ÇIKARIM BECERİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: OKUDUĞUNU ANLAMA DÜZLEMİ İÇİN BİR ÖLÇME ARACI

Year 2023, Volume: 19 Issue: 1, 1 - 30, 10.07.2023

B. Ümit Bozkurt , Özlem Algül

Abstract

Çocukların, özellikle zayıf okurların, okuma sürecinde yaşadığı güçlükler araştırıldığında, temel sorunlardan birinin farklı düzeylerdeki çıkarım ilişkilerinin kurulamaması olduğu gözlenmiştir. Bunlara hedef odaklı çözümler geliştirme sürecinde Türkçe öğretmenleri, birincil rol üstlenir. Ancak öğretmenlerin kuramsal ve akademik açıdan desteklenmesi gerekir. Bu çalışmanın amacı, Türkçe öğretmenlerinin kullanabileceği ve örnek alabileceği bir çıkarım becerisi ölçme aracı geliştirmektir. 10-13 yaş aralığındaki 100 öğrenci ile çalışılmış; farklı çıkarım düzeylerini kapsayacak biçimde açık uçlu sorulardan oluşan iki bölümlü “çıkarım becerisi ölçme aracı” oluşturulmuştur. Ortalama madde güçlük indeksi değeri 0,46 olan ölçme aracı, “orta” güçlüktedir. Ortalama madde ayırt ediciliğini gösteren değer, 0,53’tür; ölçme aracı “yüksek” ayırt ediciliğe sahip sorulardan oluşmaktadır. Cronbach alfa güvenirlik katsayısı ise 0,795’tir. Sonuç olarak ortaokul düzeyine uygun, metin temelli, farklı çıkarım düzeylerini kapsayacak biçimde, açık uçlu sorulardan oluşan ve dereceli puanlama anahtarları bulunan bir ölçme aracı geliştirilmiştir. Bu ölçme aracının alt bölümleri, birlikte ya da ayrı ayrı kullanılabilir.

Keywords

Çıkarım, Çıkarım düzeyleri, Okuduğunu anlama, Açık uçlu soru, başarı testi

ASSESSING INFERENCE SKILLS: A SCALE FOR READING COMPREHENSION

Abstract

When observing the difficulties experienced by children, especially the poor readers, during the reading process, it has been seen that one of the fundamental problems is establishing the relationships of inference at different levels. Turkish language teachers play a primary role in developing the solution-focused for these difficulties. However, teachers need to be supported theoretically and academically. The aim of this study is to develop a scale of inference skills that Turkish language teachers can use and take as examples. The study involved 100 children aged 10-13, and a draft scale consisting of open-ended questions covering different levels of inference was developed. The scale has an average item difficulty value of 0.46, indicating a "moderate" difficulty level. The average item discrimination value is 0.53, indicating that the scale consists of questions with "high" discrimination. The Cronbach's alpha reliability coefficient value is 0.795. Consequently, a scale has been developed that is suitable for secondary school level, text-based, covers different levels of inference, consists of open-ended questions, and includes a rubric. The sub-sections of this scale can be used coupled or individually.

Keywords

Inference, Levels of inference, Reading comprehension, Open-ended question, Achievement test

