Sivil Toplum Kuruluşları ve Diyalojik İletişim: Arama Kurtarma Dernekleri Web Sitelerine Yönelik Bir Araştırma

Year 2025, Volume: 4 Issue: 1, 35 - 59, 30.06.2025

Önder Öğmen

Abstract

Bu çalışma, sivil toplum kuruluşlarının (STK) diyalojik iletişim pratiklerini, özellikle arama kurtarma derneklerinin web siteleri üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. Diyalojik iletişim, STK’ların paydaşlarıyla etkileşim kurarak şeffaf, karşılıklı ve güven temelli bir ilişki geliştirmesini sağlayan önemli bir yaklaşımdır. Araştırma kapsamında, İçişleri Bakanlığı Dernek Sorgulama platformu (https://www.turkiye.gov.tr/icisleri-ddbdernek-sorgulama) üzerinden Denizli’de faaliyet gösteren ve aktif olan arama kurtarma dernekleri belirlenmiştir. Çalışmaya, yalnızca arama kurtarma faaliyetleri yürüten ve AFAD ya da uluslararası akreditasyona sahip olan AKUT (Arama Kurtarma Derneği), DAK (Dağ Arama Kurtarma) ve SAR (Arama Kurtarma ve Acil Yardım Derneği) derneklerinin web siteleri dahil edilmiştir. Web siteleri Kent ve Taylor (1998) tarafından geliştirilen diyalojik iletişim prensipleri “diyalojik döngü”, “enformasyonun kullanışlılığı”, “yeniden ziyareti sağlama”, “arayüz kullanım kolaylığı”” ve ziyaretçilerin korunması” kapsamında içerik analiziyle incelenmiştir. Sonuç olarak, web sitelerinin teknik ve tasarım açısından tek yönlü iletişimde ortalamanın üzerinde bir düzeye sahip olduğu, ancak diyalojik iletişim açısından yeterli kullanılmadığı görülmektedir

