Gen Tedavisi İçin Tasarlanan ve Patent Başvurusu Yapılan Farmasötiklerin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi

Year 2016, Volume: 20 Issue: 2, 52 - 63, 02.02.2016

Lale Kuşçu Ali Sezer

Abstract

ÖZET

Son yıllarda, ilaç biyotekonolojisinin en popüler konularından biri de gen tedavi ürünleridir.

İnsan Genom Projesi tamamlandığında, istenilen genlere erişim kolaylaşmış ve bu veriler, çeşitli hastalıklara daha iyi diyagnostik araçlar, koruyucu önlemler ve terapötik metodlar gibi yeni bakış açıları getirmiştir. Nitekim DNA-bazlı ilaç ve aşılar için erken patent koruması amacıyla bu alanda binlerce patent başvurusu yapılmıştır.

Bu gelişmeler, DNA patentinin inovasyona, hastanın tedaviye erişimine ve etik konulara potansiyel olumsuz etkileri ile ilgili tartışmaları beraberinde getirmiş ve özellikle diyagnostik alanda ihtilaflara yol açarak mahkemeye taşınmıştır.

Şimdilik, tedavi için onaylı gen ürünleri oldukça sınırlı sayıda olup; bu alanla ilgili çalışmaların çoğunluğu klinik deneme fazındadır. Fakat, gen tedavisi kanser, kardiyovasküler sistem, otoimmün, enfeksiyon hastalıkları, nörolojik ve genetik bozukluklar gibi kritik hastalıklar için gelecek vaat etmektedir.

Bu araştırmada, lisanslı ve patent başvurusu yapılmış gen tedavi ürünleri ile ilgili veriler toplanıp; gen tedavi ürünlerinin çeşitleri, uygulama yöntemleri ve kullanım alanları saptanmıştır. Ardından, vaka raporları, ulusal/uluslararası patent yönetmelikleri ve mevcut uygulamalar ışığında, gen patenti ile sağlanan korumanın kapsamı ve sınırları ve bu durumun kamu sağlığı, araştırma alanı ve etik anlayışa etkileri irdelenmiştir.

Keywords

Gen tedavisi, DNA dizisi, patent, fikri haklar