References

• Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S. ve Çetinkaya, Ç. (2013). Anlamaya yönelik nasıl sorular soruyoruz? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-56.
• Aktaş, E. (2017). Öğretmen adaylarının farklı metin türlerine yönelik soru sorma becerilerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 12(25), 99-118.
• Amanvermez-İncirkuş, F. ve Özçetin, K. (2021). Türkçe ders kitaplarındaki metni anlama sorularının eleştirel düşünme becerilerine göre incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 22, 290-311.
• Aslan, C. (2011). Soru sorma becerilerini geliştirmeye dönük öğretim uygulamalarının öğretmen adaylarının soru oluşturma becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 36(160), 236-249.
• Aydemir, P. D. Y. ve Çiftçi, Y. Ö. (2008). Edebiyat öğretmeni adaylarının soru sorma becerileri üzerine bir araştırma (Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 103-115.
• Bağcan-Büyükturan, E. ve Çıkrıkçı-Demirtaşlı, N. (2013). Çoktan seçmeli testler ile yapılandırılmış gridlerin psikometrik özellikleri bakımından karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(1), 395-415.
• Bahap-Kudret, Z. ve Baydık, B. (2016). Başarılı ve başarısız dördüncü sınıf okuyucularının okuduğunu anlama ve özetleme becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(03), 317-346.
• Balcı, B., Çiloğlugil, B. ve İnceoğlu, M. M. (2019). Mantık tasarımı dersi için açık uçlu sorulardan oluşan bir ölçme aracı geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 66-95.
• Bayat, N. ve Çetinkaya, G. (2020). Çıkarım becerisi ile okuduğunu anlama arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 45(203), 177-190.
• Baydık, B. (2011). Examining the use of metacognitive reading strategies of students with reading difficulties and their teachers’ reading comprehension instruction practices. Education and Science, 36 (162), 301-319.
• Berberoğlu, G. (2006). Sınıf içi ölçme ve değerlendirme teknikleri. Morpa Kültür Yayınları.
• Berkant, H. G. (2009). Öğrencilerin anlamlı nedensel düşünme becerilerinin akademik başarı, okuduğunu anlama ve cinsiyet açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1125-1165.
• Bozkurt, B. Ü., Uzun, G. L. ve Lee, Y. H. (2015). Korece ve Türkçe ders kitaplarındaki metin sonu sorularının karşılaştırılması: PISA 2009 sonuçlarına dönük bir tartışma. International Journal of Language Academy, 3(9), 295-313.
• Bozkurt-Bilge, H. ve Bayat, B. (2022). Investigation of ınference skill development levels in children Journal for Educators, Teachers and Trainers, 13(5). 97-108.
• Boztunç-Öztürk, N. ve Şahin, M. G. (2019). Bilimsel araştırmaya temel oluşturan ölçme kavramları. B. Çetin, M. İlhan ve M.G. Şahin (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri: Temel kavramlar, ilkeler ve süreçler (s.2-34). Pegem Akademi.
• Cain, K. & Oakhill, J. V. (1999). Inference making ability and its relation to comprehension failure in young children. Reading and writing, 11, 489-503.
• Cain, K., Oakhill, J. V., Barnes, M. A., & Bryant, P. E. (2001). Comprehension skill, inference-making ability, and their relation to knowledge. Memory & Cognition, 29(6), 850-859.
• Cain, K., Oakhill, J., & Bryant, P. (2000). Investigating the causes of reading comprehension failure: The comprehension-age match design. Reading and Writing, 12(1-2), 31-40.
• Chaffin, R. (1979). Knowledge of language and knowledge about the world: A reaction time study of invited and necessary inferences. Cognitive Science, 3(4), 311-328.
• Chikalanga, I. (1992). A suggested taxonomy of inferences for the reading teacher. Reading in A Foreign Language, 8(2), 697-709.
• Çeçen, M. A. ve Kurnaz, H. (2015). Ortaokul Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki değerlendirme soruları üzerine bir araştırma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Hüseyin Hüsnü Tekışık Özel Sayısı, 1(1), 109-132.
• Çetinkaya, G., Yalınkılıç, K., Karakoç-Yurtseven, T. ve Aydın, M. (2023). Çıkarım becerilerini değerlendirme aracının geliştirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 11(3).
• Çetinkaya, G. ve Uzun, G. L. (2010). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özellikleri. Ülper, H. (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (s. 141-153). Pegem Akademi Yayınları.
• Davoudi, M. (2005). Inference generation skill and text comprehension. The Reading Matrix, 5(1), 106-123.
• Demirgüneş, S., Ocak, F. ve Küçükavşar, A. (2014). 2012 yılı seviye belirleme (SBS) Türkçe soruları, 8. sınıf Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabı metin soruları ve 2013 yılı 8. sınıf Türkçe dersi ortak sınav sorularının çıkarım türleri açısından incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi,7(17), 861-873.
• Doğan, C. D. ve Aybek, E. C. (2021). R Shiny ile psikometri ve istatistik uygulamaları. Pegem Akademi.
• Doğan, C. D. ve Yosmaoğlu, B. (2015). The effect of the analytical rubrics on the objectivity in physiotherapy practical examination. Turkiye Klinikleri Journal of Sports Science, 7(1), 9-15.
• Erdoğan, T. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin ve öğretmenlerinin Türkçe dersine ilişkin sordukları soruların yenilenmiş Bloom taksonomisi açısından görünümü. Eğitim ve Bilim, 42(192), 173-191
• Erman-Aslanoğlu, A. ve Kutlu, Ö. (2003). Öğretimde sunu becerilerinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarı kullanılmasına ilişkin bir araştırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 25-34.
