Nif Dağı Kazısı’nda Bulunan Styloslar

Yıl 2022, Cilt: 16 Sayı: 1, 16 - 28, 30.04.2022

Melih Gül

Öz

Styluslar sivri ucuyla yazmaya, yassı ucuyla silmeye yarayan yazı araçlarıdır. Balmumu tablet üzerine kazıyarak kullanılırlar. Kesin olarak ne zaman kullanılmaya başlandığı bilinmemekle birlikte MÖ 3. bin yılın sonlarında Mezopotamya’da kullanıldığına dair arkeolojik veriler bulunur. MÖ 1. bin öncesinde Anadolu’da stylos kullanımı Boğazköy buluntularından bilinmektedir. MÖ 1. binden sonra da Anadolu’da kullanılmaya devam etmiştir. Bu makale kapsamında, Nif Dağı Kazısında bulunan 13 adet Karamattepe, 3 adet Ballıcaoluk stylosu incelenecektir. Buluntular MÖ 6-1. yüzyıla tarihlenir. Bunların yanı sıra Antik Çağ’da kullanıldığını bildiğimiz calamus, papirüs, parşömen, balmumu tablet ıspatulası, mühür kutusu, mürekkep hokkası gibi diğer yazı alet ve gereçlerinden de kısaca bahsedilecektir. Çalışmada stylusların üretim teknikleri, kontekst verileri, biçimle ilgili veriler ve son olarak kronolojiyle ilgili veriler değerlendirilmiş, böylece stylus küçük buluntusundan ne gibi bilgiler sağlanabileceği konusunda bir değerlendirme gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Stylus, Stylos, Demir Stylus, Ballıcaoluk, Karamattepe, Roma İmparatorluk Dönemi Öncesinde stylos

