Çardak Lagün’ü Balıkçılığının Genel Durumunun Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 8 Issue: 2, 63 - 81

Samet İşcan , İsmail Burak Daban , Yusuf Şen , Alkan Öztekin , Mukadder Arslan İhsanoğlu , Seçil Acar , Ali İşmen

https://doi.org/10.63039/medfar.1726700

Abstract

Çardak lagünü ve çevresindeki balıkçılık faaliyetlerinin genel durumunun değerlendirmesi ve lagünün ticari av kompozisyonu hakkında bilgi sahibi olmak için, lagün içi ve yakın çevresinde balıkçılık faaliyetleri ger-çekleştiren balıkçılar ile Mayıs 2024 ile Mayıs 2025 tarihleri arasında anket yöntemiyle araştırma gerçekleşti-rilmiştir. Ruhsatlı ve ruhsatsız 23 tekne sahibi ve 2 amatör balıkçı ile yüz yüze gerçekleştirilen görüşmeler so-nucunda oluşturulan anketlerde, balıkçıların sosyoekonomik yapısı ve av gücü ile lagünün ticari av kompo-zisyonu ve yönetimsel sorunlar değerlendirilmiştir. Balıkçıların sosyo-ekonomik açıdan %80’nin evli olduğu, yaşlarının ortalamasının 53,7 ± 2,3 (32 ile 81 yaş arası) olduğu, %52’sinin ortaokul mezunu olduğu, %72’sinin sosyal güvencesinin bulunduğu, tekne sahiplerinden %65’inin ek gelir için farklı işlerde çalıştığı, %70’inin 20 yıldan fazla balıkçılık tecrübesine sahip olduğu ve %74’ünün 2 çocuk sahibi olduğu belirlenmiş-tir. Av gücü değerlendirildiğinde, balıkçıların sahip oldukları teknelerin %74’ünün 6,9 m ve daha küçük boyda, %61’inin 15 hp motor gücünden düşük güçte ve %60,8’inin 20 yaşından büyük olduğu tespit edilmiş-tir. Balıkçıların %73,9’unun tayfa çalıştırmadığı, %52,2’sinin sadece uzatma ağları ile avlandığı, %47,8’inin 12 ay balıkçılık yaptığı ve %65’inin lagün dışında avlandığı belirlenmiştir. Ticari av kompozisyonu değerlen-dirildiğinde 13 farklı kemikli ve 3 farklı kıkırdaklı balık türünün lagün içerisinde bulunduğu ve yıllık ortalama kişi başı av miktarının 250 kg’dan az olduğu, en fazla yakalanan türlerin kefal türleri (Mugilidae spp.), levrek (Dicentrarchus labrax) ve lüfer (Pomatomus saltatrix) olduğu belirlenmiştir. Son 10 yılda lagün içerisindeki bolluğu azalan ve/veya tamamen yok olan türlerin durumu sorulduğunda, balıkçılar kefal türleri, kalkan (Scophthalmus maximus), uskumru (Scomber scombrus), levrek ve lüfer gibi türlerin bolluğunda ciddi azal-malar olduğunu ifade etmişlerdir. Yönetimsel sorunlar değerlendirildiğinde, lagün içi av baskısının azaltılması açısından dönem içi belirli bir aralıkta kapalı sezon uygulanmasının faydalı olacağı, balıkçılar tarafından bil-dirilmiştir. Lagünde sığlaşmanın ve bataklık alanların en büyük sorunlarından olduğu ve lagün içerisinde ya-sadışı balıkçılık faaliyetlerinin de görüldüğü bildirilmiştir. Sonuç olarak, balıkçıların beyanlarına göre aşırı av-cılık, kirlilik, sığlaşma gibi olumsuz etkenlerin Çardak Lagünü balıkçılığını olumsuz etkilediği anlaşılmaktadır. Mevcut sorunların daha iyi anlaşılabilmesi için bilimsel örneklemelere dayalı tespitlerin gerçekleştirilmesi, çö-züm önerilerinin geliştirilmesi için ise balıkçıların da paydaş olarak katılacağı kurumlar arası işbirliklerinin hayata geçirilmesi önerilmektedir.

Keywords

Anket yöntemi , Sosyoekonomik , Çanakkale Boğazı , Küçük ölçekli balıkçılık , Sulak alan

Ethical Statement

Bu çalışma, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 04.04.2024 tarihli, 05/68 nolu toplantısındaki kararı doğrultusunda Etik Komisyon ilkelerine uygun olarak yürütülmüştür. Ticari balıkçılar ile yapılan görüşmeler de Kişisel Verileri Koruma Kanunu dikkate alınarak veri alınmıştır.

