Research Article
BibTex RIS Cite

ŞER’İYYE SİCİLLERİ IŞIĞINDA TERKEMİŞ (BURDUR) KAZASINDA VOYVODALIK KURUMU (1760-1835)

Year 2024, Volume: 2 Issue: 3, 51 - 64

Abstract

Bu çalışmanın amacı Osmanlı taşra yönetiminde XVII. yüzyıldan itibaren önem kazanmaya başlayan voyvodalık kurumunun Burdur kazasındaki görevleri ve uygulamalarını sicillere yansıyan yönleriyle ortaya koymaktır. Osmanlı Devleti merkezi otoritesinin yavaş yavaş gücünü kaybetmeye başladığı dönemlerde mahalli idarelerde bazı yöneticiler önem kazanmaya başlamıştır. Ayanlar başta olmak üzere yerelde güçlü olan birçok nüfuzlu aile kendi bulundukları bölgede söz sahibi olma çabasına girişmişlerdir. Devlet otoritesi ise bölgenin ileri gelen ailelerini resmi görevliler haline getirmek suretiyle hem merkezi otoriteye bağlılıklarını sağlama hem de devlet hizmetinde kullanma politikası uygulamıştır. Bu çerçevede Osmanlı Devleti’nin mahalli yönetimlerde nüfuzlu olan ailelere verdiği görevlerden birisi de voyvodalıktır. Osmanlı Devleti uzun süren savaşlar ve bozulan ekonomik yapısı nedeniyle hazinedeki açıkları karşılamak amacıyla ayni ve nakdi vergilerin tahsiline daha fazla ihtiyaç duymaya başlamıştır. Bu noktada mahalli idareciler arasında voyvodalık kurumu XVIII. yüzyıldan itibaren ön plana çıkmaya başlamıştır. Görev ve yetki alanları açısından kesin bir sınırı olmayan voyvodalık kurumu, Tanzimat’a kadar etkinliğini devam ettirmiştir. Hamid sancağına bağlı olan Burdur kazasında da voyvodaların idari ve askeri başta olmak üzere çeşitli alanlarda faaliyetleri mevcuttur. Bu çalışma ile genel anlamda voyvodalık kurumunun Osmanlı Devleti taşra idaresindeki rolünün anlaşılmasına, yerel anlamda ise Burdur kazasında görev üstlenen voyvodaların idari durumları ve icraatlarını ortaya koyarak Burdur tarihi araştırmalarına katkı sağlanması amaçlanmaktadır.

