Ortaokul Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlık Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Year 2023, Volume: 3 Issue: 1, 59 - 77, 30.06.2023

Onur Yılmaz , B. Ünal İbret

Abstract

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin dijital vatandaşlık düzeylerini belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Ölçek geliştirme aşamasında 77 maddenin bulunduğu ölçek madde havuzu oluşturulmuştur. Oluşturulan ölçek madde havuzu uzman görüşüne sunulmuş, daha sonra faktör analizleri yapılmıştır. Oluşturulan taslak ölçek 2021-2022 eğitim öğretim yılında Eskişehir ilinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ortaokullarda öğrenim görmekte olan 790 ortaokul 7. Sınıf öğrencisine uygulanmıştır. Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri sonucunda, ortaokul öğrencilerine yönelik altı faktörlü ve 21 maddeli, açıklanan toplam varyansın %51,033 olduğu özgün, geçerli ve güvenilir bir dijital vatandaşlık ölçeği geliştirilmiştir. Ölçeğin tümü için Cronbach Alpha katsayısı 0.70 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda, ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu söylenebilir.

Keywords

dijital vatandaşlık, sosyal bilgiler, ortaokul öğrencileri, ölçek

Thanks

Bu araştırma, 2. yazar danışmanlığında yürütülmüş ve 1. yazar tarafından hazırlanmış doktora tezinden üretilmiştir.

A Scale Development Study to Determine the Digital Citizenship Levels of Secondary School Students

Abstract

The aim of this study is to develop a valid and reliable scale to determine the digital citizenship levels of secondary school students. In the scale development phase, a scale item pool of 77 items was created. The created scale item pool was submitted to expert opinion, and then factor analyses were performed. The draft scale was applied to 790 secondary school 7th grade students studying in secondary schools affiliated to the Ministry of National Education in Eskişehir province in the 2021-2022 academic year. As a result of exploratory and confirmatory factor analyses, a unique, valid and reliable digital citizenship scale with six factors and 21 items for secondary school students was developed with a total variance explained of 51.033%. Cronbach Alpha coefficient for the whole scale was calculated as 0.70. In line with the data obtained, it can be said that the scale is a valid and reliable scale.

Keywords

digital citizenship, social studies, secandary school students, scale

References

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. İdeal Kültür.
• Choi, M., Glassman, M. & Cristol, D. (2017). What it means to be a citizen in the internet age: development of a reliable and valid digital citizenship scale. Computers & Education, 107, 100-112. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2017.01.002
• Çubukcu, A. ve Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 5, 148-174.
• Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. Pearson.
• Gülseçen, S., Özdemir, Ş., Çelik, S., Uğraş, T., & Özcan, M. (2014, 27-29 Kasım). Dijital dünyadan yansımalar: Bilgide ve vatandaşlıkta değişim. XIX. Türkiye’de İnternet Konferansı (INET-TR’14), İzmir, Türkiye.
• İşman, A. ve Güngören, O. C. (2013). Being digital citizen. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 106, 551-556. Jones, L. M. & Mitchell, K. J. (2016). Defining and measuring youth digital citizenship. New Media & Society, 18(9), 2063-2079. https://doi.org/10.1177/1461444815577797
• Karaduman, H. (2011). 6. Sınıf sosyal bilgiler dersinde dijital vatandaşlığa dayalı etkinliklerin öğrencilerin dijital ortamdaki tutumlarına etkisi ve öğrenme öğretme sürecine yansımaları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kılbaş, S. (2000). 2000’li yıllarda etkili öğretmen nasıl olmalıdır? Çukurova Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2 (19), 34-42.
• Kline, P. (2014). An easy guide to factor analysis. Routledge.
• Kocadağ, T. (2012). Öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Kondu, Z. & Sakar, T. (2013). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersi niçin verilir? Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 49-60.
• Kuş, Z., Güneş, E., Başarmak, U., ve Yakar, H. (2017). Gençlere yönelik dijital vatandaşlık ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Computer and Education Research, 5(10), 298-316. https://doi.org/10.18009/jcer.335806
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). MEB.
• Mossberger, K., Tolbert, C. J., & McNeal, R. S. (2007). Digital citizenship: The internet, society, and participation. MIt Press.
• Pallant, J. (2007). SPSS survival manual A step by step guide to data analysis using SPSS for windows. Open University Press.
• Ribble, M. (2009). Raising a digital child. International Society for Technology in Education [ISTE].
• Ribble, M. (2015). Digital citizenship in schools: Nine elements all students should know. International Society for Technology in Education [ISTE].
• Ribble, M. S. (2004). Digital citizenship focus questions for implementation. Learning & Leading with Technology, 32(2), 12-15.
• Som-Vural, S. (2016). Üniversite öğrencilerinin bakış açısıyla dijital vatandaşlık göstergelerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (1996). Using multivariate statistics. Harper Collins.
• Tezbaşaran, A. (1996). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Türk Psikologlar Derneği.
• Turan, S. ve Karasu-Avcı, E. (2018). 2018 sosyal bilgiler öğretim programının dijital vatandaşlık bağlamında incelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1),28-38.
• Yaman, F., Kabakçı Yurdakul, I., ve Dönmez, O. (2020). Dijital vatandaşlıktan dijital ebeveynliğe dönüşüm. İçinde A. Görgün Baran, O. Hazer ve M. S. Öztürk (Eds.) Gençlik ve Dijital Çağ (s. 165-180). Hacettepe Üniversitesi Gençlik Araştırmaları ve Uygulama Merkezi.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yılmaz, O. (2022). Sosyal bilgilerde dijital vatandaşlık ve eğitimine yönelik eğitim paydaşlarının deneyimlerinin araştırılması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.