Türkiye’de Bankacılık Sektörünün Gelişimi

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 3, 25 - 42, 30.04.2018

Havva Arabacı

Öz

Türkiye’de 2000 yılı ikinci yarısında kamu bankalarının yapısal uyum düzenlemelerinin gecikmesi, enflasyonun beklendiği kadar hızlı düşmemesi, kamu mal ve hizmetlerine enflasyon artışı kadar zam yapılması, iç talebin alınan ek önlemlere rağmen kontrol altına alınamaması sonucu, yılsonuna doğru ekonomik görünüm bozulmaya başlamış ve Kasım 2000’de bankacılık sektörü krize girmiştir.2000 yılının Kasım ayında yaşanan krize neden olan yapısal düzenlemeler konusunda yavaş hareket edilmesi, sınırlandırılamayan iç talebe bağlı cari işlemler açığının artmaya devam etmesi ve döviz kurları üzerindeki ciddi baskının artması gibi sorunlar 2001 yılında daha da ağırlaşmıştır. Türkiye ekonomisinde 2001 Şubat ayında finansal sistemde başlayıp çok hızlı bir şekilde

Türkiye’de 1990-1999 döneminde, sermaye hareketlerinin serbestleşmesi ile birlikte kısa vadeli sermaye akımları hızlanmış, diğer taraftan sermaye çıkışları ekonomiyi kırılgan hale getirmiştir. 1990 yılında TL’nin konvertibilitesi ilan edilmiş, Türkiye’de yerleşik kişilere sınırsız döviz bulundurma ve transfer etme yönünde olanak sağlanmıştır. 1990’lı yıllarda bilişim teknolojisinde yaşanan gelişmeler ve elektronik banka hizmetlerinin yaygınlaşması, ülkemizde de elektronik bankacılık alt yapısının kurulmasını ve bankalararası fon transferlerinin modern haberleşme teknikleri aracılığıyla kısa sürede gerçekleştirmesini gündeme getirmiştir.Serbest piyasa mekanizmasının ekonomide işlerlik kazanması ve finansal piyasaların serbestleşmesine yönelik düzenlemelerin yapılması, bankacılık sistemi üzerinde önemli etkilere neden olmuştur. 1999 yılında Bankalar Kanunu’nda bazı değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler ile bankacılık mevzuatı Basel Komitesi’nin tavsiyelerine, Avrupa Birliği direktiflerine ve uluslararası düzenlemelere uyumlaştırılmaya çalışılmıştır. Bankalar Kanunu’nda yapılan değişiklikler ve düzenlemeler, yılın son günlerinde açıklanan Hükümet ile Uluslararası Para Fonu arasında imzalanan Stand-by anlaşmasının temelini oluşturmuştur.

reel kesime bulaşan ikinci kriz yaşanmıştır. Krizden sonra, Nisan 2001’de ekonomideki yapısal sorunları gidermek ve finansal sistemin mali yapısını güçlendirmek amacıyla, güçlü ekonomiye geçiş programı uygulamaya konulmuştur. 2002-2007 dönemi gerek ekonomi, gerekse bankacılık sektörü açısından yeniden yapılandırılma dönemidir. Bankacılık sektörü, bu dönemde önemli gelişmelerin olduğu bir yapılanma sürecine girmiştir.Bankacılığa ilişkin yasal düzenlemelerin uluslararası standartlara ve uygulamalara uyumlaştırılması çalışmaları gerçekleşmiştir. Bankalar Kanunu’nda çok ciddi değişiklikler yapılmıştır. Bankacılık sektörünün denetimi ve düzenlemesine ilişkin tüm yetki Hazine Müsteşarlığı ve Merkez Bankası’ndan alınıp, yeni kurulan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na (BDDK) aktarılmıştır. 2001 Krizi’nden sonra önemli ölçüde sermayelerini kaybeden özel bankalar sermaye takviyesi gerçekleştirmişlerdir. Bu sürece uyum sağlamayan bankalar ya başka bankalarla birleşmiş veya Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) alınmıştır. Alınan ekonomik önlemlerin olumlu yansımaları 2004 yılının sonundan itibaren bankacılık sektöründe görülmeye başlanılmıştır Bankacılık Kanunu 2005 yılında yasallaşmıştır. Bankaların şube ve çalışan sayılarında hızla bir artış başlamıştır. 2007 yılında Amerika’da başlayan, 2008 yılında küresel hale gelen kriz dünyada bir çok ülkede olduğu gibi ülkemiz ekonomisini de etkilemiştir. Ancak yasal altyapısı ile denetim sistemi çok sağlam oluşturulan Türk Bankacılık Sektörü küresel krizin yansımalarından en az etkilenen sektörlerden birisi olmuştur.

