Sufficiency Level Of Visual Use In 5th Grade Social Studies Textbooks

Year 2023, Volume: 7 Issue: 1, 142 - 166, 15.07.2023

Yeliz Çelen Betül İhsanoğlu

https://doi.org/10.46762/mamulebd.1263785

Abstract

Textbooks are one of the basic was conducted to reveal the cognitive structures of secondary school students regarding the concept of the Silk Road through the Word Association Test (WAT). The research was carried out in the scanning model. The word association test prepared for the research was used as a data collection tool. The students were asked to write the first words that came to their minds about the key concept of the Silk Road in the word association test within the time given to them. The study group of the research consisted of 277 secondary school students studying in Ankara and Şanlıurfa provinces in the 2019-2020 academic year, that are selected by maximum diversity sampling. Of these students, 141 are from Ankara and 136 from Şanlıurfa, 96 of them are 6th grade, 86 7th grade and 95 8th grades. As a result of the research, the words obtained related to the concept of the Silk Road were examined in detail by tabulating, and conceptual networks were created in line with the cut points determined by considering the repeated words. In the research, 305 different words for the concept of Silk Road were produced by secondary school students. The most repeated word among these words was "China" (f=108). Other words that followed this word and were repeated many times were "road" (f=102) and "trade" (f=99). In addition, the most repeated word in 6th grades was "China" (f=47), while in 7th grades the most repeated word was "road" (f=38), while in 8th grade it was "trade" (f= 54). When the words produced by the students about the Silk Road and their frequencies were examined, it was seen that the words in which commercial relations and transportation came to the fore were derived. In addition, there was no difference in the comparison between the application class levels. It was observed that similar answers were given in terms of quality in all classes.

Keywords

Visual design, textbook, visual

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarındaki Görsel Kullanımının Yeterlik Düzeyi

Abstract

Ders kitapları belirli bir dersin öğretim programına uygun olarak belli bir seviyedeki öğrencilere yönelik olarak hazırlanan, incelenen ve Millî Eğitim Bakanlığı’nca onaylanarak kullanıma sunulan temel ders araçlarından biridir. Ders kitaplarında görsellerin doğru şekilde kullanılması, öğrencilerin öğrenme mesajlarını açık şekilde algılamalarına yardımcı olmaktadır. Görsel öğeler kullanılırken metinle görselin birbirini desteklemesi, metinle destekleyen görselin arasına ilgisiz metin ya da görsellerin konulmaması, metin ve görselin yakınlık ya da uzaklığının ders kitabında uygun şekilde ayarlanması öğrencilere verilen mesajın doğru olarak algılanmasını kolaylaştıracaktır. Bu araştırmada ilköğretim 5. Sınıflarda ders kitabı olarak kullanılan E Kare Eğitim Yayıncılık 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı ve MEB yayınları 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders kitabının görsel açıdan incelenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın genel amacı doğrultusunda 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında kullanılan resimlere yönelik değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırmanın yöntemi nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan doküman incelemesi olarak belirlenmiştir. Çalışma evrenini Millî Eğitim Bakanlığı’nın da onayladığı Sosyal Bilgiler Ders Kitapları oluşturmaktadır. İncelenen sosyal bilgiler ders kitaplarında; “Ünitede konu hakkında yazılan metinlerle sayfa içerisinde kullanılan görsellerin bağlantıları kurulmuş mudur?”, “Ünitede geçen konu metinlerinde sayfa içerisindeki resimlere değiniliyor mu?”, “Ünitedeki konu metinlerinde resim kullanılmadığında metnin anlamında bir değişiklik oluyor mu?”, “Ders kitaplarına koyulan resimler öğrencilerinin yaş aralığına göre midir?”, “Ünitede kullanılan resimlerin netliği yeterli düzeyde midir?”, “Ünitede kullanılan resimler canlı renklerden oluşmakta mıdır?”, “Ünitede kullanılan resimlerde renk üstünlüğü bulunmakta mıdır?”, “Ünitedeki kullanılan resimler renkler gerçek hayatla uyuşmakta mıdır?”, “Ünitede kullanılan resimler somut ve öğrencilerin algılayabileceği düzeyde midir?”, “Ünitede kullanılan resimler gerçek hayatta da aynı şekilde karşımıza çıkmakta mıdır?”, “Ünitede kullanılan resimler yeterli sayıda mıdır?” ölçütleriyle analiz edilerek yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda ders kitaplarının görsel olarak eksikleri olmakla birlikte yeterli olduğu ve çok az sayıda görsel kullanım hatası yapıldığı görülmüştür.

