117.
• Özdilek 2016 B. Özdilek, “2009-2012 Andriake Kazılarından Ele Geçen Unguentarium, Şişe, Lykion ve Mortar Örnekleri”, Olba XXIV, 2016, 217–266.
• Özdilek 2018 B. Özdilek, “Andriake Limanından Ele Geçen DSD Grubu/Kıbrıs Sigillataları Işığında Lykia’nın Doğu Akdeniz ile Deniz Ticareti”, Phaselis IV, 2018, 57–77.
• Öz 2020 C. Öz, Myra ve Andriake Geç Roma Dönemi Seramikleri, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Antalya, 2020.
• Öz 2021a C. Öz, “Andriake’de Ele Geçen Roma Dönemi Mortarları”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 46, 2021, 295–314.
• Öz 2021b C. Öz, “Myra’nın Limanı Andriake’den Bir Grup Roma Dönemi Tavası”, OANNES – Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi 4/1, 2021, 49–75.
• Öz 2021c C. Öz, “Andriake’den Roma Dönemi’ne Ait Bir Grup Likya Üretimi Çanak/Leğen”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 52, 2021, 242–260.
• Paz – Vargas 2011 J. V. Paz – E. G. Vargas, “Sigillatas africanas y orientales de mediados del VI d. C. procedentes de los rellenos de colmatacion de una cisterna de Hispalis (Sevilla) Los contextos de la Plaza de la Pescaderia”, LRFW 1. Late Roman Fine Wares. Solving Problems of Typology and Chronology: A review of the evidence, debate and new contexts, Ed. M. A. Cau, P. Reynolds, M. Bonifay, England, 2011, 87–97.
• Pickersgill – Roberts 2003 C. Pickersgill – P. Roberts, “New Light on Roman Sparta: Roman Pottery from the Sparta Theatre and Stoa”, BSA 98, 2003, 549–597.
• Preite 1997 A. D. Preite, “Sigillata Africana”, Gortina II: Pretorio il materiale degli scavi Colini, 1970-1977. Monografie della Scuola archeologica di Atene e delle missioni italiane in Oriente VII, Ed. A. Di Vita, A. Martin, Padova, 1997, 132–154. Pröttel 1996
• P. M. Pröttel, Mediterrane Feinkeramikimporte des 2. bis 7. Jahrhunderts n. Chr. İm oberen Adriaraum und in Slowenien. Kölner Studien zur Archaologie der römischen Provinzen 2, Leidorf, 1996.
• Ratiu v.d. 2017 A. Ratiu – I. C. Opriş – M. Duca, “Fine wares from the Late Roman ‘Principia’ at Capidava (I)”, Cercetari Arheologice 24, 2017, 209–227.
• Reynolds 1984 P. Reynolds, “African Red Slip and Late Roman Imports in Valencia”, Papers in Iberian Archaeology, BAR-IS 193, Ed. T. F. C. Blagg, R. F. J. J. Jones, S. J. Keay, England, 1984, 474–539.
• Reynolds 1987 P. Reynolds, El yacimiento tardorromano de Lucentum (Benalua-Alicante): las ceramicas finas, Catalogo de Fondos Museo Arqueologico Provincial II, Alicante, 1987.
• Reynolds 2011a P. Reynolds, “A 7th century pottery deposit from Byzantine Carthago Spartaria (Cartagena, Spain)”, LRFW 1. Late Roman Fine Wares. Solving Problems of Typology and Chronology: A review of the evidence, debate and new contexts, Ed. M. A. Cau, P. Reynolds, M. Bonifay, England, 2011, 99–127.
• Reynolds 2011b P. Reynolds, “Fine Ware from Beirut contexts, c. 450 to c. 600”, LRFW 1. Late Roman Fine Wares. Solving Problems of Typology and Chronology: A review of the evidence, debate and new contexts, Ed. M. A. Cau, P. Reynolds, M. Bonifay, England, 2011, 207–230.
• Robinson 1959 H. S. Robinson, The Athenian Agora V. Pottery of The Roman Period, Chronology, Princeton, 1959.
• Rodziewicz 1976 M. Rodziewicz, Alexandrie I. La ceramique romaine tardive d’Alexandrie, Warsaw, 1976.
