Görünümle İlişkili Sosyal Medya Bilinci, Mahremiyet Bilinci ve Dinî Tutum İlişkisi Üzerine Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 371 - 389, 30.06.2025

Mustafa Gökmen , Muhammed Tosun , Selameddin Baysal

https://doi.org/10.47951/mediad.1610294

Abstract

Bu araştırma görünümle ilişkili sosyal medya bilinci, mahremiyet bilinci ve dinî tutum arasındaki ilişkileri incelemeyi amaçlamaktadır. Nicel araştırma yöntemi kullanılarak ilişkisel tarama modeli çerçevesinde yürütülen araştırmanın çalışma grubunda Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi ve Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesinde öğrenim gören ve araştırmaya gönüllü olarak katılan öğrenciler yer almıştır. Araştırmada katılımcıların dinî tutum ve görünümle ilişkili sosyal medya bilinci düzeylerinin orta, genel mahremiyet bilinci düzeylerinin ise yüksek seviyede olduğu saptanmıştır. Araştırma bulguları katılımcıların dinî tutum toplam puanı ile görünümle ilişkili sosyal medya bilinci ve mahremiyet bilinci arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığını göstermektedir. Bununla birlikte görünümle ilişkili sosyal medya bilinci ile mahremiyet bilinci arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Regresyon analizi sonuçlarına göre oluşturulan modelin anlamlı olduğu ve dinî tutum ile mahremiyet bilincinin, görünümle ilişkili sosyal medya bilinci varyansının %6,5’ini açıkladığı belirlenmiştir. Mahremiyet bilincinin, görünümle ilişkili sosyal medya bilincini anlamlı ve pozitif yönde yordadığı tespit edilirken, dinî tutumun görünümle ilişkili sosyal medya bilinci üzerinde anlamlı bir yordayıcı olmadığı belirlenmiştir.

Keywords

Din Psikolojisi , Görünümle İlişkili Sosyal Medya Bilinci , Mahremiyet Bilinci , Tutum , Dinî Tutum

Ethical Statement

Bu araştırma Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Etik Kurulu'ndan alınan izin çerçevesinde etik kurallara uygun şekilde tamamlanmıştır.

Supporting Institution

Destekleyen her hangi bir kurum yoktur.

Project Number

Çalışma bir projeden üretilmedi

Thanks

Araştırmamıza anketimize zaman ayırarak katılım sağlayan ve bu bağlamda bilimsel bir araştırmanın verilerinin oluşmasına verdikleri destekten dolayı Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi ve Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi öğrencilerine teşekkür ediyoruz.

An Examination of the Relationship Between Appearance-Related Social Media Awareness, Privacy Awareness, and Religious Attitude

Abstract

This study aims to examine the relationships between appearance-related social media awareness, privacy awareness, and religious attitude. Conducted within the framework of a quantitative research design and employing a correlational survey model, the study’s sample consists of students from Isparta University of Applied Sciences, Süleyman Demirel University, and Burdur Mehmet Akif Ersoy University who voluntarily participated in the research. The findings indicate that participants exhibit moderate levels of religious attitude and appearance-related social media awareness, while their overall privacy awareness is at a high level. The results further demonstrate that there is no statistically significant relationship between participants’ overall religious attitude scores and their appearance-related social media awareness or privacy awareness. However, a significant positive correlation was found between appearance-related social media awareness and privacy awareness. According to the regression analysis, the proposed model was statistically significant, with religious attitude and privacy awareness accounting for 6.5% of the variance in appearance-related social media awareness. While privacy awareness was identified as a significant and positive predictor of appearance-related social media awareness, religious attitude did not emerge as a significant predictor of this awareness.

Keywords

Psychology of Religion , Appearance-Related Social Media Awareness , Privacy Awareness , Attitude , Religious Attitude