References

  • 1.. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
  • BOA, TT, (Tapu Tahrir Defteri-438)
  • BOA, 198 Numaralı Burdur Şer’iyye Sicili
  • BOA, 199 Numaralı Burdur Şer’iyye Sicili
  • BOA, 200 Numaralı Burdur Şer’iyye Sicili
  • BOA, 201 Numaralı Burdur Şer’iyye Sicili
  • BOA, BA, C. ML., Yer Bilgisi: 268-10972, H. 21.07.1210.
  • BOA, BA, C. ML., Yer Bilgisi: 268-10985, H. 26.07.1210.
  • BOA, AE, SSLM-III. Yer Bilgisi: 217-12745, H.08.08.1212
  • BOA, BA, C. TZ., Yer Bilgisi: 153-7605, H. 29.10.1215.
  • BOA, BA, C. AS., Yer Bilgisi: 339-14055, H. 29.06.1238.
  • 2. Salnameler
  • 1896 Konya Vilayeti Salnamesi
  • 3. Kitap, Makale ve Tezler
  • Aldemir, T. (2023), Niğde Sancağında İdarecilerde Görülen Suç Unsurları (1512-1859),
  • Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, C.10, S.2, s.275-291.
  • Arık, F. Ş. (1997). Osmanlılarda Kadılık Müessesesi 1. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, C.8 S.8 s.1-71.
  • Barkan, Ö. L. (1955). Osmanlı İmparatorluğu Bütçe'lerine Dair Notlar. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, İstanbul, C.15, S.1-4, s.238-250.
  • Başarır, Ö. (2013). Diyarbekir Voyvodası Mustafa Ağa’nın Terekesi Üzerine Bazı Düşünceler. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi S. 65, s.23-46.
  • Becermen, C. (2008), Klasik dönem Osmanlı vergi Sistemi ve Vergi Türleri, Epamat Yayıncılık.
  • Beşirli, M. (2005). “ Tokat Voyvodalığı (1774-1842)” , Belleten, C.69, S.254, s.161-216, TTK Basımevi.
  • Çadırcı, M. (1987). Tanzimat'ın ilanı sıralarında Türkiye'de Yönetim (1826-1839). Belleten, C.51, S.201, s.1215-1240, TTK Basımevi.
  • Çelikdemir, M. (2020). Kilis Voyvodası El-Hac Mehmed’in Öldürülmesi (M. 1714/H. 1126). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.30, S.2, s. 491-504.
  • Çetinkaya, M. (2023). Kafkasya’dan Lazistan Sancağı’na Göçler (1864-1867). İran ve Turan Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.6, S.10, s.76-106.
  • Demirci, S. & Saraç, H. (2012). XIX. Yüzyılda Trabzon Eyaleti’nin İdari Birimi Olarak Atina/Pazar Kazası. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.27, s.1-14.
  • Devellioğlu, F. (1997). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları.
  • Eryılmaz, B. (2006), Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme, İşaret Yayınları.
  • Genç M.( 2000). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yayınları.
  • Genç M. (2020).“Mukataa” TDVİA, C.31, s.129-132, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Gökçe, E. (2023). 1095-1 Numaralı Şer’iyye Siciline Göre XIX. Yüzyılın Başlarında Kemer-Edremid Kazasının İdari Yapısı, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.47, s.48-64.
  • İnalcık, H. & Arı, B. (2005). Türk-İslam-Osmanlı Şehirciliği ve Halil İnalcık'ın Çalışmaları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, S.6, s.27-56.
  • İnalcık,H. (1993), “Cizye” TDVİA, C.8, s.45-48, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • İşbilir, Ö.(2002). Osmanlı Ordularının İaşe ve İkmali: I. Ahmet Devri İran Seferleri Örneği, Türkler, C.10, s.151-163, Yeni Türkiye Yayınları.
  • Karaca, B. (2007), XVI. Yüzyılda Gölhisar Kazasının Sosyal ve Ekonomik Durumu, (Ed. Gökay Yıldız vd.), I. Burdur Sempozyumu Bildiriler, C.1, s.759-774. Burdur.
  • Karaca, B. (2012), XV. ve XVI. Yüzyıllarda Uluborlu Kazası, Fakülte Kitabevi.
  • Kaya, K. (2004). Osmanlı İmparatorluğu’nda Voyvodalık, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
  • Kaya, K. (2006). 19. Yüzyılda Anadolu'da İç Güvenlik Sorunları ve Voyvodalar. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, C.19, S.19, s.239-255.
  • Kaya, K. (2007). Tanzimat’tan Önce Belediye Hizmetleri ve Voyvodalar. Tarih Araştırmaları Dergisi, C.26, S.41, s.101-112.
  • Kaynar, R. (1985) Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat, TTK Basımevi.
  • Kuzucu, H. 1831 Nüfus Sayımı Defteri Çerçevesinde Burdur Kozağacı’nın Tarihine Bir Bakış, www.burdurtarihi.com.
  • Maxim, M. ( 2013). “Voyvoda”, TDVİA, C. 43, s.127-129, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Mete, Z. (2006) “ Muhassıl” DİA, İstanbul, C.31, s.20-21, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Özkaya, Y. (2006), “Mütesellim” TDVİA, C.32, s.203-204, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Özvar, E. (2013). “Voyvoda”, TDVİA, C.43, s.129-131, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Pakalın, M.Z. (1993), Osmanlı Tarih Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, C.III, Milli Eğitim Basımevi.
  • Sezen, T. (2017), Osmanlı Yer Adları, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Şimşir, N. & Kıymeti, A.D.T. (1995). 103 No’lu Anadolu Ahkâm Defteri’ndeki İzmir İle İlgili Hükümler, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. 10, S.1, s.329-341.
  • Tızlak, F. (2008). “XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Burdur ve Kazalarında Toplum ve Devlet Düzeni”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.17, s.41-76.
  • Türkay, C. (2005), Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, İşaret Yayınları.
  • Uzunçarşılı, İ. H. (1998). Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, TTK Basımevi.
  • Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Tarihi, TTK Basımevi, C.4/2.
  • Ünal, M. A. (2011). Osmanlı Tarih Sözlüğü, Paradigma Yayınları.
  • Varlık, M. (1999), “Anadolu Eyaletinin Kuruluşu ve Gelişmesi”, Osmanlı, C.6, Yeni Türkiye Yayınları.
  • Yılmazçelik, İ. (1998). XVIII. Yüzyılda Gaziantep'in İdari, Fiziki ve Sosyo-Ekonomik Durumu. Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, C.18, S.18, s.105-123.

