Safedî’nin Kur’an’ın Kur’an’la Tefsiri Yöntemine Yaklaşımı

Year 2020, , 39 - 63, 30.06.2020

Enes Büyük

https://doi.org/10.33420/marife.715801

Abstract

Kur’an erken dönemlerden itibaren sistematik olarak tefsir edilmiş olup onun tefsir süreci halihazırda devam etmektedir. Tefsir sürecinin en önemli yönlerinden biri doğru anlama ulaşabilmek için doğru esasların kullanılmasıdır. Bu sebeple tefsir ilminde dikkate alınan yöntemlerden biri de Kur’an’ın Kur’an’la tefsir edilmesidir. Bu yöntem günümüzde tefsir usulü meselelerinden biri olarak tartışılmakta ve onun belirlenmesi konusunda İbn Teymiyye ön plana çıkarılmaktadır. Ancak yöntem onun çağdaşı Safedî’nin Keşfu’l-esrâr ve hetkü’l-estâr adlı tefsirinde de öne çıkmakta ve sistematik olarak uygulanmaktadır. Safedî, tefsirinde, beyana muhtaç olan âyetlerin Kur’an’da açıklandığına dair mutlaklık içeren ifadeler serdetmekte ve rivayetlere çok az yer vermektedir. Bu sebeplerden dolayı onun tefsirinde bu usul ayrı bir öneme sahiptir. Makalede ise Safedî’nin konuya yönelik açıklamaları, yöntemin mutlaklık içerip içermediği, tatbik ediliş tarzları incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Öncelikle Safedî’nin bu hususta diğer müfessirler karşısındaki konumunu daha iyi görebilmek için onun öncesindeki tefsirlerde yöntemin varlığına dair diğer müfessirlerin açıklamaları tespit edilmiştir. Haliyle Safedî’nin konu hakkındaki görüşleri ortaya konarak mezkûr tartışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Keywords

Tefsir, Safedî, Keşfu’l-esrâr, Yöntem, Kur’an’ın Kur’an’la Tefsiri

Al-Safadī’s Approach to the Method of the Interpreting the Qur’ān wıth the Qur’ān

Abstract

The Qur’ān has been systematically interpreted since the early times and its interpretation process (tafsīr) is still continuing. One of the most important aspects of the tafsīr is the use of the right bases to reach the correct meaning. For this reason, one of the methods taken into consideration in the science of tafsīr is the interpreting the Qur’ān with the Qur’ān itself. Today, this method is discussed as one of the tafsīr procedure issues and Ibn Taymiyyah is emphasized in determining the phenomenon. However, the same method also stands out in the tafsīr of his contemporary al-Safadī called Kashf al-asrār wa hatqu’l-astār and is applied systematically. In his tafsīr, al-Safadī made statements about the absolute clarification that the verses in need of declaration were explained in the Qur’ān and gave few places to the narratives. Because of these, the rule has a special importance in his tafsīr. In this study, al-Safadī’s explanations about the method, whether it is of absolute nature, the application styles of it had been examined and had been evaluated. First of all, the explanations of other commentators about the existence of the method in the tafsīrs before him had been determined in order to see better the position of al-Safadī in this respect against other commentators. Therefore, it had been aimed to contribute to the discussions by putting forward al-Safadī’s views on the subject.

Keywords

Tafsīr, al-Safedī, Kashf al-Asrār, Method, Interpreting the Qur’ān with the Qur’ān

References

• Albayrak, Halis. Kur’ân’ın Bütünlüğü Üzerine. İstanbul: Şûle yayınları, 2011.
• Aydın, Muhammed. “‘Rivayet Tefsiri’ Kavramı ve Kur’an’ın Kur’an ile Tefsiri: Eleştirel Bir Yaklaşım”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/2 (2009), 1-32.
• Çakın Kâmil. “Hadis’in Kur’an’a Arzı Meselesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34 (1993), 237-262.
• Çiftçi, Nurettin. Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsiri. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Güler, Zekeriya. “Müstefîz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Erişim 5 Mayıs 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/mustefiz
• Hocaoğlu, Mustafa. Konulu Tefsir ve Problemleri. Kahramanmaraş: SAMER Yayınları, ts.
• İbn Atıyye el-Endelûsî, Abdulhak b. Ğâlib. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-‘Azîz. thk. Abdüsselam Abdüşşâfî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2001.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebû Bekir b. Eyyûb. et-Tibyân fî îmâni’l-Kur’an, thk. Abdullah b. Sâlim el-Batâtî. Mekke: Dâru’l-‘Âlemi’l-Fevâid, ts.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Kesîr. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm. thk. Mustafa es-Seyyid Muhammed vd. 15 Cilt. Gîza: Müessesetü Kurtuba, 2000.
• Karataş, Ali. “Kur’ân’ı Kur’ân İle Anlama”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (2011), 177-197.
• Kummî, Ebu’l-Hasan Ali b. İbrahim. et-Tefsîr. thk. es-Seyyid Tayyib el-Mûsevî el-Cezâirî. 2 Cilt. Kum: Dâru’l-Kitâb, 1303.
• Mâtürîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Te’vîlâtü Ehli’s-sünne. thk. Fatma Yusuf el-Haymî. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2004.
• Mâverdî, Ali b. Muhammed b. Habîb. en-Nüket ve’l-‘uyûn. thk. es-Seyyid b. Abdulmaksûd b. Abdurrahîm. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, ts.
• Öztürk, Mustafa. “Kur’an’ın Kur’anla Tefsiri: Bir Mahiyet Soruşturması”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (2008), 1-20.
• Râzî, Fahreddîn b. Ömer. Mefâtîhu’l-ğayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1981.
• Safedî, Cemâleddîn Yusuf b. Hilâl b. Ebû’l-Berakât. Keşfu’l-esrâr ve hetkü’l-estâr. thk. Bahattin Dartma. 5 Cilt. İstanbul: İSAM Yayınları, 2019.
• Sıcak, Ahmet Sait. Kur’ân Tefsirinde Öznellik. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Süyûtî, Celâleddîn. ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsîri bi’l-me’sûr. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 17 Cilt. Kâhire: Merkezü Hicr li’l-Buhûs ve’d-Dirâsât, 2003.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân ‘an te’vîli Âyi’l-Kur’ân. thk. İslam Mansur Abdülhumey vd. 12 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadis, 2010.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasan. et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Ahmed Habib Kasîr el-Âmilî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
• Vâhidî, Ali b. Ahmed b. Muhammed. et-Tefsîru’l-basît. thk. İbrahim b. Ali el-Hasan. 25 Cilt. Riyad: Câmi‘atü’l-İmām Muhammed b. Su‘ūd el-İslâmiyye, 1430.
• Yüksek, Muhammed İsa. “Mücmelin Beyanı Bağlamında Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsirinin Bilgi Değeri”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/39 (2019), 173-198. https://doi.org/10.17335/sakaifd.501282
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrahim b. es-Serî. Ma‘âni’l-Kur’ân ve i‘râbuh, thk. Abdulcelil Abduh Çelebi. 5 Cilt. Beyrut: ‘Alemu’l-Kütüb, 1988.
• Zemahşerî, Muhammed b. Ömer. el-Keşşâf ‘an hakâiki ğavâmizi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. thk. Ebû Abdullah ed-Dânî b. Münîr Âl-i Zehebî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 2006.