Keywords

Halkla İlişkiler , Sivil Toplum Kuruluşu , Gönüllülük , Diyalojik İletişim

References

• Acı, E. Y. (2005). Kalkınma sürecinin yeni aktörleri: Sivil toplum kuruluşları. Günizi Yayıncılık.
• AFAD. (2024). Açıklamalı afet yönetimi terimleri sözlüğü. Erişim tarihi: 10.01.2025. https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu
• Akatay, A. (2008). Gönüllü kuruluşların insan kaynakları sorunlarına eğitsel bir çözüm. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 3(1), 115–137.
• Akbulut, E., Sönmez, B. ve Okumuş, M. (2014). Türkiye’de Fortune 500 listesinde yer alan kuruluşların web sitelerinin diyalojik iletişim düzeylerine yönelik bir analiz. Atatürk İletişim Dergisi, (6), 89–104.
• AKUT (Arama Kurtarma Derneği). (n.d.). AKUT Arama Kurtarma Derneği. Erişim tarihi: 02.01.2025. https://www.akut.org.tr
• Ankara Üniversitesi. (n.d.). Açık ders kaynağı. https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=134845
• Argüden, Y. ve Ilgaz, P. (2006). Gönüllü kuruluşların yönetimi. ARGE Danışmanlık Yayınları.
• Arslan, O. (2001). Kuramsal ve tarihsel aşamalarıyla sivil toplum ve Türkiye gerçeği. Bayrak Yayınları.
• Aslan, M. ve Kaya, G. (2004). 1980 sonrası Türkiye’de siyasal katılımda sivil toplum kuruluşları. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(1), 213–223.
• Aydın, K. ve Aliyeva, M. (2019). Sivil toplum kuruluşlarının web sitelerinin diyalojik iletişim kullanım düzeylerini belirlemeye yönelik bir analiz (Rusya-Türkiye karşılaştırması). İNİF E-Dergi, 4(2), 168–195.
• Balta Peltekoğlu, F. ve Karapınar Eyvel, K. (2024). Türkiye’de sivil toplum kuruluşlarında iletişim: Kadın hakları odaklı STK’ların iletişim düzeyi üzerine bir araştırma. Sakarya Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, 3(1), 17–36. https://doi.org/10.61158/saukad.1476331
• Balta Peltekoğlu, F. ve Saydam, A. (2008). Halkla ilişkilerden iletişim yönetimine: Sektörün penceresinden halkla ilişkiler. Bamm Yayın Grubu.
• Bankoff, G. ve Hilhorst, D. (2009). The politics of risk in the Philippines: Comparing state and NGO perceptions of disaster management. Disasters, 33(4), 686–704. https://doi.org/10.1111/j.1467-7717.2009.01104.x
• Becan, C. ve Ustakara, F. (2017). Diyalog teorisi çerçevesinde internet tabanlı iletişim üzerine bir değerlendirme: Halkla ilişkiler ajanslarının web stratejileri üzerine bir içerik analizi. Selçuk İletişim Dergisi, 10(1), 64–84.
• Birleşmiş Milletler. (2011). Dünyada gönüllülüğün durumu raporu. Erişim tarihi: 03.03.2025. https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/migration/tr/SWVR_TR.pdf
• Bortree, D. S. ve Waters, R. D. (2008). The value of feeling included: The impact of inclusion on teen volunteers’ organizational satisfaction. International Journal of Volunteer Administration, 25(1), 27–39.
• Brainard, L. ve Siplon, P. (2004). Toward nonprofit organization reform in the voluntary spirit: Lessons from the internet. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 33(3), 435–457. https://doi.org/10.1177/0899764004266021
• Botan, C. (1997). Ethics in strategic communication campaigns: The case for a new approach to public relations. Journal of Business Communication, 34(2), 188–202. https://doi.org/10.1177/002194369703400204
• Buber, M. (1970). I and thou (Çev. W. Kaufman). Charles Scribner’s Sons.
• Can, S. (2017). Diyalojik iletişim gözüyle Gazi Üniversitesi Twitter hesabına bir bakış. SOSBİLKO 2017 Sosyal Bilimler Araştırmaları Konferansı, Ankara, Türkiye.
• Çaha, Ö. (2006). Bir kez daha sivil toplum. http://www.siviltoplum.com.tr
• Çalışır, G. ve Aksoy, F. (2019). Diyalojik iletişim teorisinin temel ilkeleri kapsamında e-ticaret şirketlerinin web sitelerinin değerlendirilmesi. 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi.
• Çetintaş, H. B. (2019). Diyalojik paydaş iletişimi için Twitter kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 83–96. https://doi.org/10.18037/ausbd.631980
• Cutlip, S. M., Center, A. H. ve Broom, G. M. (1994). Effective public relations. Prentice-Hall, Inc.
• DAK (Dağ Arama Kurtarma). (n.d.). DAK Dağ Arama Kurtarma Derneği. Erişim tarihi: 03.01.2025. https://dagaramakurtarma.org.tr
• Dursun, Ç. ve Becerikli, S. (2008). Kadın odaklı sivil toplum kuruluşları ve medya: Olanaklar, sorunlar ve çözümler. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2002). Disasters and emergencies definitions. Panafrican Emergency Training Centre. Erişim tarihi: 15.02.2025.