• Eyüp, B. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının hazırladığı soruların yeniden yapılandırılan Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 965-982.
• Fleiss, J. L. (1971). Measuring nominal scale agreement among many raters. Psychological Bulletin, 76(5), 378–382.
• Goodwin, L. D. (2001). Interrater agreement and reliability. Measurement in Physical Education and Exercise Science, 5(1), 13-34.
• Harris, R. J. & Monaco, G. E. (1978). Psychology of pragmatic implication: Information processing between the lines. Journal of Experimental Psychology: General, 107(1), 1-22.
• Hildyard, A. & Olson, D. R. (1978). Memory and inference in the comprehension of oral and written discourse. Discourse Processes, 1(2), 91-117.
• Kaya, E., Ayabakan-İpek, M. & Aydın, Y. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metin sorularının çıkarım türlerine göre incelenmesi. Dil Dergisi, 172 (2). 77-95.
• Kendeou, P., van den Broek, P., White, M. J., & Lynch, J. S. (2009). Predicting reading comprehension in early elementary school: The independent contributions of oral language and decoding skills. Journal of Educational Psychology, 101(4), 765–778. doi:10.1037/a0015956
• Kilmen, S. (2022). Madde analizi, madde seçimi ve yorumlanması. R. N. Demirtaşlı (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme (s. 297-315). Pegem Akademi.
• Kispal, A. (2008). Effective teaching of inference skills for reading (Research Report DCSF-RR031). National Foundation for Educational Research.
• Kocaarslan, M. ve Yamaç, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe dersi sınavlarında sordukları metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 431-448.
• Krippendorff, K. (1995). On the reliability of unitizing continuous data. Sociological Methodology, 25, 47-76.
• Krippendorff, K. (2004). Measuring the reliability of qualitative text analysis data. Humanities, Social Sciences and Law, 38(6), 787-800
• Kuzu, T. S. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisindeki hatırlama ve anlama bilişsel düzeyleri açısından incelenmesi. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 58- 76.
• Labbe, B. & Dupont–Beurier, P. F. (2018) Ödevsiz gezegen. Haklar ve ödevler. Günışığı Kitaplığı.
• Landis, J. R. & Koch, G. G. (1977). An application of hierarchical Kappa-type statistics in the assessment of majority agreement among multiple observers. Biometrics, 363-374.
• Mutluer, C. (2023). Performansa dayalı ölçme ve değerlendirme eğitimi. E. Koçoğlu, F. B. Demir ve Ü. Ulukaya-Öteleş (Eds.), Alternatif eğitim türlerine bakış. Pegem Akademi.
• Narvaez, D., Van Den Broek, P., & Ruiz, A.B. (1999). The influence of reading purpose on inference generation and comprehension in reading. Journal of Educational Psychology, 91(3), 488–496.
• Nitko, A. J. & Brookhart, S. M. (2014). Educational assessment of students. Pearson Higher Ed.
• Quaigrain, K. ve Arhin, A. K. (2017). Using reliability and item analysis to evaluate a teacher-developed test in educational measurement and evaluation. Cogent Education, 4(1), 1301013
• Öksüz, Y. ve Güven-Demir, E. (2019). Açık uçlu ve çoktan seçmeli başarı testlerinin psikometrik özellikleri ve öğrenci performansı açısından karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 259-282.
• Polat, İ. ve Dedeoğlu, H. (2020). Sınıf öğretmenlerinin hazırladığı metin altı sorularının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1468-1482.
• Sallabaş, M., & Yılmaz, G. (2020). Türkçe ders kitabında bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586-596.
• Sim, J. & Wright, C. C. (2005). The Kappa statistic in reliability studies: use, interpretation, and sample size requirements. Physical Therapy, 85(3), 257-268.
• Sönmez, M., & Sönmez, H. (2023). Okuma becerileri kitabının metin ve sorularının incelenmesi. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 17-26.
• Süreya, C. (2002). Issız ada. Aritmetik iyi, kuşlar pekiyi. Yapı Kredi Yayınları.
• Temizkan, M. ve Sallabaş, M. E. (2011). Okuduğunu anlama becerisinin değerlendirilmesinde çoktan seçmeli testlerle açık uçlu yazılı yoklamaların karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 207–220.
• Tümay, F. B. (2014). Examining the relationship between the higher-order thinking processes in the native language and reading comprehension skills in English in the secondary education [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Trabasso, T. (1980). On the making of inferences during reading and their assessment (Technical Report No. 157). University of Illinois.
• Turgut, M. F. ve Baykul, Y. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Uzun, G. L., Bozkurt, Ü. ve Erdoğan, T. (2011). Okuma süreci, okuma çıktıları ve yaratıcı okuma: İlköğretim öğrencileri üzerine gözlemler. G. L. Uzun ve Ü. Bozkurt (Eds.), Theoretical and applied researches on Turkish language teaching (s. 181-205). Die Blue Eule.
• Ülper, H., Çetinkaya, G. ve Bayat, N. (2017). Okuduğunu anlama testinin geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 175-187.
• Von Eye, A. & Von Eye, M. (2005). Can one use Cohen’s Kappa to examine disagreement? Methodology, 1(4), 129-142.
• Yıldız, D., Ünal, A.V., Bayrakcı, M. R. ve Polat, M. (2019). Üst düzey okuduğunu anlama becerileri: Başarı testi geliştirme çalışması. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 10(20), 2-22.