Öğretmenlerde Yaşam Doyumunun Bir Yordayıcısı: Psikolojik Esneklik

Year 2023, Volume: 3 Issue: 1, 78 - 95, 30.06.2023

Fuat Aydoğdu , Mehmet Demir , Bilal Demir

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin psikolojik esnekliklerinin yaşam doyumlarını yordama düzeyini belirlemek ve öğretmenlerin psikolojik esnekliklerini çeşitli demografik özelliklerine göre değerlendirmektir. Bu amaçla 2021-2022 eğitim öğretim yılında Bursa’da görev yapan 373 öğretmenden veri toplanmıştır. Araştırma verileri Demografik Bilgi Formu, Psikolojik Esneklik Ölçeği ve Yaşam Doyumu Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada, Bağımsız Örneklemler İçin t Testi kullanılarak öğretmenlerin cinsiyet, medeni durum ve eğitim durumlarına göre psikolojik esnekliklerinin farkına bakılmıştır. Katılımcıların psikolojik esneklik düzeylerinin yaşam doyumlarını ne derece yordadığını belirlemek için Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi kullanılmıştır. Bulgular, kadın katılımcıların psikolojik esneklik toplam puanlarının erkek katılımcılara göre yüksek olduğunu göstermiştir. Katılımcıların psikolojik esneklik düzeylerinde medeni durumları ve eğitim durumlarına göre anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Psikolojik esneklik alt boyutlarından değerler ve değerler doğrultusunda davranma, anda olma, bağlamsal benlik ve ayrışma puanları katılımcıların yaşam doyumlarını anlamlı bir şekilde yordamıştır. Bu alt boyutların katılımcıların yaşam doyumlarındaki değişimin %21’ini açıkladığı görülmüştür. Psikolojik esnekliğin kabul alt boyutu ise yaşam doyumunu anlamlı olarak yordamamıştır.

Keywords

psikolojik esneklik, yaşam doyumu, öğretmen

Supporting Institution

Kestel Rehberlik ve Araştırma Merkezi

A Predictor of Teachers' Life Satisfaction: Psychological Flexibility

Abstract

The purpose of this current study is to determine the level of predicting the psychological flexibility of teachers on their life satisfaction and to evaluate the psychological flexibility of teachers according to their various demographic characteristics. For this purpose, data were collected from 373 teachers working in Bursa in the 2021-2022 academic year. Research data were collected using Demographic Information Form, Psychological Resilience Scale and Life Satisfaction Scale. In the study, the differences in the psychological flexibility of teachers according to gender, marital status and educational status were examined by using the Independent Samples t-Test. Multiple Linear Regression Analysis was used to determine the level to which participants' psychological flexibility levels predicted their life satisfaction. The findings showed that the psychological flexibility total scores of female participants were higher than male participants. There was no significant difference in the psychological flexibility levels of the participants according to their marital status and educational status. The scores of values and committed action, contact with the present moment, self as context and diffusion, which are the sub-dimensions of psychological flexibility, significantly predicted the participants' life satisfaction. These sub-dimensions were found to explain 21% of the change in the participants' life satisfaction. Acceptance sub-dimension of psychological flexibility did not significantly predict life satisfaction.

