Ikhnoarkeolojik Yaklaşımın Klasik Arkeolojide Kullanım Örnekleri

Year 2024, Volume: 18 Issue: 1, 48 - 59, 09.05.2024

Bahar Oğuş

Abstract

Bu çalışmada, yakın zamana kadar defolu ürün denilerek dikkate alınmayan, çalışılmaya değer görülmeyen bir malzeme grubuna, üzerinde “iz” bulunan pişmiş toprak yapı malzemelerine odaklanılmıştır. Örnekler, ikhnoarkeoloji yaklaşımıyla incelenmiş, toprak altından çıkan her malzemenin bize bilgi verebileceği, mevcut görüşleri destekleyebileceği ya da yepyeni yorumlar yapılmasına olanak tanıyabileceği ortaya konmuştur. İki antik kentten toplam elli üç örnek üzerinden ilerleyen çalışmada, araştırmacıların MS 2. yüzyılda Anadolu’da günümüzdekine benzer iklim şartları yaşandığına dair tezini destekleyecek bulgular elde edilmiş, ayrıca Aizanoi’daki tuğla atölyesini çevreleyen ortamın Perge’dekinden çok daha vahşi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İncelenen izler, Antik Dö

Keywords

: İkhnoloji, İkhnoarkeoloji, Hayvan Ayak İzi, Tuğla, Kiremit.

Ethical Statement

Bu makale, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı’nda hazırlanan “Klasik Arkeolojide İkhnolojik Yaklaşım” başlıklı yüksek lisans tezi esas alınarak hazırlanmıştır.

Thanks

Perge tuğla ve kiremitlerinin incelenmesine izin veren Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ve Antalya Müzesi'ne teşekkür ederim. Bu çalışma, tez danışmanım Prof. Dr. Sedef Çokay- Kepçe'nin, malzemenin değerlendirilmesine ilişkin teşvik ve yönlendirmesi olmasaydı, gerçekleştirilemezdi. Bana bu konuyu önerdiği, yardım ve desteğini esirgemediği için kendisine çok teşekkür ederim. Aizanoi'da bulunan izlerin incelenmesinde desteği ve izni için Prof. Dr. Elif Özer'e ve çalışmama çok değerli katkılarından dolayı Prof. Dr. Zeynel Arslangündoğdu ve Süreyya İsfendiyaroğlu'na da içten teşekkürlerimi sunarım.

Instances of Employment of the Ichnoarchaeological Approach in Classical Archaeology

Abstract

In this study, the focus is directed towards terracotta building materials with "traces," which were disregarded as defective and unworthy of consideration until recently. Samples have been examined through the lens of ichnoarchaeology, revealing that every material unearthed has the potential to provide information about the past, support existing theories, or facilitate novel interpretations. A total of fifty-three samples from two ancient cities were analyzed in this study. The findings of this research support the scholars' thesis that the climatic conditions in Anatolia in the 2nd century AD were similar to those of today. Moreover, it was concluded that the environment surrounding the brick workshop in Aizanoi was markedly more severe compared to that of Perge. The examined traces also enabled certain evaluations concerning social life during the Ancient Period.

Keywords

Ichnology, Ichnoarchaeology, Animal Footprint, Brick, Tile.