Supporting Institution

TÜBİTAK

Project Number

Tübitak 1002 projesi (Proje Numarası: 124O118)

Thanks

Bu çalışma Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü yüksek lisans öğrencisi Samet İŞCAN’ın bursiyer olarak yer aldığı, Tübitak 1002 projesi (Proje Numarası: 124O118) kapsamında desteklenen çalışmanın bir kısmından üretilmiştir. Aynı zamanda Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Su Ürünleri Avlama ve İşleme Teknolojisi Anabilim Dalı yüksek lisans öğrencisi Samet İŞCAN’ın yüksek lisans tezinin bir kısmını oluşturmaktadır.

Evaluation of the General Status of Fisheries in Çardak Lagoon

Abstract

The general status of fishing activities of fishermen within Çardak Lagoon and nearby area and information about the lagoon commercial catch composition were obtained through a survey conducted with the questi-onnaire method between May 2024 and May 2025. The socio-economic status and fishing power of fisher-men, commercial catch composition in the lagoon and administrative problems were evaluated through face-to-face interviews with 23 registered and/or non-registered fisherman and 2 recreational fisherman It was de-termined that, from a socioeconomic perspective, 80% of the fishermen are married. Their average age is 53.7 ± 2.3 (ranging from 32 to 81 years old), and 52% are middle school graduates. Furthermore, 72% have social security, 65% of boat owners work other jobs for additional income, 70% have more than 20 years of fishing experience, and 74% have two children. When evaluating the fishing capacity, it was determined that 74% of the fishermen's boats are 6.9 meters or smaller, 61% have an engine power of less than 15 hp, and 60.8% are older than 20 years. It was also found that 73.9% of the fishermen do not employ crew members, 52.2% fish exclusively with gillnets, 47.8% fish year-round, and 65% fish outside of the lagoon. When eva-luating the commercial catch composition, it was determined that 13 different species of bony fish and 3 dif-ferent species of cartilaginous fish are present within the lagoon. The average annual catch per person is less than 250 kg, with the most frequently caught species being mullet species (Mugilidae spp.), sea bass, (Dicent-rarchus labrax), and bluefish (Pomatomus saltatrix). When asked about the status of species that have decli-ned or completely disappeared from the lagoon in the last 10 years, the fishermen stated that there have been significant decreases in the abundance of species such as mullet species, turbot (Scophthalmus maximus), mackerel (Scomber scombrus), sea bass and bluefish.When the administrative problems were evaluated, fis-hermen reported that implementing a closed season for a specific period could be beneficial for reducing fis-hing pressure within the lagoon.It was reported that siltation and marshy areas are among the biggest problems in the lagoon, and illegal fishing activities have also been observed. In conclusion, based on the fishermen's statements, it's clear that negative factors like overfishing, pollution, and siltation are adversely affecting the Çardak Lagoon fishery. To better understand the existing problems, it is recommended that scientific samp-ling be conducted. Furthermore, to develop solutions, it is suggested that inter-institutional collaborations be established where fishermen can participate as stakeholders.

Keywords

Questionnaire method , Socio-Economic , Çanakkale Strait , Small scale fisheries , Wetland

Project Number

Tübitak 1002 projesi (Proje Numarası: 124O118)