Ethical Statement

Bu araştırma Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Etik Kurulu

Project Number

Çalışma bir projeden üretilmedi

References

• Ahmedi, E. Ş. (2023). Mahremiyet, dindarlık ve sosyal medya bağımlılığı üzerine sosyolojik bir araştırma. Journal of Media and Religion Studies, 6(1), 25-46. https://doi.org/10.47951/mediad.1290488
• Arık, B., & Arık, E. (2020). Facebook’un dönüşen mahremiyet yaklaşımı: Gelecek mahremiyettir. Intermedia International e-Journal, 7(13), 447-461.
• Aydın, B. (2014). Sosyal medya mecralarında mahremiyet anlayışının dönüşümü. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 3(5), 131-146.
• Baron, R. A., & Byrne, D. E. (1977). Social psychology: Understanding human interaction. Allyn and Bacon.
• Bingöl, B. (2024). Genç yetişkinlerde nesneleştirilmiş beden bilincinin yordayıcıları: Anneden algılanan narsisistik özellikler, toplumsal cinsiyet rolleri ve görünümle ilişkili sosyal medya bilinci [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Bodur, H. E., & Korkmaz, S. (2017). İlahiyat öğrencilerinde sosyal medya kullanımı ve dindarlık ilişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30, 329-351.
• Boursier, V., Gioia, F., & Griffiths, M. D. (2020). Do selfie-expectancies and social appearance anxiety predict adolescents’ problematic social media use? Computers in Human Behavior, 110, 106395. https://doi.org/10.1016/j.chb.2020.106395
• Certel, H. (2011). Din psikolojisi. Tuğra Ofset.
• Choukas-Bradley, S., Nesi, J., Widman, L., & Galla, B. M. (2020). The appearance-related social media consciousness scale: Development and validation with adolescents. Body Image, 33, 164-174. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2020.02.017
• Cüceloğlu, D. (2008). İnsan ve davranışı (17. bs). Remzi Kitabevi.
• Çetinkaya, A., Metin, A., Erbiçer, E. S., & Yavuz, E. (2022). Adaptation of appearance-related social media consciousness scale into Turkish: A validity and reliability study on adolescents. International Journal of Social Sciences and Education Research, 8(1), 63-70. https://doi.org/10.24289/ijsser.1034318
• Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A.-G., & Buchner, A. (2007). G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39, 175-191.
• Fischer-Hübner, S. (1997). Privacy at risk in the global information society. İçinde J. Berleur & D. Whitehouse (Ed.), An ethical global information society: Culture and democracy revisited (ss. 261-274). Springer. https://doi.org/10.1007/978-0-387-35327-2_24
• Geredeli, M. (2024). Sosyal medya, mahremiyet ve dindarlık ilişkisi üzerine bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Kahramanoğlu, S. S. (2023). Beden tutumu ve görünümle ilişkili sosyal medya bilinci ilişkisinde düşünce özelliklerinin aracı rol ilişkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Beykent Üniversitesi.
• Karacan Doğan, P., & Durmuş, G. (2023). Salon dansçıları ve halk oyuncuların beden imgesi esnekliği ile görünümle ilişkili sosyal medya bilinci arasındaki ilişkinin incelenmesi. ROL Spor Bilimleri Dergisi, Özel Sayı (1), 721-738.
• Kaya, A., Balay, R., & Göçen, A. (2012). Öğretmenlerin alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine ilişkin bilme, uygulama ve eğitim ihtiyacı düzeyleri. International Journal of Human Sciences, 9(2), 1303-5134.
• Kaya, M. (1998). Din eğitiminde iletişim ve dini tutum. Etüt Yayınları.
• Kesikbaş Yavşan, M. (2023). Sosyal medya paylaşımlarında mahremiyet bilinci ve dindarlık [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Kozan, E. (2024). Z kuşağının sosyal medya kullanımında mahremiyet alımlamasının boyutları üzerine bir araştırma. International Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 7(83), 2492-2507.
• Mutçalı, S. (1995). Arapça-Türkçe sözlük. Dağarcık Yayınları.
• Nesi, J., Choukas-Bradley, S., & Prinstein, M. J. (2018). Transformation of adolescent peer relations in the social media context: Part 1—A theoretical framework and application to dyadic peer relationships. Clinical Child and Family Psychology Review, 21(3), 267-294. https://doi.org/10.1007/s10567-018-0261-x
• Ok, Ü. (2011). Dini tutum ölçeği: Ölçek geliştirme ve geçerlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 528-549.
• Öngören, B., Durdu, Z., Dongaz, Ö. İ., Bayar, B., & Bayar, K. (2021). Görünümle ilişkili sosyal medya bilinç ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Karya Journal of Health Science, 2(2), 33-38. https://doi.org/10.52831/kjhs.901294
• Özdamar, K. (1999). Paket programlarla istatistiksel veri analizi. Kaan Yayınları.
• Öztaş, F., & Ünalan, A. (2022). Sosyal medya fenomenleri ve üniversite gençliği: Dini tutum, onaylanma ve tüketim. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 5(2), 431-454. https://doi.org/10.47951/mediad.1193878
• Öztürk, D., Eyüboğlu, G., & Göçmen Baykara, Z. (2019). Mahremiyet bilinci ölçeği: Türkçe geçerlik ve güvenirlilik çalışması. Türkiye Klinikleri Dergisi Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi, 27(1), 57-64.
• Özyazıcı, K. (2024). Ergenlerde görünümle ilişkili sosyal medya bilincinin, beden imajı, ideallerin içselleştirilmesi ve ruhsal gelişime etkisi [Yayınlanmamış doktora Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Peker, H. (2003). Din psikolojisi. Çamlıca Yayınları.
• Tabata, N., & Hirotsune, S. (2014). Development of the privacy consciousness scale (PCS). Japanese Journal of Personality, 23(1), 49-52.
• Tosun, M. (2022). Toplumsal değişme ve mahremiyet. İçinde E. Perşembe (Ed.), Toplumsal değişme ve din (ss. 295-316). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Turan, Y. (2018). Yalnızlıkla başa çıkma: Yalnızlık, dini başa çıkma, dindarlık, hayat memnuniyeti ve sosyal medya kullanımı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22(1), 395-434.
• Uysal, V. (1996). Din psikolojisi açısından dini tutum davranış ve şahsiyet özellikleri. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Yüksel, M. (2003). Mahremiyet hakkı ve sosyo-tarihsel gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(1), 181-213.