Keywords

psychological flexibility, life satisfaction, teacher

References

• Akın, M. (2008). Örgütsel destek, sosyal destek ve iş/aile çatışmalarının yaşam tatmini üzerindeki etkileri. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 141- 170. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erusosbilder/issue/23758/253199 adresinden alınmıştır.
• Akman, Y. &, Özdemir, M. (2019). Örgütsel çekicilik, örgütsel imaj ve örgütsel sadakat arasındaki ilişkilerin incelenmesi: öğretmenler üzerine bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 44(198), 1-16. https://doi.org/10.15390/EB.2018.7928
• Alibekiroğlu, P. B., Akbaş, T., Bulut Ateş, F., & Kırdök, O. (2018). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkide öz anlayışın aracı etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(2), 1-17. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/39773/471215 adresinden alınmıştır.
• Allison, P. D. (1999). Multiple regression: A primer.Thousand Oaks: Pine Forge Press
• Alrefi, A. (2019). Psychological flexibility research trends. JOMSIGN: Journal of Multicultural Studies in Guidance and Counseling, 3(1), 64-74. https://doi.org/10.17509/jomsign.v3i1.19653
• Asikainen, H., Hailikari, T., & Mattsson, M. (2017). The interplay between academic emotions, psychological flexibility and self-regulation as predictors of academic achievement. Journal of Further and Higher Education, 42(4), 439-453. https://doi.org/10.1080/0309877X.2017.1281889
• Atasayar, M. (2011). Ergenlerin aleksitimik özelliklerinin psikolojik belirtileri ve yaşam doyumları ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Ateş, B., & Sağar, M. E. (2022). The predictive role of psychological flexibility, self-efficacy and communication skills on life satisfaction in teacher candidates. Cumhuriyet International Journal of Education,11(1), 219-227. https://doi.org/10.30703/cije.1007362
• Aydın, Y., & Usta, M. (2021). A multiple case study of the personal values of counselor trainees from a psychological flexibility perspective: a sample from Turkey. Current Psychology, 41. 8802-8810. https://doi.org/10.1007/s12144-020-01264-4
• Aydoğdu, F. (2021). Öğretmenlerde çözüm odaklı düşünme ile mutluluk ilişkisinde sürekli umut ve yaşam doyumunun aracı rolü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 13(Ek 1), 337–360. https://doi.org/10.18863/pgy.983099
• Bailey, T. C., Eng, W., Frisch, M. B., & Snyder, C. R. (2007). Hope and optimism as related to life satisfaction. The Journal of Positive Psychology, 2(3), 168–175. https://doi.org/10.1080/17439760701409546
• Bayram, N. (2017). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. Ezgi Kitabevi.
• Bernini, O., Compare, L., Paolini, C., & Montiel, C. B. (2020). Psychological distress and life satisfaction in university populations: The role of psychological inflexibility. Open Journal of Humanities. 5(20), 219-252. https://arpi.unipi.it/handle/11568/1049704 adresinden alınmıştır.
• Berryhill, M. B., Hayes, A., & Lloyd, K. (2018). Chaotic-enmeshment and anxiety: The mediating role of psychological flexibility and self-compassion. Contemporary Family Therapy: An International Journal, 40(4), 326–337. https://doi.org/10.1007/s10591-018-9461-2
• Bond, F. W., Hayes, S. C., Baer, R. A., Carpenter, K. M., Guenole, N., Orcutt, H. K., Waltz, T., & Zettle, R. D. (2011). Preliminary psychometric properties of the Acceptance and Action Questionnaire-II: a revised measure of psychological inflexibility and experiential avoidance. Behavior therapy, 42(4), 676–688. https://doi.org/10.1016/j.beth.2011.03.007
• Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822
• Çelik, M. (2018). Öğretmenlerin evlilik uyumlarının yaşam doyumu ve tükenmişlik düzeylerine göre incelenmesi. SDU International Journal of Educational Studies, 5(2), 40-52. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduijes/issue/40850/480972 adresinden alınmıştır.
• Çiçek, E. (2021). Problemli internet kullanımı, psikolojik esneklik süreçleri ve yaşam doyumu ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İbn Haldun Üniversitesi.
