ROL STRES KAYNAKLARININ MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ MESLEKİ TÜKENMİŞLİĞİNE ETKİSİ: TRA1 ERZURUM ALT BÖLGESİNDE BİR ARAŞTIRMA

Year 2020, Volume: 22 Issue: 2, 313 - 335, 30.06.2020

Mehmet Güner Zeliha İl

https://doi.org/10.31460/mbdd.645148

Abstract

Yoğun çalışma koşulları ve çalışma ortamındaki stres kaynakları tükenmişlik kavramını günümüzün en önemli meslek hastalıklarından birisi olarak karşımıza çıkarmıştır. Rol stres kaynakları da tükenmişliği önemli ölçüde etkileyen faktörlerdendir. Bu çalışma, rol stres kaynaklarının mesleki tükenmişlik üzerindeki etkisinin incelenmesini amaçlamaktadır. Çalışmada, muhasebe meslek mensupları üzerinde bir anket uygulaması yapılarak veri toplanmış ve analiz edilmiştir. Rol stres kaynakları faktörlerinin mesleki tükenmişlik faktörleri üzerindeki etkisini ifade etmek amacıyla çoklu regresyon analizleri yapılmıştır. Sonuç olarak, rol stres kaynaklarından rol çatışması ve rol belirsizliğinin mesleki tükenmişlik üzerinde etkili olduğu gözlemlenmiştir.

Keywords

Mesleki Tükenmişlik, Rol Stres Kaynakları, Muhasebe Meslek Mensupları

THE EFFECT OF ROLE STRESSORS ON THE OCCUPATIONAL BURNOUT OF PROFFESSIONAL ACCOUNTANTS: A RESEARCH IN THE TRA1 ERZURUM SUB-REGION

Abstract

Intensive working conditions and stress sources in the working environment have brought the concept of burnout as one of the most important occupational diseases of today. Role stressors are also factors that significantly affect burnout. This study aims to investigate the effects of role stressors on occupational burnout. In the study, a questionnaire was applied on professional accountants and data was collected and analyzed. Multiple regression analyzes were conducted to express the effect of role stress sources factors on job burnout factors. As a result, it was observed that role conflict and role ambiguity from role stressors had an impact on job burnout.