Voivodeship Institution in Terkemiş (Burdur) District in the Light of Şer'iyye Registers (1760-1835)

Year 2024, Volume: 2 Issue: 3, 51 - 64

Abstract

The aim of this study is to reveal the duties and practices of the voivodeship institution, which has gained importance in the Ottoman provincial administration since the 17th century, in the Burdur district, as reflected in the records. During the periods when the central authority of the Ottoman Empire gradually began to lose its power, some administrators in local administrations began to gain importance. Many locally powerful influential families, especially the Ayans, attempted to have a say in their region. The state authority, on the other hand, implemented a policy of ensuring the loyalty of the prominent families of the region to the central authority and using them in state service by turning them into officials. In this context, one of the duties given by the Ottoman state to influential families in local governments was voivodeship. Due to long-lasting wars and deteriorating economic structure, the Ottoman Empire began to need more collection of taxes in kind and in cash in order to meet the deficits in the treasury. At this point, the institution of voivodeship began to come to the fore among local administrators starting in the 18th century. The voivodeship institution, which had no clear boundaries in terms of its duties and areas of authority, continued its effectiveness until the Tanzimat. In the Burdur district, which is affiliated with the Hamid sanjak, the voivodes had activities in various fields, especially administrative and military. This study aims to contribute to the understanding of the role of the voivode institution in the provincial administration of the Ottoman State in general, and to the historical research of Burdur by revealing the administrative situations and actions of the voivodes who served in the Burdur district in a local sense.