• Çınar, O., & Akpunar, E. N. (2017). Mobbing ve iş performansına ilişkin öğretmen algılarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 41-58. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/697786 adresinden alınmıştır.
• Cyniak-Cieciura, M. (2021, October 31). Psychological flexibility, temperament, and perceived stress. Current Issues in Personality Psychology, 9(4), 306–315. https://doi.org/10.5114/cipp.2021.108685
• Demirci Seyrek, Ö., & Ersanlı, K. (2017). Üniversite öğrencilerinde yaşamın anlamı ile psikolojik esneklik arasındaki ilişki. Journal of Turkish Studies, 12(4), 143–162. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.10053
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The Satisfaction With Life Scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71–75. doi:10.1207/s15327752jpa4901_13
• Doğan, F. (2008). Sınıf öğretmenlerinin stres kaynakları ve baş etme yolları [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi] Gazi Üniversitesi.
• Eken, F. O., & Ebadi, H. (2019). Anksiyetenin yaşam doyumu üzerindeki etkisinde tükenmişliğin aracı rolü. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 112-126.
• Emamvırdı, R., Hosseinzadeh Asl, N. R., İlhan, L. & Çolakoğlu, F. F. (2020). Bedensel engelli sporcularda psikolojik esneklik ve spora katılım motivasyonu. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14 (2), 271-28. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1197732 adresinden alınmıştır.
• Engin, A., & İpek, M. (2020). Öğretmenlerin stres kaynaklari, stresle baş etme yollari ve okul - aile - yaşam çatişma düzeylerinin belirlenmesi. Aydın Sağlık Derigsi, 6 (2), 183-218. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asder/issue/56058/770280
• Flaxman, P. E., Bond, F. W., & Livheim, F. (2013). The mindful and effective employee: an Acceptance and Commitment Therapy training manual for improving well-being and performance. New Harbinger. https://research.gold.ac.uk/id/eprint/24760/
• Fonseca, S., Trindade, I. A., Mendes, A. L., & Ferreira, C. (2020). The buffer role of psychological flexibility against the impact of major life events on depression symptoms. Clinical Psychologist, 24(1), 82–90. https://doi.org/10.1111/cp.12194
• Graham, C. D., Gouick, J., Ferreira, N. and Gillanders, D. (2016). The influence of psychological flexibility on life satisfaction and mood in muscle disorders. Rehabilitation Psychology, 61(2), 210-217. https://doi.org/10.1037/rep0000092
• Grant, N., Wardle, J., & Steptoe, A. (2009). The Relationship Between Life Satisfaction and Health Behavior: A Cross-cultural Analysis of Young Adults. International Journal of Behavioral Medicine, 16(3), 259–268. https://doi.org/10.1007/s12529-009-9032-x
• Harris, R. (2019). ACT’i kolay öğrenmek (Çeviri Eds H T Karatepe, K F Yavuz). Litera Yayıncılık.
• Harris, R. (2021). Mutluluk tuzağı (Çeviri Eds Ç Şaher, H. T. Karatepe, KF Yavuz). Litera Yayıncılık.
• Hayes, S. C., & Lillis, J. (2021). Kabul ve kararlılık terapisi (Aksoy, D. Çev.). Okyanus Yayıncılık.
• Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44(1), 1–25. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.06.006
• Hayes, S. C., Pistorello, J., & Levin, M. E. (2012). Acceptance and Commitment Therapy as a unified model of behavior change. The Counseling Psychologist, 40(7), 976–1002. https://doi.org/10.1177/0011000012460836
• Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (1999). Acceptance and commitment therapy: An experiential approach to behavior change. Guilford Press.
• Hayes, S.C. (2004). Acceptance and commitment therapy, relational frame theory, and the third wave of behavioral and cognitive therapies. Behavior Therapy, 35(4), 639-665. https://doi.org/10.1016/S0005-7894(04)80013-3
• Holinka, C. (2015). Stress, emotional intelligence, and life satisfaction in college students. College Student Journal, 49(2), 300–311. https://go.gale.com/ps/i.do?p=AONE&u=googlescholar&id=GALE|A419267909&v=2.1&it=r&sid=AONE&asid=68acb6c5
• Karabağ Köse, E., Taş, A., Küçükçene, M., & Karataş, E. (2018). Öğretmen motivasyonunu etkileyen faktörlere ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (48), 255-277.