Keywords

Job Burnout, Role Stressors, Professonal Accountants

References

• Aksu, A. 2010. Tükenmişlik Sendromunun Örgütsel Bağlılığa Etkileri: Bir Sağlık Kuruluşunda Uygulama. Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Arı, G.S. ve E.Ç. Bal. 2008. “Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1): 131-148.
• Aslan, Z. ve S. Etyemez. 2015. “İşgörenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi: Hatay'daki Otel İşletmelerinde Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3): 482-502.
• Ay, M. ve S. Avşaroğlu. 2010. “Muhasebe Çalışanlarının Mesleki Tükenmişlik, İş Doyumu ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi 1 - Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1): 1170-1189.
• Baysal, A. 1995. Lise ve Dengi Okul Öğretmenlerinde Meslekte Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Bekçi, İ., V. Ömürbek ve Ö. Tekşen. 2007. “Muhasebe Meslek Mensuplarında Stres Kaynağının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(1): 145-161.
• Boyar, E. 2011. Türkiye’de Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Tükenmişlik Durumlarının Araştırılması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Budak, G. ve O. Sürgevil. 2005. “Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerine Bir Uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(2): 95-108.
• Büyüköztürk, Ş. 2010. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Pegem Akademi, Ankara.
• Büyükyılmaz, O. ve S. Gürkan. 2014. “Mesleki Tükenmişliğin Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Tutumları Üzerindeki Etkisi”, Mali Çözüm Dergisi (124): 129-148.
• Dalğar, H. ve Ö. Tekşen. 2014. “Muhasebecilerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri İle Rol Çelişkisi Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (62): 37-53.
• Dalkılıç, O.S. 2014. Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Deran, A. ve B. Beller. 2015. “Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu Üzerine Giresun İl Merkezinde Yapılan Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, (45): 69-93.
• Doğan, A., R. Demir ve E. Türkmen. 2016. “Rol Belirsizliğinin, Rol Çatışmasının ve Sosyal Desteğin Tükenmişliğe Etkisi: Devlet ve Vakıf Üniversitelerinde Çalışan Akademik Personelin Tükenmişlik Düzeylerinin Karşılaştırılması”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1): 37-67.
• Erçen, Y.A.E. 2007. “Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri: Mersin İlinde Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(34): 1-8.
• Ersoy, A. ve B.D. Utku. 2005. “Konaklama İşletmeleri Muhasebe Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu-II”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (27): 38-46.
• Fogarty, T. J., J. Singh, G.K. Rhoads and R.K. Moore. 2000. “Antecedents and Consequences of Burnout in Accounting: Beyond the Role Stress Model”, Behavioral Research in Accounting, (12): 31-67.
• Freudenberger, H.J. 1974. "Staff Burn-Out", Journal of Social Issues, 30(1): 159-165.
• Göktepe, K. A. 2016. Tükenmişlik Sendromu. Nesil Yayınları, İstanbul.
• Güneş, İ., S. Bayraktaroğlu ve R. Kutanis. 2009. “Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki: Bir Devlet Üniversitesi Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(3): 481-497.
• Gürdoğan, A. ve Atabey, S. 2014. “Banka Çalışanlarının Tükenmişlik ve İş Doyum Düzeylerine Yönelik Bir Çalışma”, Journal of Recreation and Tourism Research (JRTR), 1(2): 18-32.
• Izgar, H. 2003. Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Jackson, S.E., R.L. Schwab ve R.S. Schuler. 1986. “Toward an Understanding Of The Burnout Phenomenon”, Journal of Applied Psychology, 71(4): 630-639.
• Jones, A. 2007. Antecedents and Consequences of Lifestyle Choice in Public Accounting, Doctoral Dissertation, Virginia Commonwealth University, Virginia.
• Kaçmaz, N. 2005. “Tükenmişlik (Burnout) Sendromu”, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1): 29-32.
• Maslach, C. 2003. “Job Burnout: New Directions in Research and Intervention”, Current Directions in Psychological Science, 12(5): 189-192.
• Maslach, C., S.E. Jackson ve M.P. Leiter. 1996. Maslach Burnout Inventory Manual (3rd ed.). Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• Maslach, C., W.B. Schaufeli ve M.P. Leiter. 2001. “Job Burnout”, Annual Review of Psycholog, (52): 397-422.
• Open Source Epidemiologic Statistics for Public Health. https://www.openepi.com/SampleSize/SSPropor.htm. (Erişim Tarihi: 19.02.2020)
• Otacıoğlu, S.G. 2008. “Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15): 103-116.
• Öztürk, M. ve A. Şimşek. 2017. “Erzurum’daki Muhasebe Meslek Mensuplarının Yaşadıkları Sorunlar ve Sorunların Tükenmişlikleri Üzerine Etkisi”, International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(29): 851-876.
• Öztürk, V., S.Ç. Koçyiğit ve E.Ç. Bal. 2011. “Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ile İşe Bağlılık Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Ankara İli Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(1): 84-98.
• Sabuncuoğlu, E.T. 2008. “Rol Çatışmasının ve Rol Belirsizliğinin Tükenmişlik ve İş Doyumu Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1): 35-49.
• Taysı, K. 2012. Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu Üzerine Kırklareli İlinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Temelli, F. ve U. Şendurur. 2018. “Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu: TRA1 ve TRA2 Bölgelerinde Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1): 375-406.
• Topaloğlu, M., H. Koç ve E. Yavuz. 2007. “Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 9(3): 31-52.
• Uysal, H.T., H. Akbulut ve S. Ertan. 2015. “Aşırı İş Yükünün Performans Perspektifinden Çalışma Psikolojisinde Negatifliğe Etkisi: Muhasebe Meslek Mensuplarına Yönelik Bir Araştırma”, Journal of International Social Research, 8(38): 942-953.
• Yanık, A. ve G.D. Yanık. 2016. “Muhasebe Meslek Mensupları ve Tükenmişlik Sendromu: Bir Uygulama”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16): 88-104.
• Yıldırım, M.H., L. İçerli. 2010. “Tükenmişlik Sendromu: Maslach ve Kopenhag Tükenmişlik Ölçeklerinin Karşılaştırılmalı Analizi”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1): 123-131.
• Yıldırım, O., F. Tektüfekçi ve Y.C. Çukacı. 2004. “Modern Toplum Hastalığı: Stres ve Muhasebe Meslek Elemanı Üzerindeki Etkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2): 1-20.
• Yıldız, M. 2015. Lider-Üye Etkileşimi, İşyerinde Mobbing ve Mesleki Tükenmişlik İlişkisi. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Zeytin, M. ve A. Gökgöz. 2011. “Muhasebe Meslek Mensuplarında Strese Neden Olan Faktörlerin İncelenmesi: Yalova ve Bilecik İlleri Örneği”. Gümüşhane Üniversitesi SBE Elektronik Dergisi, 2(3): 99-118.