• Quaresma 2017 J. C. Quaresma, “Quinta da Bolacha (Amadora, Lisbonne): La céramique de la villa (dernier tiers du IIIe siécle au premier quart du VIe siécle)”, LRCW 5-1. Late Roman coarse wares, cooking wares and amphorae in the Mediterranean Archaeology and archaeometry, Ed. D. Dixneuf, Égypte, 2017, 43–89.
• Salomonson 1969 J. W. Salomonson, “Spätrömische rote Tonware mit Reliefverzierung aus nordafrikanischen Werkstatten: entwicklungsgeschichtliche Untersuchungen zur Reliefgeschmückten Terra Sigillata Chiara ‘C”, BABESCH 44, 1969, 4–109.
• Sagui 1980 L. Sagui, “Ceramica Arficana Dalla ‘Villa di Tiberio’ A Sperlonga”, Extrait des Mélanges de L’école Française de Rome Antiquité (MEFRA) 92/1, 1980, 471–544.
• Şen-Yıldırım 2012 D. Şen-Yıldırım, “Hurmalık Hamamı Buluntuları Işığında Patara’nın Geç Roma-Erken Bizans Dönemi Kuzey Afrika Kökenli Seramikleri”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12/4, 2012, 151–172.
• Takmer 2006 B. Takmer, Lex Portorii Provinciae Lyciae: Lykia Eyaleti Gümrük Yasası, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Antalya, 2006.
• Tekinalp 2000 V. M. Tekinalp, Geç Antik Dönem sonrasında ve Ortaçağda (M.S. 4.-14. yy.) Andriake Kenti, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2000.
• Pröttel 1996 P. M. Pröttel, Mediterrane Feinkeramikimporte des 2. bis 7. Jahrhunderts n. Chr. İm oberen Adriaraum und in Slowenien. Kölner Studien zur Archaologie der römischen Provinzen 2, Leidorf, 1996.
• Uscatescu – Jimenez 2005 A. Uscatescu – R. G. Jimenez, “Pottery Wares from a Fifth Century Deposit Found at Iesso (Guissona, Lleida): Archaeological and Archaeometrical Analyses”, LRCW 1. Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean, BAR-IS. 1340 (I), Ed. J. M. Gurt i Esparraguera, J. Buxeda i Garrigos, M. A. Cau Ontiveros, England, 2005, 81–103.
• Vincenz 2013 A. de Vincenz, “Fine Wares; Byzantine-Early Islamic Wares”, Sepphoris I. The Pottery from Ancient Sepphoris, Ed. E. M. Meyers, C. L. Meyers, Eisenbrauns, 2013, 142–225.
• Waagé 1933 F. O. Waagé, “The American Excavations in the Athenian Agora: First Report”, Hesperia 2(2), 1933, 294–298.
• Waagé 1948 F. O. Waagé, “Hellenistic and Roman Tableware of North Syria”, Antioch on the Orontes: Ceramic and Islamic Coins IV, Ed. F. O. Waagé, Princeton, 1948, 2–60.
• Waal 1904 A. de Waal, “Altchristliche Thonschüsseln”, Römische Quartalschrift 18, 1904, 308–321.
• Williams 1989 C. Williams, Anemurium. The Roman and Early Byzantine Pottery, Toronto, 1989.
• Wilson 2011 R. J. A. W. Wilson, “Funerary Feasting in Early Byzantine Sicily: New Evidence from Kaukana”, American Journal of Archaeology 115/2, 2011, 263–302.
• Yaman 2018 A. Yaman, Arykanda Geç Antik Dönem Mahallesi Seramikleri, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Muğla, 2018.
• Yener-Marksteiner 2013 B. Yener-Marksteiner, “Vorläufige Ergebnisse der Untersuchungen der Keramikfunde des Andriake- Surveys”, Euploia. La Lycie et la Carie Antiques. Dynamiques des territoires, échanges et identiés. Actes du colloque de Bordeaux, 5, 6 et 7 novembre 2009, Ed. P. Brun, L. Cavalier, K. Konuk, F. Prost, Bordeaux, 2013, 225–232.
• Yıldız 2022 V. Yıldız, “Soli Pompeiopolis Afrika Kırmızı Astarlı Seramikleri”, Arkhaia Anatolika 5, 94–153.