• Karakuş, S., & Akbay, S. E. (2020). Psikolojik Esneklik Ölçeği: uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 32–43. https://doi.org/10.17860/mersinefd.665406
• Karakuş, S., & Akbay, S. E. (2022). The mediating role of psychological flexibility in explaining authenticity and life satisfaction with alexithymia. Participatory Educational Research, 9(1), 285-302. https://doi.org/10.17275/per.22.16.9.1
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayınları.
• Kotta, I., Szabo, K., Marschalkó, E.E., Jancso-Farcas, S., & Kalcza-Janosi, K. (2021). The Moderation Effect of Generation on the Relationship between Psychological Flexibility and COVID-19 Preventive Behaviour among Females. Journal of International Women's Studies, 22(3), 176-187. https://vc.bridgew.edu/jiws/vol22/iss3/17/ adresinden alınmıştır.
• Kul, A., & Türk, F. (2020). Kabul ve Adanmışlık Terapisi (ACT) üzerine bir derleme çalışması. OPUS International Journal of Society Researches, 16 (29 Ekim Özel Sayısı), 3773-3805. https://doi.org/10.26466/opus.741907
• Kumaş, V., & Deniz, L. (2010). Öğretmenlerin iş doyum düzeylerinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32(32), 123-139. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1685 adresinden alınmıştır.
• Kuşcu, B. (2019). Bireylerin evlilik uyumlarının psikolojik esneklik, affetme ve benlik kurgusu açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Lucas, J. J., & Moore, K. A. (2019). Psychological flexibility: positive implications for mental health and life satisfaction. Health Promotion International, 35(2), 312–320. https://doi.org/10.1093/heapro/daz036
• Nam, A., & Akbay,S.E. (2020). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu: Beş Faktör kişilik özellikleri, bilinçli farkındalık ve yılmazlığın rolü. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(31), 4210- 4237. https://doi.org/ 10.26466/opus.719138
• Neugarten, B. L., Havighurst, R. J., & Tobin, S. S. (1961). The measurement of life satisfaction. Journal of Gerontology, 16, 134–143. https://doi.org/10.1093/geronj/16.2.134
• Ona, Z. P. (2021). Duygusal savrulmalardan kurtulmak: “Çok hissedenler” için Kabul ve Kararlılık Terapisi (Güldemler, E. Çev.). Timaş Yayınları.
• Özer, M., & Karabulut, Ö. Ö. (2003). Yaşlılarda yaşam doyumu. Geriatri, 6(2), 72-74. http://geriatri.dergisi.org/uploads/pdf/pdf_TJG_146.pdf
• Özsürünç, R., & Koçak, Ö. E. (2021). İşkolik davranışlar, algılanan katkı ve yaşam doyumu ilişkisinde işte kendini yetiştirmenin aracı etkisi. Uluslararası Hukuk ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 83-93. https://doi.org/10.51524/uhusbad.940291
• Parmaksız, İ. (2020). Yaşam doyumuyla bilinçli farkındalık arasındaki ilişki: yetişkinler üzerine bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 157-176. https://doi.org/10.19171/uefad.587932
• Perrewé, P. L., Hochwarter, W. A., & Kiewitz, C. (1999). Value attainment: An explanation for the negative effects of work–family conflict on job and life satisfaction. Journal of Occupational Health Psychology, 4(4), 318–326. https://doi.org/10.1037/1076-8998.4.4.318
• Peterson, C., Stephens, J. P., Park, N., Lee, F., & Seligman, M. E. P. (2010). Strengths of character and work. In P. A. Linley, S. Harrington ve N. Garcea (Eds.), Oxford Handbook of Positive Psychology And Work (pp. 221–231). Oxford University Press.
• Proctor, C. L., Linley, P. A., & Maltby, J. (2009). Youth life satisfaction: A review of the literature. Journal of Happiness Studies: An Interdisciplinary Forum on Subjective Well-Being, 10(5), 583–630. https://doi.org/10.1007/s10902-008-9110-9
• Robinson, L., Valido, A., Drescher, A., Woolweaver, A., Espelage, D., & LoMurray, S. (2022). Teachers, Stress, and the COVID-19 Pandemic: A Qualitative Analysis. School Mental Health. https://doi.org/10.1007/s12310-022-09533-2 Rutter, M. (2008). Developing concepts in developmental psychopathology. In J.J. Hudziak (ed.), Developmental psychopathology and wellness: Genetic and environmental influences(pp. 3–22). American Psychiatric Publishing.