Kaynakça

• Homeros, Ἰλιάς Homeros, İlyada, Çev.: A. Erhat, A. Kadir, İstanbul, 2010.
• Bakan 2009 Bakan, C., Assos Nekropolü S-3 Açması Buluntuları, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale, 2009.
• Baykan 2012a Baykan D., “Nif (Olympos) Dağı Kazısı Metal Buluntularının Tipolojik ve Analojik Değerlendirmesi”, 27. AST, Ankara, 2012, 231-246.
• Baykan 2012b, Baykan, D., Allianoi Tıp Aletleri / Surgical Instruments From Allanoi, Studia ad Orientem Antiquum -2 (SOA-2), İstanbul, 2012.
• Baykan 2013a Baykan, D., “Batı Anadolu’dan Yeni Arkeo-metalürjik Veriler”, 28. AST, Ankara, 2013, 191-204.
• Baykan 2013b Baykan, D., “MÖ 1 Bin Batı Anadolu Demirciliğine Ait Yeni Veriler”, Ed. Ayter, P., Demirci, Ş., Özer A., M., III. ODTÜ Arkeometri Çalıştayı: Türkiye Arkeolojisinde Metal: Arkeolojik ve Arkeometrik Çalışmalar, Ankara, 2013, 157-165.
• Baykan 2015 Baykan, D., “Metal Finds from Nif-Olympos”, Ed. Laflı, E, Patacı, S., Recent Studies on the Archaeology of Anatolia, British Archaeological Reports (BAR), International Series 2750, Oxford, 2015, 41-48.
• Baykan 2016a Baykan, D., “Antik Madencilik Çerçevesinde Nif Dağı Kazıları”, Madencilik Türkiye Bilimsel Yer Altı Kaynakları Dergisi 9, 2016, 25-33.
• Baykan 2016b Baykan, D., “MÖ 1. Bin Nif Dağı Metalürji Verileri”, 31. AST, Ankara, 2016, 21-36.
• Baykan 2016c Baykan, D., “Nif Dağı Kazısı Kuyumculuk Verileri”, Lidya Altın Ülke: Uluslararası Katılımlı Altın, Gemoloji ve Kuyumculuk Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Manisa, 2016, 374-382.
• Baykan 2016d Baykan, D., “Antik Madencilik Uygulamaları”, Madencilik Türkiye Bilimsel Yer Altı Kaynakları Dergisi 9, 2016, 60-67.
• Baykan 2017a Baykan, D., “Karamattepe (Nif Dağı) Verilerinin Anadolu Arkeometalürjisine Katkıları”, 32. AST, Edirne, 2017, 105-118.
• Baykan 2017b Baykan, D., “Nif Dağı Kazısı Karamattepe ve Ballıcaoluk’ta Bulunan Ok Uçları”, MASROP E-Dergi 9.12, 2017, 18-40.
• Baykan 2018 Baykan, D., “MÖ 1. Binde Batı Anadolu Madencilik Merkezleri”, 2. Türkiye Tarihi Madenler Konferansı Bildiri Özet Kitabı, Trabzon, 2018, 2-3.
• Baykan 2021a Baykan, D., “Nif Dağı Karamattepe İzabe Fırınlarının ve Metal İşliğinin Mekân Analizi”, İzmir Araştırmaları Dergisi 13, 2021, 1-29.
• Baykan 2021b Baykan, D., “Archaic Bronzes from Nif (Olympos) Mountain in Ionia (Western Turkey)”, Ed. Laflı E., Greek, Roman and Byzantine Bronzes from Anatolia and Neighbouring Regions, BAR International Series 3038, Londra, 2021, 51-56.
• Blinkenberg 1931 Blinkenberg C., Lindos Fouilles Et Recherches 1902 – 1914, Walter De Gruyter & Cie Libraires-Editeurs, Berlin, 1931.
• Boehmer 1972 Boehmer R., M., Die Kleinfunde von Boğazköy Aus den Grabungskampagnen 1931-1939 und 1952-1969, Gebr. Mann Verlag, Berlin, 1972.
• Cammarosano 2014 Cammarosano M., ”The Cuneiform Stylus”, Mesopotamia, XLIX, Torino, 2014, 53-90. Davidson 1952 Davidson G., R., Corinth The Minor Objects Volume XII, The American School of Classical Studies at Athens Princeton, New Jersey, 1952.
• Déonna 1938 Déonna W., Exploration Archéologique de Delos, Faite par l'Ecole Française d'Athènes: Le Mobilier Délien, Paris, 1938.
• Goldman 1950 Goldman H., Excavations at Gözlü Kule, Tarsus Volume I, Text, The Hellenistic and Roman Periods, Princeton, New York, 1950.
• Gökalp 2021 Gökalp, Z., D., ’Amorium Kazılarında Bulunan Styluslar’, TÜBA-KED, 23, 2021, 99-117. Lewis, Short 1891 Lewis, C., T., Short, C., A New Latin Dictionary, Oxford, 1891.
• Raubitschek 1998 Raubitschek, I, K., Isthmia The Metal Objeckts (1952 – 1989), The American School of Classical Studies at Athens Princeton, New Jersey, 1998.
• Robinson 1941 Robinson D., M., Excavations at Olynthus Part X: Metal and Minor Miscellaneous Finds, an Original Contribution to Greek Life, Baltimore, 1941.