References

• Acar, S., Ateş, A.S. (2016) The first record of Mytilus galloprovincialis (Lamarck, 1819) on Carcinus aestuarii Nardo, 1847 in the Çardak Lagoon, Turkey. Oceanological and Hydrobiological Studies 45(4): 600-604.
• Acar, S., Ateş, A.S. (2018) Presence of microplastics in the stomachs of Carcinus aestuarii Nardo, 1857 in Cardak Lagoon, Canakkale Strait, Turkey. Cahiers De Biologie Marine 59(5): 493-496.
• Acar, S., Ateş, A.S. (2020) Çardak Lagünü’nde pinter ile avlanan yeşil yengeç, Carcinus aestuarii’ nin Nardo, 1847 birim çabadaki av miktarı. Aquatic Research 3(4): 220-228.
• Acar, S., Ateş, A.S., Dağlı, E., Doğan, A. (2023) Relationships between environmental variables and abundance of Cnidaria and Echinodermata in Çardak Lagoon, Çanakkale Strait. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 40(2): 103-109.
• Acarlı, D., Kara, A., Bayhan, B., Çoker, T. (2009) Homa Lagünü’nden (İzmir Körfezi, Ege Denizi) yakalanan türlerin av kompozisyonu ve av verimi. Ege Su Ürünleri Dergisi 26(1): 39-47.
• Akyol, O., Ceyhan, T. (2010) Enez Dalyanı (Edirne, Kuzey Ege) Balıkçılığı. Ege Su Ürünleri Dergisi 27(1): 31-34.
• Ateş, A.S., Mülayim, A., Bakir, A.K., Acar, S., Büyükateş, Y., Dağlı, E., Doğan, A., Uzundumlu, S., Kedioğlu, Ç. (2023) Temporal and spatial effects of environmental variables on crustacean communities in Çardak Lagoon (Turkish Straits System) under the influence of domestic pollution. Biologia 78(9): 2371-2384.
• Ateşşahin, T., Cilbiz, M. (2019) Some socio-demographic characteristics of inland amateur fishermen: Case of Turkey. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology 7(1): 134-141.
• Barbier, E.B., Acreman, M., Knowler, D. (1997) Economic valuation of wetlands: A guide for policy makers and planners. Gland, Switzerland: Ramsar Convention Bureau, Gland, Switzerland, 116 p.
• Bennett, N.J., Schuhbauer, A., Skerritt, D., Ebrahim, N. (2021) Socio-economic monitoring and evaluation in fisheries. Fisheries Research 239: 105934.
• Brothers, N.P., Cooper, J., Løkkeborg, S. (1999) The incidental catch of seabirds by longline fisheries: worldwide review and technical guidelines for mitigation.
• Büyükdeveci, F. (2023) Türkiye’nin Doğu Akdeniz kıyısında bulunan Ağyatan Lagününde yakalanan türlerin av kompozisyonu ve av verimi. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences 8(3): 559-567.
• Como, S., Magni, P., Casu, D., Floris, A., Giordani, G., Natale, S., ... De Falco, G. (2007) Sediment characteristics and macrofauna distribution along a human-modified inlet in the Gulf of Oristano (Sardinia, Italy). Marine Pollution Bulletin, 54(6), 733-744.
• Çalışkan, V., Samsa, S., Öztürk, M.Z., Tosunoğlu, M. (2011) A proposal for the utilization of Çardak Lagoon (Northwest Anatolia) and its vicinity through wetland and management. Management and Education VII(3): 332–340.
• Çalışkan, V., Tosunoğlu, M., Öztürk, M.Z. Samsa, S., Arslan, F., Bay, A. (2013) Çanakkale için Bir Tabiat Parkı Önerisi: Çardak Kıyı Oku ve Lagünü (Çardak Kuş Cenneti). Orman ve Su İşleri Bakanlığı, III. Bölge Müdürlüğü, Çanakkale Şube Müdürlüğü Yayınları, 74 sayfa.
• Dağlı, E., Ateş, A.S., Acar, S., Büyükateş, Y., Doğan, A., Bakır, A.K. (2023) Exotic polychaetes of a sewage pollution influenced lagoon (Çardak Lagoon, Turkish Straits). Sustainability 15(11): 8946.
• Dereli, H., Akbaş, H. (2024) An analysis on the construction of the Turkish Marine Fishing Fleet. in: Dereli, H., Önal M., (Eds.), Advances in Sustainable and Technological Maritime Solutions Duvar Publishing, Izmir, pp. 1-6.
• Ekinci, D., Bayrak, M. (2015) Türkiye Lagünlerinin Mekansal Kullanımı ve Sorunları. In: Efe, R. (Edit). Coğrafya’da Yeni Yaklaşımlar. 1. Baskı. Dokuz Eylül Üniversitesi Matbaası, İzmir, 285-309 sayfa.
• Franco, A., Franzoi, P., Malavasi, S., Riccato, F., Torricelli, P., Mainardi, D. (2006) Use of shallow water habitats by fish assemblages in a Mediterranean coastal lagoon. Estuarine Coastal and Shelf Science 66: 67–83.
• Göncüoğlu, H., Ünal, V. (2011) Fisherwomen in the Turkish fishery, southern Aegean Sea. Journal of Applied Ichthyology 27: 1013-1018.
• Gözler, A. M., Tarkan, A.N. (2000) Çanakkale Boğazı Çardak Lagünü’nde Ruditapes decussatus (Linnaeus, 1758)‘un üreme biyolojisi. Journal of Black Sea/Mediterranean Environment 6(2): 175-198.