• Santamaría, M. D., Mondragon, N. I., Santxo, N. B., & Ozamiz-Etxebarria, N. (2021). Teacher stress, anxiety and depression at the beginning of the academic year during the COVID-19 pandemic. Global Mental Health 8, e14, 1–8. https://doi.org/10.1017/gmh.2021.14
• Slot, M., Reijnders, J., Janssens, M., Simons, M., Lataster, J., & Jacobs, N. (2022, July 21). Psychological Flexibility across the Lifespan in Dutch adults: a cross-sectional study. https://doi.org/10.31234/osf.io/tzdqj
• Soba, M., Babayiğit, A. & Demir, E. (2017). Yaşam doyumu ve tükenmişlik; öğretmenler üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (19), 269-286. https://doi.org/10.20875/makusobed.323873
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson.
• Tindle, R., Hemi, A., & Moustafa, A. (2021, September 20). Is Psychological Flexibility a Coping Mechanism? https://doi.org/10.31234/osf.io/ebw4g
• Tov, W., Diener, E. (2007). Culture and subjective well-being. In S. Kitayama & D.Cohen (Eds.), Handbook of cultural psychology (pp. 691-713). New York: Guilford.
• Tyndall, I., Waldeck, D., Pancani, L., Whelan, R., Roche, B., & Pereira, A. (2018). Profiles of psychological flexibility: A latent class analysis of the acceptance and commitment therapy model. Behavior Modification, 014544551882003. https://doi.org/10.1177/0145445518820036
• Ulubay, G., & Güven, M. (2022). Kabul ve Kararlılık Terapisi ve psikolojik esneklik ile ilgili araştirmalarin incelenmesi. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 8(2), 92–101. https://doi.org/10.34137/jilses.1109608
• Ümmet, D. (2017). Genel psikolojik sağlık ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide evlilik uyumunun aracı rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 159-175.
• Ünver, L. (2021). Psikayatri hemşirelerinde psikolojik esneklik ve profesyonel yaşam kalitesi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Uzun, G. (2021). Mediating role of emotion regulation in age and life satisfaction/affect relations: socioemotıonal selectivity theory perspective [Unpublished doctoral thesis] Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
• Xiaofu, P., & Qiwen, Q. (2007). An analysis of the relation between secondary school organizational climate and teacher job satisfaction. Chinese Education & Society, 40(5), 65-77. https://doi.org/10.2753/CED1061-1932400507
• Yaşar, S., & Aydoğdu, F. (2022). Kadın öğretmenlerde ruminasyon ile çözüm odaklı düşünme arasındaki ilişkide psikolojik esnekliğin aracı rolü. Humanistic Perspective, 4 (1), 126-145. https://doi.org/10.47793/hp.1037046 Yavuz, C., & Karadeniz, C.B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin motivasyonunun iş tatmini üzerine etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 507-519. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/sinif-retmenlernn-motvasyonunun-tatmn-zerne-etks.pdf adresinden alınmıştır.
• Yelpaze, İ., & Yakar, L. (2019). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumu ve bilişsel esnekliklerinin incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 9(54), 913-935. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/813522 adresinden alınmıştır.
• Yenihan, B., Öner, M., & Balcı, B. (2016). İş doyumu ve yaşam doyumunun demografik özelliklerle ilişkisi: Sakarya’daki AVM’lerin çalışanları üzerine bir araştırma. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 33-49. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1023604 adresinden alınmıştır.
• Yetim, Ü. (1993). Life satisfaction: A study based on the organization of personal projects. Social Indicators Research, 29 (3), 277-289. https://doi.org/10.1007/BF01079516
• Yetim, U. (2003). The impacts of individualism/collectivism, self-esteem, and feeling of mastery on life satisfaction among the Turkish university students and academicians. Social Indicators Research, 61(3), 297–317. https://doi.org/10.1023/A:1021911504113
• Zarvijani, S. A. H., Moghaddam, L. F., & Parchebafieh, S. (2021). Acceptance and commitment therapy on perceived stress and psychological flexibility of psychiatric nurses: a randomized control trial. BMC Nursing, 20(1). https://doi.org/10.1186/s12912-021-00763-4