References

• Antik Kaynaklar
• Aristot. Aristoteles, De mirabilibus auscultationibus Minor Works: On Colours. On Things Heard. Physiognomics. On Plants. On Marvellous Things Heard. Mechanical Problems. On Indivisible Lines. The Situations and Names of Winds. On Melissus, Xenophanes, Gorgias, Çev. W.S. Hett, Cambridge, 1936.
• Plin. Plinius, Naturalis Historia The Natural History, Çev. J John Bostock, M.D., F.R.S. H.T. Riley, Esq., B.A., London,1855.
• Modern Kaynaklar
• Álvarez ve García-Lomas 1996 Álvarez, O.C. ve García-Lomas, R.G., “Tégulas con huellas de animals en el Castro de Viladonga”, CROA: Boletín da Asociación de Amigos do Museo do Castro de Viladonga 6, 1996, 9–12.
• Bar-Oz ve Tepper 2010 Bar-Oz, G. ve Tepper, Y., “Out on the Tiles, Animal Footprints from the Roman Site of Kefar ‘Othnay (Legio), Israel”, Near Eastern Archaeology 73.4, 2010, 244-247.
• Baucon 2010 Baucon, A., “Leonardo Da Vinci, The Founding Father of Ichnology”, Palaios 25, 2010, 361-367.
• Baucon vd. 2012 Baucon, A., Bordy, E., Brustur, T., Buatois, L.A., Cunningham, T., De, C., Duffin, C., Felletti, F., Gaillard, C., Hu, B., Hu, L., Jensen, S., Knaust, D., Lockley, M., Lowe, P., Mayor, A., Mayoral, E., Mikuláš, R., Muttoni, G., Neto de Carvalho, C., Pemberton, S.G., Pollard, J., Rindsberg, A.K., Santos, A., Seike, K., Song, H., Turner, S., Uchman, A., Wang, Y., Yiming, G., Zhang, L. ve Zhang, W., “A History of Ideas in Ichnology”, Ed. Knaust, D. ve Bromley R.G. Bromley, Trace Fossils as Indicators of Sedimentary Environments, Developments in Sedimentology 64, Boston, 2012, 3-43.
• Baucon vd. 2008 Baucon, A., Privitera, S., Morandi Bonacossi, D., Canci, A., Neto de Carvalho, C., Kyriazi, E., Laborel, J., Laborel-Deguen, F., Morhange, C. ve Marriner, N., “Principles of Ichnoarchaeology: New Frontiers for Studying Past Times”, Studi trentini di scienze naturali, Acta Geologica 83, 2008, 43-72.
• Bennett 2012 Bennett, D., “Life History Information from Tracks of Domestic Dogs (Canis familiaris) in Ceramic Building Materials from a Roman Bathhouse at Vindolanda, Northumberland, England”, Archaeofauna 21, 2012, 7-36.
• Bennett vd. 2009 Bennett, M. R., Harris, J.W.K., Richmond, B. G., Braun, D. R., Mbua, E., Kiura, P., Olago, D., Kibunjia, M., Omuombo, C., Behrensmeyer, A. K., Huddart, D. Ve Gonzalez, S., “Early Hominin Foot Morphology Based on 1.5-Million-Year-Old Footprints from Ileret, Kenya”, Science 323, 2009, 1197-1201.
• Bertling vd. 2006 Bertling, M., Braddy, S. J., Bromley, R. G., Demathieu, G. R., Genise, J., Mikuláš, R., Nielsen, J. K., Nielsen, K. S. S., Rindsberg, A. K., Schlirf, M. ve Uchman, A., “Names for Trace Fossils: A Uniform Approach”, Lethaia 29, 2006, 265-286.
• Brown vd. 1993 Brown, R., Ferguson, J., Lawrence, M. ve Lees, D., Federn, Spuren & Zeichen der Vögel Europas: Ein Feldführer, Wiesbaden, 1993.
• Buatois ve Mángano 2011 Buatois, L. A. ve Mángano, M. G., Ichnology: Organism- Substrate Interactions in Space and Time, New York, 2011.
• Carrano ve Wilson 2001 Carrano, M. T. ve Wilson, J. A., “Taxon Distributions and the Tetrapod Track Record”, Paleobiology 27.3, 2001, 564-582.
• Dobosi 2016 Dobosi, L., “Animal and Human Footprints on Roman Tiles from Brigetio”, Dissertationes Archaeologicae 3.4, 2016, 117-133.
• Durmuş ve Adızel 2011 Durmuş, A. ve Adızel, Ö., “Gece Balıkçılı (Nycticorax nycticorax)'nın Van Gölü Havzasındaki Beslenme Ekolojisi”, Ekoloji 20.78, 2011, 34-40.
• Ekdale, Bromley ve Pemberton 1984 Ekdale, A. A., Bromley, R. G. ve Pemberton, S. G., Ichnology: The Use of Trace Fossils in Sedimentology and Stratigraphy, SEPM Short Course No 15, Tulsa, 1984.