• GTHB, (1997) Türkiye Kıyılarındaki Lagünlerin Yönetim ve Geliştirme Stratejileri ve Islahı. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, 2: 384-987.
• Joyeux, J-C., Ward, A.B. (1998) Constraints on coastal lagoon fisheries. in: Blaxter, J.H.S., Southward, A.J., Tyler P.A., (Eds.), Advances in Marine Biology 34: 73-199.
• Kaykaç, M.H., Tosunoğlu, Z. (2015) Karina ve Akköy kıyı lagünlerindeki küçük ölçekli balıkçılık. Ege Su Ürünleri Dergisi 32(4): 173-182.
• Künili, İ.E., Ateş, A.S. (2021) Effects of seasonal changes and environmental factors on bioindicator bacteria levels in Çardak Lagoon, Çanakkale Strait, Turkey. Oceanological and Hydrobiological Studies 50(3): 299-309.
• Newton, A., Icely, J., Cristina, S., Brito, A., Cardoso, A.C., Colijn, F., Riva, S.D., Gertz, F., Hansen, J.W., Holmer, M., Ivanova, K., Leppäkoski, E., Canu, D.M., Mocenni, C., Mudge, S., Murray, N., Pejrup, M., Razinkovas, A., Reizopoulou, S., Pérez-Ruzafa, A., Schernewski, G., Schubert, H., Carr, L., Solidoro, C., Pierluigi Viaroli, Z. (2014) An overview of ecological status, vulnerability and future perspectives of European large shallow, semi-enclosed coastal systems, lagoons and transitional waters. Estuar. Coast. Shelf Sci. 140, 95–122. https://doi.org/10.1016/j.ecss.2013.05.023.
• Nixon, S. W. (1982) Nutrient dynamics, primary production and fisheries yields of lagoons. Oceanol ACTA, Proceedings International Symposium on coastal lagoons SCOR/lABO/UNESCO, Bordeaux, 8·14 Septembcr, 1981,357·371.
• Ofluoğlu, Ö., Kurtul, İ., Sarı, H., İlhan, A. (2021) Bafa Gölü (Aydın)’ndeki gümüş balığı (Atherina boyeri) popülasyonunun boy-ağırlık ilişkisi. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi 11(1): 29-40.
• Pérez‐Ruzafa, A., Quispe‐Becerra, J.I., García‐Charton, J. A., Marcos, C. (2004) Composition, structure and distribution of the ichthyoplankton in a Mediterranean coastal lagoon. Journal of Fish Biology, 64(1), 202-218.
• Smith, S. L., Karasik, R., Stavrinaky, A., Uchida, H., Burden, M. (2019) Fishery socioeconomic outcomes tool: A rap id assessment tool for evaluating socioeconomic performance of fisheries management. Marine Policy 105: 20-29.
• Sousa, L.P., Lillebø, A.I., Gooch, G.D., Soares, J.A., Alves, F.L. (2013) Incorporation of local knowledge in the identification of Ria de Aveiro Lagoon ecosystem services (Portugal). Journal of Coastal Research 65: 1051–1056.
• Sümer, Ç., Balık, İ. (2007) Türkiye’nin Doğu ve Batı Akdeniz kıyısında bulunan iki lagünün av verimi ve tür kompozisyonu yönünden karşılaştırılması. Türk Sucul Yaşam Dergisi, Ulusal Su Günleri 3-5(5-8): 87-92.
• Sümer, Ç., Tekşam, İ. (2013) Beymelek Lagün Gölü (Antalya) av verimi ve kompozisyonu. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 28(1): 47-51.
• Şahin, E., Özekinci, U. (2020) Küçük ölçekli balıkçılığın sosyo-ekonomik durumu, Çanakkale (Kuzey Ege), Türkiye. Çanakkale Onsekiz Mart University Journal of Marine Sciences and Fisheries 3(1): 19-26.
• Tosunoğlu, Z., Ünal, V., Kaykaç, M.H. (2017) Ege Dalyanları. Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği Yayınları, No: 03, Ankara, 322 sayfa.
• TÜİK, (2024) Türkiye Su Ürünleri İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası. Ankara. Erişim tarihi: 8.06.2025. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr
• Türeli, C., Erdem, Ü., çelik, M. (2002) Seasonal variation and meat composition of blue crab (Callinectes sapidus, Rathbun, 1896) caught in Iskenderun Bay, North-East Mediterranean. Turkish Journal of Veterinary & Animal Sciences 26(6): 1435-1439.
• Ünal, V., Akyol, O., Hoşsucu, H. (2001) Balıkçılık yönetiminde ihtiyaç duyulan biyo-ekonomik veriler. Ege Su Ürünleri Dergisi 18(1-2): 243-253.
• Vural, P. (2022) Monthly variation of biochemical composition of lagoon cockle (Cerastoderma glaucum, Bruguière, 1789), from Çardak Lagoon (Turkey). Thalassas: An International Journal of Marine Sciences 38(2): 885-893.
• Yalçın-Özdılek, Ş., Evşen, A., Kaplan, E., Çırpan, H. (2008) Is Çardak Lagoon (Çanakkale, Turkey) Possible Foraging Habitat of Loggerhead Turtle?. Bradai M.N., Casale P. (Eds.), Proceedings of the Third Mediterranean Conference on Marine Turtles, Barcelona Convention - Bern convention –Bonn Convention (CMS), Tunis, Tunisia (2008), p. 117.