Türkiye’de bankacılık sektörü aktif büyüklüğü ve yarattığı istihdam açısından önemli bir yer tuttuğundan dolayı bu çalışma, Türkiye Bankacılık Sektörü’ne dâhil mevduat bankaları, yabancı sermayeli bankalar, kalkınma ve yatırım bankaları ile katılım bankalarının 2000-2016 yılları arasındaki banka sayısı, şube sayısı ve personel sayısı seyrinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık Sektörü, Ekonomik Kriz, Yapısal Gelişim

Kaynakça

• Afşar, M. Küresel Kriz ve Türk Bankacılık Sektörüne Yansımaları. file:///C:/Users/Admin/Downloads/5000074897-5000099942-1-PB%20(3).pdf
• Çolak, Ö.F., (2001) “Finansal Kriz ve Bankacılık Sektöründe Yeniden Yapılandırma Programı Üzerine Bir Eleştiri”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:3 Sayı:2,(Güz), 2001.
• Dinçer, A. (2006). Bankacılık Sektöründe Konsolidasyon, Ülke Deneyimleri ve Türkiye İçin Öneriler, DPT Yayın No: 2607, Ankara, 135-6.
• Hazar, A. ve Babuşcu, Ş. (2017). Bankacılığa Giriş. Ankara: Bankacılık Akademisi Yayınları 6.
• Kaya, A. (2013), Mali Sürdürülebilirlik: Teori ve Türkiye Uygulaması, Türkiye Bankalar Birliği Yayın No: 292, İstanbul.
• Taban, S. (2011), Küresel Finans Krizi Öncesi ve Sonrası Dönemde Türkiye’de Ekonomik Büyümenin Dinamikleri, SETA Analiz, 37, 1-33.
• Taşar, M.O. (2010), “Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye GeçiĢ Programı ve Makro Ekonomik Etkilerinin Analizi”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(1), 76-97.
• Uzunoğlu, S. (2014). Bankacığa Giriş, Birinci Basım. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• İnternet Kaynakları
• Sümer, G. (2016). Türk Bankacılık Sektörünün Tarihsel Gelişimi Ve AB Bankacılık Sektörü İle Karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 18/2 (2016) 485-508.
• http://dergipark.gov.tr/download/article-file/286755
• Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA), Finansal Kurumlar Yatırım Şirketleri.
• http://www.acikders.org.tr/pluginfile.php/2552/mod_resource/content/3/Yat%C4%B1r%C4%B1m_%C5%9Eirketleri.pdf
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (2001), Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı, Ankara
• BDDK, Bankacılıkta Yapısal Gelişmeler /Aralık 2006,Sayı:1.
• https://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/Raporlar/Bankacilikta_Yapisal_Gelismeler/3428BYG_09_07_2007.pdf
• BDDK, Bankacılıkta Yapısal Gelişmeler /Aralık 2011. Sayı: 6
• https://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/Raporlar/Bankacilikta_Yapisal_Gelismeler/11085bygr_2011.pdf
• TBB, İstatistiki Raporlar https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59 TBB, Banka Çalışan ve Şube Sayıları-Aralık 2017.xlsx - Türkiye Bankalar . https://www.tbb.org.tr/Content/.../Banka_Calisan_ve_Sube_Sayilari-Aralik_2017.xlsx