M.Nedim Tan. Bir Dinî İdealin İfade Biçimleri: Râbia el-Adeviyye’den Kalanlar, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2020, 261 sayfa.

Year 2023, Volume: 65 Issue: 65, 261 - 266, 30.12.2023

Hasan Aydemir

Abstract

M. Nedim Tan’ın bu çalışması Rabia el-Adeviyye’ye (ö. 185/801) ilişkin çağdaş literatürün oluşumunda önemli payları olan Margaret Smith, Abdurrahman Bedevi, Jean Annestay ve Rkia Elaroui Cornell’in birikimlerini farklı bir alana taşır. Yazar nakil merkezli yüzeysel bir anlatımdan kaçınır, Rabia hakkında kaynaklarda geçen tema ve motifleri yine metinlerin kendi iç bağlamlarında derinlikli bir şekilde yorumlar. Nitekim Rabia’dan kalanlara genellemelerden bağımsız olarak yaklaşan M. Nedim Tan, ona atfedilen sözlerde işlenen içeriği herhangi bir paradigmaya hapsetmeksizin ele alır ve metinler arası geçişlere dikkat ederek serbest bir tarzda tasavvuf tarihi literatürüne kronolojik olarak uzanır. Bunu yaparken Rabia hakkındaki ifade biçimlerini numaralandırır. Böylece yüzyıllar boyunca ortaya çıkan zihin ortaklığını ve sürekliliğini gözler önüne serer. Numaralarla birlikte tarihi süreç kronolojik olarak ilerledikçe yazar, söz konusu anlatıların çeşitlenmesini sağlayan baş aktörlerinin ilgili motifleri sürdürüş tarzına odaklanır. Bu açıdan kaynakların her birinin Rabia hakkındaki ifade biçimlerini yorumlarken metinlerin izin verdiği çerçevede kalmaya özen gösterir. Yazarın metinleri herhangi bir konuyla sınırlandırmayıp bir üst paradigmanın gölgesi altına sokmaması anlatıda hızlı geçişlere ve aktarımın bir üst bağlamla ilişkilendirilmeden olduğu gibi kalmasına neden olur. Diğer taraftan bu sayede Rabia’ya ilişkin anlatılar, tasavvuf kaynaklarında geçen çatışmalardan hareketle spekülatif çıkarımların gölgesi altında kalmaz ve Rabia anlatıları farklılaşmaktan ziyade özelleşir ve özelleştikçe birbirini tamamlayan bir bütün haline gelir.

Keywords

Tasavvuf, Râbia el-Adeviyye, Zühd, Muhabbet, Velayet

M. Nedim Tan. Forms of Religious Ideal: Remnants from Rabia al-Adawiyya, Istanbul: Pinhan Publishing, 2020, 261 pages.

Abstract

M. Nedim Tan's work differs in many ways from the work of Margaret Smith, Abdurrahman Bedevi, Jean Annestay, and Rkia Elaroui Cornell, who have important roles in the formation of contemporary literature on Rābiʿa al-ʿAdawiyya (d. 185/801). The author avoids a superficial narrative and interprets the themes and motifs mentioned in the sources about Rābiʿa in depth in the internal contexts of the texts. He approaches the literature about Rābiʿa independently of generalizations and does not treat the words attributed to her under the shadow of any paradigm. In addition, the author freely extends to the Sufi history literature chronologically, paying attention to the transitions between texts. While doing this, he enumerates the forms of expression about Rābiʿa. Thus, he reveals the commonality and continuity of mind that has emerged over the centuries. As the historical process progresses chronologically with the numbers, the author focuses on the way in which the Sufis maintain the relevant motifs, which ensures the diversification of the narratives in question. In this respect, he takes care to stay within the framework allowed by the texts while interpreting the expressions of each of the sources about Rābiʿa. The author's not limiting the texts to any subject and not putting them under the shadow of a higher paradigm causes rapid transitions in his discourses and his expressions remain as they are without being associated with a higher context. On the other hand, discourses about Rābiʿa do not remain under the shadow of speculative inferences based on conflicts in Sufi sources. According to the author, the discourses of Rābiʿa become more specialized rather than differentiated, and as they become specialized, they become a complementary whole.

Keywords

Sufism, Rābiʿa al-ʿAdawiyya, Zuhd, Maḥabba, Walāya