• Ergünay, O. (2009). Doğal afetler ve sürdürülebilir kalkınma. İçinde M. Tunçer, B. Tercan, H. Kaya ve N. Başkaya (Ed.), Ulusal Deprem Sempozyumu Kitabı (ss. 1–11). Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Erkal, T. ve Değerliyurt, M. (2011). Türkiye’de afet yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 147–164.
• ...Erlevent, M. (2013). Edward Lee Bernays’ın halkla ilişkiler uygulama örneklerine kitle psikolojisi açısından teorik bir bakış: Halkı aydınlatma komitesi, Lucky Strike sigaraları ve Avenida saç bonesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].
• Fei, L. ve Wang, Y. (2022). An optimization model for rescuer assignments under an uncertain environment by using Dempster–Shafer theory. Knowledge-Based Systems, 255, 109680. https://doi.org/10.1016/j.knosys.2022.109680
• Goodhart, M. (2005). Civil society and the problem of global democracy. Democratization, 12(1), 1–21.
• Gönel, A. ve Acılar, H. (1998). Önde gelen STK’lar. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını.
• Grunig, J. E. (1992). Excellence in public relations and communication management. L. Erlbaum Associates.
• Grunig, L. A., Grunig, J. E. ve Dozier, D. M. (2002). Excellent public relations and effective organizations: A study of communication management in three countries. Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Grunig, J. E. (1993). Image and substance: From symbolic to behavioral relationships. Public Relations Review, 19(2), 121–139. https://doi.org/10.1016/0363-8111(93)90003-U
• Grunig, J. E. (2009). Paradigms of global public relations in an age of digitalisation. PRism, 6(2). http://praxis.massey.ac.nz/prism_on-line_journ.html
• Grunig, J. E. ve Hunt, T. (1984). Managing public relations. Thomson Wadsworth.
• Güder, N. (2006). STK’lar için gönüllülük ve gönüllü yönetimi rehberi. Sivil Toplum Geliştirme Merkezi (STGM).
• Güneş, İ. (2004). Sivil toplum kuruluşları. Son Baskı Sanal Dergi, 1(5), 10–20.
• Güngör, F. S. (2019). Diyalojik iletişim ve sivil toplum örgütlerinin web siteleri: Cumhuriyetin ilk sivil toplum kuruluşu “Türkiye Yardım Sevenler Derneği” web sitesi değerlendirmesi. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2), 25–43.
• Harrison, S. (1995). Public relations: An introduction. Routledge.
• IDNDR. (1994). Yokohama strategy and plan of action for a safer world. International Decade for Natural Disaster Reduction Secretariat.
• İçişleri Bakanlığı. (n.d.). Dernek sorgulama. Erişim tarihi: 10.12.2024. https://www.turkiye.gov.tr/icisleri-ddb-dernek-sorgulama
• Johannesen, R. L. (1990). Ethics in human communication (3rd ed.). Waveland Press.
• Kalaycıoğlu, E. (1998). Sivil toplum ve neopatrimonyal siyaset. İçinde E. F. Keyman ve A. Y. Sarıbay (Ed.), Küreselleşme, sivil toplum ve İslam (ss. 111–135). Vadi Yayınları.
• Kent, M. L. ve Taylor, M. (1998). Building a dialogic relationship through the World Wide Web. Public Relations Review, 24(3), 321–340. https://doi.org/10.1016/S0363-8111(99)80143-X
• Kent, M. L. ve Taylor, M. (2002). Toward a dialogic theory of public relations. Public Relations Review, 28(1), 21–37. https://doi.org/10.1016/S0363-8111(02)00108-X
• Keyman, E. F. (2004). Avrupa’da ve Türkiye’de sivil toplum. Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları, (3).
• Kinzey, R. E. (1999). Using public relations strategies to promote your nonprofit organization. The Haworth Press.
• Kocabaş, F., Elden, M. ve Yurdakul, N. (2000). Reklam ve halkla ilişkilerde hedef kitle. İletişim Yayınları.
• Korkmaz, A. (2022). STK’lar ve etkili iletişim: STK’lar için stratejik iletişim önerileri. Iksad Publications.
• Lane, A. (2014). Pragmatic two-way communication: A practitioner perspective on dialogue in public relations (Doktora tezi). Queensland University of Technology Business School. ProQuest Dissertations Publishing.
• Ledingham, J. A. (2005). Relationship management theory. İçinde R. L. Heath (Ed.), Encyclopedia of public relations (S.2, ss. 740–743). Sage Publications.
• Taylor, M., Kent, M. ve White, W. (2001). How activist organizations are using the Internet to build relationships. Public Relations Review, 27(3), 263–284. https://doi.org/10.1016/S0363-8111(01)00086-8
• OECD. (n.d.). Evolution of ODA. Erişim tarihi: 03.02.2025. https://www.oecd.org/dac/financing-sustainable-development/developmentfinance-standards/Evolution%20of%20ODA.pdf
• Olcay, K. (2006). Avrupa Birliği uyum sürecinde Türkiye’deki sivil toplum kuruluşları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].