Keywords

Görsel tasarım, ders kitabı, görsel

References

• Aktan, O., &Padem, S. (2013). İlköğretim 5.sınıf sosyal bilgiler ders kitabında kullanılan okuma metinlerinde yer alan değerler. Asya Öğretim Dergisi, 1 (2), 44-55. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aji/issue/1536/18819
• Ataman, A., Çalık, T., Akyol, H., Özmen, R., Çakmak, M., Koşar, E., & Temur, T. (2001). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu Türkçe 1–8. Nobel Yayınları.
• Ceyhan, E., & Yiğit, B. (2004). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Anı Yayınları.
• Demirel, Ö. (2007). Eğitimde program geliştirme: kuramdan uygulamaya. Pegem A Yayıncılık.
• Digisi, L. L., & Willett, J. B. (1995). What high school biology teachers say about their textbook use: A descriptive study. Journal of Research in Science Teaching, 32(2), 123-142.
• Dönmez, C.( 2003). Sosyal bilgiler programının (1998) değerlendirilmesi ve ders kitapları. sosyal bilgiler konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu, Gündüz Eğitim Yayıncılık, 31-41.
• Erkılıç T.A., & Can S. (2018). Eğitim yönetimi ders kitaplarının içerik ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (4), 295-307.
• Ertürk, M., &Güler, E. (2017). 5. 6. ve 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Muğla ili örneği). Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,8, 64-76. https://dergipark.org.tr/tr/pub/goputeb/issue/34591/382005
• Eşgi, N. (2005). İlköğretim 5. sınıf bilgisayar ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine göre değerlendirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, 165.
• Eşgi, N., & Dursun F. (2008). 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler öğretimi ders kitaplarının görsel tasarım İlkelerine göre değerlendirilmesi. G.Ü. Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 21-34.
• Gülersoy, A.E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends In Arts, Sports & Science Education (ıjtase), 2(1), 8-26. https://www.ijtase.net/index.php/ijtase/article/view/313.
• İşler, A.Ş. (2003) Yazılı ders materyallerinde illüstrasyon kullanımının dayandığı temel ilkeler ve sağladığı katkılar. Milli Eğitim Dergisi,157, 1-18.
• İlhan E., &Yazar İ. (2021). Temel eğitim Türkçe ders kitaplarındaki metin-görsel ilişkisinin görsel tasarım unsurları bağlamında incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 744-763.https://doi.org/10.53444/deubefd.1012327
• Karababa, Z.C. (2005). Avrupa'da anadili öğretimi türkçe ve İngilizce anadili ders kitaplarının incelenmesi ve karşılaştırılması. Milli Eğitim Dergisi, 167,1-19
• Karacan, H. (2018). Beşinci sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve ders kitaplarında yer alan milli ve evrensel değerlerin analizi . Journal of Innovative Research in Social Studies ,1 (1), 1-10. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jirss/issue/40047/482785.
• Kaptan, A.Y., & Kaptan S.G. (2004, 6-9 Temmuz). Ders kitaplarındaki tasarım sorunları ve öğrencilerin öğrenme düzeyine etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayında sunulan bildiri, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Kılıç, A., & Seven, S. (2002). Konu alanı ders kitabı incelemesi. (6. Basım). Pegem A Yayıncılık.
• Mazlum, M., & Mazlum, F.S. (2016). İlköğretim 4. sınıf ders kitaplarının görsel tasarımına yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Sanat Eğitimi Dergisi, 4 (1), 1-18.
• MEB. (2006). Millî Eğitim Bakanlığı ders kitapları yönetmeliği. Tebliğler Dergisi, No: 2434.
• MEB (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu, MEB Yayınları.
• Nalçacı, A. (2012). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Erzurum örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 321-335. Pektaş, H. (2001). Ders kitaplarında tipografi ve tasarım sorunları. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Yazıları, 7.
• Seguin, R. (1989). The elaboration of school textbooks: Methodological guide. Unesco https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.107.238&rep=rep1&type.
• Şahin M. (2014). Sosyal bilgiler ders kitaplarının görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 31 46. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/32277/353146
• Tan, Ş. (2005). Öğretimi planlama ve değerlendirme. Pegem Yayıncılık
• Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için İçerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınevi.
• Tor, H. (2003). İlköğretim öğrencilerinin bilgi teknolojilerinden yararlanma düzeyleri üzerine bir araştırma. The Turkish Online Journal of Education Technology. (JOJET),3(1), 120-130. Ulusoy, K. (2008). Sosyal bilgilerde ders kitapları. özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi, içinde (1. Baskı, s. 191-216), Pegema yayıncılık.
• Uşun, S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Nobel Yayınları.
• Varış, F. (1996). Eğitimde program geliştirme: teori ve teknikler. 6. baskı, Alkım Yayınları.
• Wright, D.P. (1980). Teachers' perceptions of their own ınfluence over school policies and decisions. A Study of Schooling in The United States, Eric No: ED 214 886.
• Yanpar,T. (2005).Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Anı Yayıncılık.