• Elbroch 2003 Elbroch, M., Mammal Tracks & Sign: A Guide to North American Species, Mechanicsburg, 2003.
• Higgs 2001 Higgs, W., Ichnology in Archaeology, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tez, York Üniversitesi, York, 2001.
• Huchet 2014 Huchet, J. B., “Insect Remains and Their Traces: Relevant Fossil Witnesses in the Reconstruction of Past Funerary Practices”, Anthropologie 52.3, 2014, 329-346.
• Kütükçü 2016 Kütükçü, A. E., Türkiye'deki Memeli Hayvanların İz Rehberi, İstanbul, 2016.
• Ledoux ve Boudadi-Maligne 2015 Ledoux, L. ve Boudadi-Maligne, M., “The Contribution of Geometric Morphometric Analysis to Prehistoric Ichnology: The Example of Large Canid Tracks and Their Implication for the Debate Concerning Wolf Domestication”, Journal of Archaeological Science 61, 2015, 25-35.
• Lockley vd. 1994 Lockley, M.G., Novikov, V., Dos Santos, V.F., Nessov, L.A. ve Forney, G., “Pegadas de Mula: an explanation for the occurrence of Mesozoic traces that resemble mule tracks”, Ichnos 3, 1994,125–133.
• Lučić vd. 2014 Lučić, H., Vulić, H., Jurak, M., Grgoić, A., Špiranec, K., Mihelić, D. ve Vuković, S., “Animal Footprints on Bricks from the Roman Site of Cibalae, Croatia”, Proceedings of the 5th International Scientific Meeting Days of Veterinary Medicine, Ohrid, Macedonia, September 5-7, 2014, Macedonian Veterinary Review 37.Suppl. 1, 2014, 19-81.
• Lyell 1853 Lyell, C., Principles of Geology, 9. baskı, New York, 1853.
• Mángano ve Buatois 2012 Mángano, M.G. ve Buatois, L.A., “Making Tracks: A Multifaceted Approach to Ichnology”, Ichnos 19.3, 2012, 121-126.
• Mayor ve Sarjeant 2001 Mayor, A. ve Sarjeant, W.A.S., “The folklore of footprints in stone: from classical antiquity to the present”, Ichnos 8, 2001,143–163.
• Minter, Braddy ve Davis. 2007 Minter, N.J., Braddy, S.J. ve Davis, R.B., “Between a rock and a hard place: arthropod trackways and ichnotaxonomy”, Lethaia 40, 2007, 365–375.
• Oğuş 2019 Oğuş, B., Klasik Arkeolojide İkhnolojik Yaklaşım, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tez, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2019.
• Oğuş 2021 Oğuş, B., “Animal Footprints on Roman Tiles from Perge and Aizanoi”, Adalya 24, 2021, 229-248.
• Sammartino ve Bisconti 2010 Sammartino, F. ve Bisconti, M., “Indagine archeozoologica sulle impronte di mammiferi conservate sui laterizi della fornace romana di Casa Campacci, Livorno”, Ed. Lenzi, A., Leoni, L., Baldacci, C., Brizzi, B., Domenici, C.D.S.V., Feri, E., Lenzi, P., Montesarchio, E., Piombanti, P.P., Santinelli, M., Codice Armanico 2010 Terzo Congresso di Scienze Maturali Ambiente Toscano, Pisa, 2010, 17–23.
• Seliacher 1953 Seilacher, A., “Studien zur Palichnologie. I. Über die Methoden der Palichnologie”, Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen, 96, 1953, 421–452.
• Seliacher 1964 Seilacher, A., “Sedimentological classification and nomenclature of trace fossils”, Sedimentology 3, 1964, 253–256.
• Sousa, Nunes ve Gonçalves 2007 Sousa, L., Nunes, M. ve Gonçalves, C., “Tegulae com marcas de oleiro e pegadas de animais no concelho de Lousada”, Oppidum 2, 2007, 57–74.
• Schlanger 2013 Schlanger, N., “İşlem / Üretim Zinciri (Chaine Opératoire)”, Ed. Renfrew, C. ve Bahn, P., Arkeoloji: Anahtar Kavramlar, Çev. S. Somuncuoğlu, İstanbul, 2013, 159-167.
• Uzdurum ve Mentzer 2018 Uzdurum, M. ve Mentzer, S. M., “Aşıklı Höyük Yerleşmesi ve Mikromorfoloji Analizleri”, 33. Arkeometri Sonuçları Toplantısı II, 2018, 87-98.