Gerçeğin Yeniden İnşasında Tiyatroda Gündelik Dilin Kullanımı

Year 2020, Volume: 6 Issue: 1, 27 - 43, 30.06.2020

Tufan Karabulut

https://doi.org/10.46641/medeniyetsanat.713710

Cited By: 2

Abstract

Antik Yunan tiyatrosundan başlayarak 18. yüzyıla kadar uzanan süreçte, tiyatronun dili şiirsel ve ölçülüdür. Tragedyaların düzyazı diliyle yazılması gerektiğine dair ilk ciddi tartışmalar Fransa’da Trublet, Fontenelle ve La Motte gibi yazarlar tarafından ortaya atılır. Ama bu konuda asıl büyük etkiyi İngiliz oyun yazarı George Lillo’nun 1731’de yazdığı The London Merchant (Londra Taciri) adlı eseri yapar. Lillo’nun bu girişimi, Diderot ve Lessing’in çabalarıyla Kıta Avrupası’nda harekete geçirici bir etkiye sahip olur. Dram sanatındaki bu düşünsel ve yazınsal dönüşümün temelinde burjuva sınıf bilincinin gelişimi yatar. Orta sınıf seyirci tiyatroda üstün trajik kahramanları izlemek yerine kendi yaşamından günlük olayları ve sıradan kişileri görmeyi daha gerçekçi bulur. Böylelikle tiyatro sanatında kendine özgü yeni bir biçim ve anlatım tarzı yaratan burjuva sınıfı, oyun yazımında da gündelik dilin kullanılmasıyla tiyatroya farklı bir gerçeklik algısı kazandırır. 19. yüzyıla gelindiğinde realizmin ve natüralizmin etkisiyle tiyatronun hakîm dilinin düzyazı olduğu görülür. Bu makalede, öncelikle, oyun yazımında koşuk dilinden düzyazı diline geçişin tarihsel süreci incelenmiş, ardından da tiyatroda gündelik dilin kullanımının gerçeklik algısına katkıları değerlendirilmiştir. Son olarak, diyalog yazımının geçirdiği bu değişimle düzyazı dilinin tiyatro-edebiyat ilişkisine kazandırıp kaybettirdikleri üzerinde durulmuştur.

Keywords

Oyun Yazarlığı, Şiir Dili, Düzyazı Dili, Gerçeklik Algısı, Tiyatro-Edebiyat İlişkisi

The Use of Daily Language in the Theater in the Reconstruction of the Real

Abstract

The language of the theatre is poetic and verse, starting from the ancient Greek theatre to the 18th century. The first serious discussions about the tragedies should be written in prose language are raised in France by authors such as Trublet, Fontenelle and La Motte. But the real impact on this subject is The London Merchant, written by British playwright George Lillo in 1731. This initiative of Lillo has a mobilizing effect in Continental Europe with the efforts of Diderot and Lessing. The development of bourgeois class-consciousness underlies this intellectual and literary transformation in the art of drama. The middle-class audience finds it more realistic to see daily events and ordinary people from their own life, rather than watching superior tragic heroes in the theatre. Thus, the bourgeois class, which creates a unique form and expression style in theatre art, brings a different perception of reality to the theatre by using everyday language in playwriting. In the 19th century, the dominant language of the theatre became prose with the effect of realism and naturalism. In this article, firstly, the historical process of the transition from verse to prose was examined in the playwriting, and then the contributions of the use of everyday language in the theatre to the perception of reality were evaluated. Finally, with this change of dialogue writing, it was emphasized that the prose language gained and lost in the relationship between theatre and literature.

Keywords

perception of reality, the relationship between theatre and literature, poetry language, prose language, playwriting

References

• Aristoteles, (1987). Poetika, çev. İsmail Tunalı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aristoteles, (2013). Poetika, 15. Basım, çev. Samih Rifat, İstanbul: Can Yayınları.
• Barthes, R. (2013). Dilin Çalışma Sesi, çev. Ayşe Ece-Necmettin Kâmil Sevil-Elif Gökteke, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Brook, P. (2007). Açık Kapı, 2. Basım, çev. Metin Balay, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Carlson, M. (2008). Tiyatro Teorileri, çev. Eren Buğlalılar-Barış Yıldırım, Ankara: De Ki Yayınları.
• Çapan, C. (1982). Değişen Tiyatro, İstanbul: Adam Yayıncılık.
• Davis, R. (2015). Diyalog Yazmak, çev. Gonca Gülbey, İstanbul: Altıkırkbeş Yayın.
• Gooch, S. (1998). Oyun Yazmak, çev. Filiz Ofluoğlu, İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları.
• Hauser, A. (2006). Sanatın Toplumsal Tarihi, çev. Yıldız Gölönü, Ankara: Deniz Kitabevi.
• Johnson, S. (2000). The New Realistic Novel, Oxford: Oxford University Press.
• Kula, O. B. (2012). Dil Felsefesi Edebiyat Kuramı-I, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kundera, M. (2015). Perde, 3. Basım, çev. Aysel Bora, İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Latacz, J. (2006). Antik Yunan Tragedyaları, çev. Yılmaz Onay, İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları.
• MacKay, M. (2018). Roman Nedir?, çev. Fazilet Akdoğan Özdemir, İstanbul: Boğaziçi Üniverstesi Yayınevi.
• Ong, W. J. (2014). Sözlü ve Yazılı Kültür - Sözün Teknolojileşmesi, 5. Basım, çev. Sema Postacıoğlu Banon, İstanbul: Metis Yayınları.
• Platon, (1989). Diyaloglar-1, 2. Basım, çev. Teoman Aktürel-Melih Cevdet Anday-Adnan Cemgil-Tacettin Ünlü-Sabahattin Eyüboğlu, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Shields, D. (2016). Gerçeklik Açlığı: Bir Manifesto, çev. Beril Tüccarbaşıoğlu Uğur, İstanbul: Everest Yayınları.
• Steiner, G. (2011). Tragedyanın Ölümü, çev. Burç İdem Dinçel, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Styan, J. L. (2008). Modern Drama in Theory and Practice 1, Fourteenth edition, Cambridge: Cambridge University Press.
• Şener, S. (1998). Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi, 3. Basım, Ankara: Dost Kitabevi.
• Thomson, G. (1990). Aiskhylos ve Atina, çev. Mehmet H. Doğan, İstanbul: Payel Yayınevi.
• Urgan, M. (2018). İngiliz Edebiyatı Tarihi, 11. Basım, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.