• Özbek, N. (2002). Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de sosyal devlet. Toplum ve Bilim, 92, 7–33. Özdemir, P. ve Yamanoğlu, M. (2010). Türkiye’deki sivil toplum kuruluşları web sitelerinin diyalojik iletişim kapasiteleri üzerine bir inceleme. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 3–36.
• Park, H. ve Reber, B. H. (2008). Relationship building and the use of web sites: How Fortune 500 corporations use their web sites to build relationships. Public Relations Review, 34(4), 409–411. https://doi.org/10.1016/j.pubrev.2008.06.006
• Putnam, R. D. (1995). Bowling Alone: America's Declining Social Capital. Journal of Democracy, 6(1), 65–78. https://dx.doi.org/10.1353/jod.1995.0002
• Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. Simon & Schuster.
• Rybalko, S. ve Seltzer, T. (2010). Dialogic communication in 140 characters or less: How Fortune 500 companies engage stakeholders using Twitter. Public Relations Review, 36(4), 336–341. https://doi.org/10.1016/j.pubrev.2010.08.004
• SAR (Arama Kurtarma ve Acil Yardım Derneği). (n.d.). SAR Arama Kurtarma ve Acil Yardım Derneği. Erişim tarihi: 12.01.2025. https://sar.org.tr
• Sarp, N. (1999). Sağlık hizmetlerinde afet yönetimi. Deprem Araştırma Enstitüsü Bülteni, 26, 81.
• Shaw, R. (2003). Role of non-government organizations in earthquake disaster management: An Asian perspective. Regional Development Dialogue, 24(1), 117–129.
• Sivil Toplum Geliştirme Merkezi. (2012). Sivil toplum izleme raporu 2012. Erişim tarihi: 10.04.2025. https://www.stgm.org.tr/sites/default/files/2020-10/turkiyedegonulluluk.pdf
• Şentürk, M. (2005). Sivil toplum kuruluşlarında halkla ilişkiler uygulamaları. Sivil Toplum, 3(9).
• Subaşı, H. (2024). Kadın hakları konusunda çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşlarının web sitelerinin ve X hesaplarının diyalojik ilişki bağlamında incelenmesi. Black Sea Journal of Public and Social Science, 7(1), 34–46. https://doi.org/10.52704/bssocialscience.1418400
• Subaşı, H. (2024). Büyükşehir belediyelerinin resmî web sitelerinin diyalojik iletişim açısından incelenmesi. Anasay, (27), 109–124. https://doi.org/10.33404/anasay.1425435
• Şahin, L. ve Öztürk, M. (2011). Küreselleşme sürecinde sivil toplum kuruluşları ve Türkiye’deki durumu. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (54), 3–29.
• Şimşek, G. (2016). Büyükşehir belediye başkanlarının diyalojik iletişim çerçevesinde sosyal medya uygulamaları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45).
• Toper, R. (2020). Türkiye’de arama kurtarma yönetimi uygulaması ve yeni bir model önerisi [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi].
• Uslu, İ. (1999). Bir sosyal siyaset vasıtası olarak kâr gütmeyen kuruluşlar: ABD örneği [Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Uzun, G. (2022). Grunig’in “İletişim yönetiminde mükemmellik kuramı” bağlamında örgütsel iletişim sürecinde halkla ilişkiler uygulamalarının önemi. Social Sciences Studies Journal, 8(98), 1441–1445. https://doi.org/10.29288/sssj.61186
• Valentinovna, M. (2000). Sivil toplum kuruluşları ve Avrupa. Vsya Rosiya Yayınevi.
• Werker, E. ve Ahmed, F. Z. (2008). What do nongovernmental organizations do? Journal of Economic Perspectives, 22(2), 73–92. https://doi.org/10.1257/jep.22.2.73
• Whittaker, J., McLennan, B. ve Handmer, J. (2015). A review of informal volunteerism in emergencies and disasters: Definition, opportunities and challenges. International Journal of Disaster Risk Reduction, 13, 358–368. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2015.07.010
• Wierzbicka, A. (2006). The concept of ‘dialogue’ in cross-linguistic and cross-cultural perspective. Discourse Studies, 8(5), 675–703.
• Wymer, W., Riecken, G. ve Yavas, U. (1996). Determinants of volunteerism: A cross-disciplinary review and research agenda. Journal of Nonprofit & Public Sector Marketing, 4(4), 3–26. https://doi.org/10.1300/J054v04n04_02
• Yaman, Y. (2003). Gönüllülük psikolojisi ve gönüllü yönetimi. Sivil Toplum Düşünce ve Araştırma Dergisi, 1(2).
• Yönten Balaban, A. ve Çoban İnce, İ. (2015). Gençlerin sivil toplum kuruluşlarındaki gönüllülük faaliyetleri ve gönüllülük algısı: Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV) örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2), 149–169.
• Zapçı Çulha, F. (2000). Devlet dışı örgütler: Tanımlayıcı bir çerçeve. Kültür ve İletişim, 3(2), 99–126.