Ortaöğretim Öğrencilerinin Hayatın Anlamına Yönelik Tutumları: Anadolu İmam Hatip Lisesi ve Diğer Lise Öğrencileri Arasında Bir Karşılaştırma (Erzurum İli Örneği)

Year 2023, , 253 - 290, 30.06.2023

Veysel Çolak , Yasin Yiğit

https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1276513

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı Anadolu İmam Hatip Liseleri ve diğer lise türlerinde öğrenim gören öğrencilerin hayatın anlamına yönelik tutum düzeylerini karşılaştırmalı bir şekilde incelemektir. Araştırmanın örneklemi 2022-2023 eğitim öğretim yılında Erzurum ilinde Anadolu İmam Hatip Liseleri ve diğer lise türlerinin 12. sınıf düzeyinde öğrenim gören ve tesadüfi örneklem yöntemiyle seçilen 975 öğrencidir. Araştırma nicel araştırma metotlarından biri olan tarama modeline göre tasarlanmıştır. Çalışmanın verileri kişisel bilgi formu ve Hayatın Anlam ve Amacı Ölçeği’yle toplanmıştır. Toplanan verilerin analizinde SPSS-26 programı kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre öğrencilerin hayatın anlamına yönelik tutum düzeylerinin yüksek olduğu, ölçeğin Hayatın Anlam ve Amacı alt boyutundan aldıkları puan ortalamasının yüksek, Hayatın Anlamsızlığı ve Amaç Yoksunluğu alt boyutundan aldıkları puan ortalamasının orta düzeyde olduğu görülmüştür. Elde edilen puanlar incelendiğinde cinsiyete, yaş düzeyleri ve okul türüne göre öğrencilerin hayatın anlamına yönelik tutum düzeyleri arasında manidar bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>0.05). Öğrencilerin sosyoekonomik durumlarına, okul döneminde kaldıkları yere, akademik başarı düzeylerine, maneviyata yönelme düzeylerine göre bakıldığında ise anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<0.05).

Keywords

Din Eğitimi, Anlam, Anlamsızlık, Anlam Arayışı, Hayatın Anlamı

Attitudes of Secondary School Students Towards Meaning of Life: A Comparison Between Anatolian Imam Hatip High School and Other High School Students (Example of Erzurum Province)

Abstract

The main purpose of this research is to comparatively examine the attitude levels of students studying in Anatolian Imam Hatip High Schools and other types of high schools towards the meaning of life. The sample of the study is 975 students selected by random sampling method, studying at the 12th grade of Anatolian Imam Hatip High Schools and other types of high schools in Erzurum in the 2022-2023 academic year. The research was designed according to the survey model, which is one of the quantitative research methods. The data of the study were collected with the personal information form and the Meaning and Purpose of Life Scale. SPSS-26 program was used in the analysis of the collected data. According to the research findings, it was seen that the students' level of attitude towards the meaning of life, and the average taken from the Meaning and Purpose of Life sub-dimension of the scale were high. In addition, it was determined that the average taken from the Meaninglessness of Life and Lack of Purpose sub-dimension was moderate. These averages were very close to each other between Anatolian Imam Hatip High Schools and other high school students. When the obtained scores were
examined, it was seen that there was no significant difference between the students' attitudes towards the meaning of life according to gender, age levels and school type (p>0.05). When the socioeconomic status of the students, their place of residence during the school period, their academic achievement levels and their level of orientation towards spirituality were examined, it was observed that there was a significant difference (p<0.05).

Keywords

Religious Education, Meaning, Meaninglessness, Search for Meaning, Meaning of Life.