References

  • 1.. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
  • BOA, TT, (Tapu Tahrir Defteri-438)
  • BOA, 198 Numaralı Burdur Şer’iyye Sicili
  • BOA, 199 Numaralı Burdur Şer’iyye Sicili
  • BOA, 200 Numaralı Burdur Şer’iyye Sicili
  • BOA, 201 Numaralı Burdur Şer’iyye Sicili
  • BOA, BA, C. ML., Yer Bilgisi: 268-10972, H. 21.07.1210.
  • BOA, BA, C. ML., Yer Bilgisi: 268-10985, H. 26.07.1210.
  • BOA, AE, SSLM-III. Yer Bilgisi: 217-12745, H.08.08.1212
  • BOA, BA, C. TZ., Yer Bilgisi: 153-7605, H. 29.10.1215.
  • BOA, BA, C. AS., Yer Bilgisi: 339-14055, H. 29.06.1238.
  • 2. Salnameler
  • 1896 Konya Vilayeti Salnamesi
  • 3. Kitap, Makale ve Tezler
  • Aldemir, T. (2023), Niğde Sancağında İdarecilerde Görülen Suç Unsurları (1512-1859),
  • Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, C.10, S.2, s.275-291.
  • Arık, F. Ş. (1997). Osmanlılarda Kadılık Müessesesi 1. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, C.8 S.8 s.1-71.
  • Barkan, Ö. L. (1955). Osmanlı İmparatorluğu Bütçe'lerine Dair Notlar. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, İstanbul, C.15, S.1-4, s.238-250.
  • Başarır, Ö. (2013). Diyarbekir Voyvodası Mustafa Ağa’nın Terekesi Üzerine Bazı Düşünceler. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi S. 65, s.23-46.
  • Becermen, C. (2008), Klasik dönem Osmanlı vergi Sistemi ve Vergi Türleri, Epamat Yayıncılık.
  • Beşirli, M. (2005). “ Tokat Voyvodalığı (1774-1842)” , Belleten, C.69, S.254, s.161-216, TTK Basımevi.
  • Çadırcı, M. (1987). Tanzimat'ın ilanı sıralarında Türkiye'de Yönetim (1826-1839). Belleten, C.51, S.201, s.1215-1240, TTK Basımevi.
  • Çelikdemir, M. (2020). Kilis Voyvodası El-Hac Mehmed’in Öldürülmesi (M. 1714/H. 1126). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.30, S.2, s. 491-504.
  • Çetinkaya, M. (2023). Kafkasya’dan Lazistan Sancağı’na Göçler (1864-1867). İran ve Turan Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.6, S.10, s.76-106.
  • Demirci, S. & Saraç, H. (2012). XIX. Yüzyılda Trabzon Eyaleti’nin İdari Birimi Olarak Atina/Pazar Kazası. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.27, s.1-14.
  • Devellioğlu, F. (1997). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları.
  • Eryılmaz, B. (2006), Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme, İşaret Yayınları.
  • Genç M.( 2000). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yayınları.
  • Genç M. (2020).“Mukataa” TDVİA, C.31, s.129-132, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Gökçe, E. (2023). 1095-1 Numaralı Şer’iyye Siciline Göre XIX. Yüzyılın Başlarında Kemer-Edremid Kazasının İdari Yapısı, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.47, s.48-64.
  • İnalcık, H. & Arı, B. (2005). Türk-İslam-Osmanlı Şehirciliği ve Halil İnalcık'ın Çalışmaları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, S.6, s.27-56.
  • İnalcık,H. (1993), “Cizye” TDVİA, C.8, s.45-48, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • İşbilir, Ö.(2002). Osmanlı Ordularının İaşe ve İkmali: I. Ahmet Devri İran Seferleri Örneği, Türkler, C.10, s.151-163, Yeni Türkiye Yayınları.
  • Karaca, B. (2007), XVI. Yüzyılda Gölhisar Kazasının Sosyal ve Ekonomik Durumu, (Ed. Gökay Yıldız vd.), I. Burdur Sempozyumu Bildiriler, C.1, s.759-774. Burdur.
  • Karaca, B. (2012), XV. ve XVI. Yüzyıllarda Uluborlu Kazası, Fakülte Kitabevi.
  • Kaya, K. (2004). Osmanlı İmparatorluğu’nda Voyvodalık, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
  • Kaya, K. (2006). 19. Yüzyılda Anadolu'da İç Güvenlik Sorunları ve Voyvodalar. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, C.19, S.19, s.239-255.
  • Kaya, K. (2007). Tanzimat’tan Önce Belediye Hizmetleri ve Voyvodalar. Tarih Araştırmaları Dergisi, C.26, S.41, s.101-112.
  • Kaynar, R. (1985) Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat, TTK Basımevi.
  • Kuzucu, H. 1831 Nüfus Sayımı Defteri Çerçevesinde Burdur Kozağacı’nın Tarihine Bir Bakış, www.burdurtarihi.com.
  • Maxim, M. ( 2013). “Voyvoda”, TDVİA, C. 43, s.127-129, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Mete, Z. (2006) “ Muhassıl” DİA, İstanbul, C.31, s.20-21, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Özkaya, Y. (2006), “Mütesellim” TDVİA, C.32, s.203-204, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Özvar, E. (2013). “Voyvoda”, TDVİA, C.43, s.129-131, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Pakalın, M.Z. (1993), Osmanlı Tarih Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, C.III, Milli Eğitim Basımevi.
  • Sezen, T. (2017), Osmanlı Yer Adları, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Şimşir, N. & Kıymeti, A.D.T. (1995). 103 No’lu Anadolu Ahkâm Defteri’ndeki İzmir İle İlgili Hükümler, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. 10, S.1, s.329-341.
  • Tızlak, F. (2008). “XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Burdur ve Kazalarında Toplum ve Devlet Düzeni”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.17, s.41-76.
  • Türkay, C. (2005), Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, İşaret Yayınları.
  • Uzunçarşılı, İ. H. (1998). Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, TTK Basımevi.
  • Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Tarihi, TTK Basımevi, C.4/2.
  • Ünal, M. A. (2011). Osmanlı Tarih Sözlüğü, Paradigma Yayınları.
  • Varlık, M. (1999), “Anadolu Eyaletinin Kuruluşu ve Gelişmesi”, Osmanlı, C.6, Yeni Türkiye Yayınları.
  • Yılmazçelik, İ. (1998). XVIII. Yüzyılda Gaziantep'in İdari, Fiziki ve Sosyo-Ekonomik Durumu. Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, C.18, S.18, s.105-123.
There are 54 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Ottoman Field Service
Journal Section Research Articles
Authors

Hasan Kür

Behset Karaca 0000-0002-5214-3818

Early Pub Date December 20, 2024
Publication Date
Submission Date November 14, 2024
Acceptance Date December 20, 2024
Published in Issue Year 2024 Volume: 2 Issue: 3

Cite

APA Kür, H., & Karaca, B. (2024). ŞER’İYYE SİCİLLERİ IŞIĞINDA TERKEMİŞ (BURDUR) KAZASINDA VOYVODALIK KURUMU (1760-1835). MAKÜ-Mehmet Akif Ersoy Dergisi, 2(3), 51-64.


29681

MAKÜ-Mehmet Akif Ersoy Dergisi (MAED),  Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. (CC BY NC)