• Schaltenbrand Obrecht 2012 Schaltenbrand Obrecht V., Stilus, Kulturhistorische, typologisch-chronologische und technologische Untersuchungen an römischen Schreibgriffeln von Augusta Raurica und weiteren Fundorten, Textband, Forschungen in August 45/I, Augusta Raurica, 2012.
• Sevinç, Treister 2003 Sevinç, N., Treister M., ”Metalwork from the Dardanos Tumulus”, Studia Troica, 13, 2003, 215-260.
• Şahin 2018 Şahin, F., Patara V. 2 Patara Metal Buluntuları, İstanbul, 2018.
• Tulunay 2006 E. T. Tulunay, “Nif (Olympos) Dağı Araştırma Projesi: 2004 yılı Yüzey Araştırması”, 23. AST, Cilt 2, Ankara, 2006, 189-200.
• Tulunay 2007 E. T. Tulunay, “Nif (Olympos) Dağı Araştırma Projesi: 2005 Yılı Yüzey Araştırması”, 24. AST, Ankara, 2007, 351-362.
• Tulunay 2008 E. T. Tulunay, “Nif (Olympos) Dağı Kazı ve Araştırma Projesi: 2006 Yılı Kazıları”, 29. KST, Cilt 3, Ankara, 2008, 79-98.
• Tulunay 2009 E. T. Tulunay, “Nif (Olympos) Dağı Kazı ve Araştırma Projesi: 2007 Yılı Kazıları”, 30. KST, Cilt 3, Ankara, 2009, 411-426.
• Tulunay 2010 E. T. Tulunay, “Nif (Olympos) Dağı Kazı ve Araştırma Projesi: 2008 Yılı Kazıları”, 31. KST, Cilt 2, Ankara, 2010, 387-408.
• Tulunay 2012 E. T. Tulunay, “Smyrna (İzmir) Yakınlarında Birçok Kültürü Barındıran Dağ: Nif (Olympos)”, Colloquium Anatolicum XI, 2012, 81-99.
• Tulunay 2014 E. T. Tulunay, “Nif (Olympos) Dağı Kazısı-2013”, Türk Eskiçağ Bilimler Enstitüsü Haberler 37, 2014, 32-34.
• Tulunay ve Türkmen 2011 E. T. Tulunay ve M. Türkmen, “Nif (Olympos) Dağı Kazı ve Araştırma Projesi: 2009 Yılı Kazıları”, 32. KST, Cilt 3, Ankara, 2011, 405-423.
• Tulunay vd. 2012 E. T. Tulunay, M. Bilgin, M. Peker, D.S. Lenger, C. Baykan, “Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2010 Yılı Kazısı”, 33. KST, Cilt 3, Ankara, 2012, 147-171.
• Tulunay vd. 2013 E. T. Tulunay, M. Bilgin, M. Peker, D.S. Lenger, C. Baykan, “Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2011 Yılı Kazısı”, 34. KST, Cilt 2, 2013, 233-252.
• Tulunay vd. 2014 E. T. Tulunay, M. Bilgin, M. Peker, D.S. Lenger, D. Baykan, M.E. Mergen, Ü. Özgümüş, A. B. Yalçın, C. Baykan, “Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2012 Yılı Kazısı”, 35. KST, Cilt 2, Muğla, 2014, 343-357.
• Tulunay vd. 2015 E. T. Tulunay, M. Bilgin, D. Baykan, M. Erdul-Mergen, C. Baykan vd. “Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2013 Yılı Kazısı”, 36. KST, Cilt 3, Ankara, 2015, 695-717.
• Tulunay vd. 2016 E. T. Tulunay, Ü. Özgümüş, A. Büyüksaraç, D. Baykan, H. Şahin, M. Peker, D.S. Lenger, Ö. Bektaş, S. Gün, C. Baykan, İ. Dağlı-Dinçer, A. Yavuz, M. Bilgin, “Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2014 Yılı Kazısı”, 37. KST, Cilt 2, Ankara, 2016, 383-406.
• Tulunay vd. 2017 E. T. Tulunay, M. Bilgin, D. S. Lenger, D. Baykan, Ü. Özgümüş, C. Baykan, M. Peker, S. Gün, “Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2015 Yılı Kazısı”, 38. KST, Cilt 2, Edirne, 2017, 331-358.
• Tulunay vd. 2018 E. T. Tulunay, A. Sevim Erol, D. Baykan, D. S. Lenger, L. Doğer, M. Peker, S. Gün, C. Baykan, M. Bilgin, İ. Dağlı-Dinçer, A. Yavuz, “Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2016 Yılı Kazısı”, 39. KST, Cilt 3, Bursa, 2018, 301-326.
• Tulunay vd. 2019 E. T. Tulunay, M. Peker, D. Baykan, D. S. Lenger, M. Bilgin, C. Baykan, “Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2017 Yılı Kazısı”, 40. KST, Cilt 1, Çanakkale, 2019, 603-626.
• Tulunay vd. 2020 E. T. Tulunay, M. Peker, D. Baykan, D. S. Lenger, M. Bilgin, C. Baykan, “Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2018 Yılı Kazısı”, 41. KST, Diyarbakır, 2020, 11-32.
• Yıldız 2000 Yıldız, N., Eskiçağda Yazı Malzemeleri ve Kitabın Oluşumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.
• Uzantı 1: https://www.online-latin-dictionary.com/english-latin-dictionary.php?parola=style
• Uzantı 2: https://www.penn.museum/collections/object/283463
• Uzantı 3: https://www.beazley.ox.ac.uk/xdb/ASP/recordDetails.asp?recordCount=42&start=0
• Uzantı 4: https://www.theoi.com/Gallery/K8.4.html