References

• Ahmad, Hurşit. “İslam Eğitiminin Temelleri”. çev. Cemal Tosun. Din Öğretimi Dergisi 39 (1993), 25-40.
• Akıncı, Âdem. “Hayata Anlam Vermede Dinî Değerlerin ve Din Öğretiminin Rolü”. Değerler Eğitimi Dergisi 3/9 (2005), 7-24.
• Akıncı, Adem. Hayata Anlam Vermeye Din Öğretiminin Katkısı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Aksoy, Elif. Yetişkinlik Döneminde Hayatı Anlamlandırma ve Dindarlık İlişkisi (Gaziantep Örneğinde). Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Aydın, Cüneyd- Kaya, Mevlüt- Peker, Hüseyin. “Hayatın Anlam ve Amacı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi 38 (2015) 39-55.
• Aydın, Cüneyd. İnsanın Anlam Arayışı ile Yeni Çağ İnanışları Arasındaki İlişki. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Bilgin, Beyza. Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Ankara: Gün Yayıncılık, 1998.
• Bulut, Elif. Genç, Yetişkin ve Yaşlılarda Hayatın Anlamı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayınevi, 2012.
• Çakmak, Ahmet. Lise Öğrencilerinde DKAB Eğitimi ile Hayatı Anlamlandırma Arasında Dindarlık ve Sorumluluğun Aracılık Rolünün İncelenmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Frankl, Viktor E.. İnsanın Anlam Arayışı. çev. Selçuk Budak. İstanbul: Okuyan Us Yayınları 2018.
• İnan, İlhan. Dil Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Yayınları, 2018.
• Kızılırmak, Özlem. Genç Yetişkinlerde Yaşamda Anlamın, Maneviyat ve Kişilik Özellikleri Açısından İncelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Kızılkaya, Mehtap - Kalgı, Mehmet Emin. “Farklı Meslek Üyelerinin Dogmatik Dindarlık, Ahlaki Yargı Düzeylerinin Hayatın Anlamı ve Amacına Etkisi”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 21/2 (2021), 891-908.
• Kula, Naci. “Gençlik Döneminde Kimlik Gelişimi ve Din”. Diyanet Dergisi 233 (2010), 8-12. Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2009.
• Mckenzie, Leon. “The purposes and scope of adult religious education”. In Handbook of Adult Religious Education. Ed. Nancy T. Foltz. Birmingham: AL. Religious Education Press. 1986, 7-23.
• MEB. Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretim Programları. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 2018.
• MEB. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (Ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 2018.
• Miser, Rıfat. “Küreselleşen Dünyada Yetişkin Eğitimi”. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 35/1-2 (2002), 55-60.
• Oğuzkan, Turhan. Türkiye’de Ortaöğretim ve Sorunları. İstanbul: Hisar Eğitim Vakfı Yayınları, 1981.
• Özdamar, Kazım. Modern Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi, 2003.
• Öz, Hilal Seki - Ayhan, Didem - Söyünmez, Selin. “Sağlık Bilimleri Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Akademik Yeterlikleri ile Yaşamın Anlamı Arasındaki İlişki”. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi 166/61 (2021), 264-277.
• Öztan, Arzu. İnsanın Anlam ve Mutluluk Arayışında İnancın Rolü. Bursa: Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Öztürk, Abdullah Harun. Varoluşçu Bakışa Göre Hayatın Anlamı ve Amacının Depresyon ve Umutsuzlukla İlişkisi. İstanbul: Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Soydaş, Ceyda İnci. Yurtta ve Ailesinin Yanında Kalan Lise Öğrencilerinin Yaşam Anlamı ve Amaçları ile Ruhsal Belirtileri ve Psikolojik İhtiyaç Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Çankırı: Çankırı Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Sözer, Ersan. “Türk Eğitim Sisteminde Ortaöğretim Programları ve Uygulamalar”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 5/5 (1996), 116-128.
• Tanrıverdi, Abdullah - Ulu, Mustafa. “Lise Öğrencilerinde Hayatın Anlam ve Amacı ile Değer Yönelimleri Arasındaki İlişki”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/2 (2018), 1198-1234.
• Tarhan, Senanur. Yaşamda Anlam, Hayat Memnuniyeti, Dindarlık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma (Lise Öğrencileri Örneklemi). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Toprak, Yasin. Maneviyat, Yaşam Amaçları ve İyi Oluş Arasındaki İlişki. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Usta, Esen Yıldırım. Hayatın Anlam Algısı ve Psikolojik Dayanıklılık Düzeyi Arasındaki İlişkinin Analizi (İstanbul İli, Üsküdar İlçesi, Resmi Liselerde Görev Yapan Öğretmenler Örneği). İstanbul: Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018. Yüksel, İbrahim. “Varoluşsal Anlam Arayışı ve Kutsalın Etkisi”. GAP Akademi Dergisi 2/1 (2021), 65-106.