Makamsal Müziğin İsimlendirilmesi: Günümüz Profesyonel İcracılarının Görüşleri

Year 2024, Volume: 1 Issue: 2, 81 - 102, 26.12.2024

Ecem Tuğçe Akbulut

https://doi.org/10.26650/meshk.2024.0006

Abstract

16. yüzyıldan bu yana Osmanlı’da saray ve çevresinde yaygınlaşan makama dayalı geleneksel müziğin isimlendirilmesinde günümüze gelindiğinde çeşitlilik olduğu görülmektedir. Hem yazılı kaynaklarda hem de kurum adlarında aynı müzik türüne, aynı repertuvarı çalan müzik topluluklarına farklı isimler verildiği dikkat çekmektedir. Bu çeşitliliğin nedenleri, araştırılması gereken bir problem olarak belirlenmiştir. İlgili probleme dayalı olarak etnomüzikoloji çerçevesinde yapılan araştırmanın verileri, etnografik yöntemle bireysel derinlemesine görüşme, ilgili kaynakların analizi, yarı yapılandırılmış sorulara dayalı görüşme teknikleriyle toplanmıştır. Bu nitel araştırmada, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’ne bağlı koro ve topluluklar arasından İstanbul’da çalışmalarını sürdüren, İstanbul Tarihi Türk Müziği Topluluğu, İstanbul Devlet Türk Müziği Topluluğu, İstanbul Devlet Türk Müziği Uygulama ve Araştırma Topluluğu, Cumhurbaşkanlığı Klasik Türk Müziği Korosu olmak üzere 4 topluluktan seçilen 10’ar hanende ve sazendeye sorular sorulmuş, 40 kişi ile yüz yüze görüşme yapılmıştır. Bu araştırmanın temel amacı, Türkiye’deki makamsal müziğin isimlendirilmesiyle ilgili var olduğu düşünülen probleme bağlı olarak profesyonel müzisyenlerin düşüncelerini yapılan saha çalışmasıyla tespit etmektir. Aynı zamanda, bu çalışmayla konuya ilişkin alan yazınına katkı sağlanması, Türkiye’deki makamsal müzik için kullanılan birçok farklı adlandırma olduğuna dikkat çekilmesi, 2024 yılında hala var olan bu problemin yapılan görüşmelerle somut olarak gösterilmesi amaçlanmıştır. Türkiye’deki makamsal müziğin isimlendirilmesi üzerine daha önce icracıların görüşleri üzerine yapılan bir çalışma olmaması ve güncel kullanımların tespit edilmek istenmesi araştırmanın önemini oluşturmaktadır. Toplanan veriler, nitel veri analizi tekniklerinden betimsel veri analizi tekniğiyle analiz edilmiştir ve bulgular sonucunda, en çok Klasik Türk Müziği ve Türk Müziği adlandırmalarının tercih edildiği belirlenmiştir. Ayrıca görüşülenlerin en çok sanat kavramının kullanılmasına karşı olduğu tespit edilmiştir

Keywords

Makamsal Müzik, Türk Müziği, Topluluk, Kavramsallaştırma, Etnomüzikoloji

The Appellation of Modal Music: The Views of Contemporary Professional Performers

Abstract

Since the 16th century, the naming of traditional music based on maqam, which became widespread in the Ottoman palace and its environs, has been varied. It is noteworthy that both in written sources and in the names of institutions, different names are given to the same music genre and to the music ensembles playing the same repertoire. The reasons for this diversity have been identified as a problem to be investigated. The data of the research, which was conducted within the framework of ethnomusicology based on the related problem, were collected by ethnographic method with individual in-depth interviews, analysis of relevant sources, interview techniques based on semi-structured questions. In this qualitative research, T.C. Among the choirs and ensembles affiliated to the General Directorate of Fine Arts of the Ministry of Culture and Tourism, which continue their activities in Istanbul. Semi-structured questions were asked to 10 singers and instrumentalist selected from 4 communities, and face-to-face interviews were held with 40 people. The main purpose of this study is to determine the opinions of professional musicians about the problem of naming maqam music in Türkiye through a field study. At the same time, this study aims to contribute to the literature on the subject and to draw attention to the fact that there are different nomenclatures used for maqam music in Türkiye. The collected data were analyesd with the descriptive data analysis technique, one of the qualitative data analysis techniques, and as a result of the findings, it was determined that the names “Classical Turkish Music” and “Turkish Music” were most preferred

Keywords

Maqam Music, Turkish Music, Ensemble, Conseptualisation, Ethnomusicology

References

• Arel, H. S. (1939). Türk Musikisi kimindir? (1. bs.). M.E.B. Devlet Kitapları. google scholar
• Ayangil, R. (2017). Klâsik kavramının Türk makam müziği konuları ve çalgılarına uyarlanması sorunu. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 3(1), 19-27. google scholar
• Ayas, O. G. (2017). Bir kültür miti olarak Hüseyin Sadettin Arel’in Türk müzik tarihi anlatısı, Arel Sempozyumu Bildirileri, Istanbul: Istanbul Universty Press, 55-76. google scholar
• Ayas, O. G. (2013). Klasik Türk Müziği geleneğinde süreklilik ve değişim: erken cumhuriyet dönemi müzikte batılılaşma politikalarına karşı uyum ve direnç örüntüleri. (Yayımlanmamış Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Behar, C. (2015). Osmanlı/Türk musikisinin kısa tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayıncılık. ISBN: 978-975-08-3328-1 google scholar
• Barut, I. (2018). Osmanlı dönemi’nde gerçekleşen göçlerin kurumsallaşma ve göç politikaları üzerindeki etkileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 40(2). SS: 161-190. google scholar
• Berker, E. (1985). Türk musikisinde dönemler. Erdem, 1(1), 147-168. google scholar
• Bitmez, H. (1999). Fasıl musikisi ve tarih içinde değişimi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Can, N. (2005). Osmanlı Müziği’nde Zühre. Millî Folklor, 9(65), ss.119-126. google scholar
• Coşkun, F. (2007). Sosyalleşme bağlamında İzm ir’deki Türk sanat müziği amatör koroları ve toplu müzik pratikleri. (Yayımlanmamış Doktora tezi). DEÜ Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir. google scholar
• Çokluk, Ö., Yılmaz, K., & Oğuz, E. (2011). Nitel bir görüşme yöntemi: Odak grup görüşmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(1), 95-107. google scholar
• Demirdirek, S. B. (2022). Tarihsel seyir içerisinde klasik Türk müziği isimlendirmeleri üzerine bir inceleme. idildergisi, 91, : s. 401-409. google scholar
• Erdoğan, G. (2015). Türk atasözleri ve deyimlerinde müzik kültürümüz. Journal of International Social Research, 8(38), 174-182. google scholar
• Ergur, A. (2018). Büyü unsuru olarak müzik. http://www.sanattanyansimalar.com/yazarlar/ali-ergur/buyu-unsuru-olarak-muzik/1754 google scholar
• Güner, S. S. (2007). Osmanlı Musikisi ve mehter. Karadeniz Araştırmaları, (14), 101-130. google scholar
• Harmancı, A. B. İ. (2011). Klasik Türk Musikisi’nde İka’kavramı. (Yayımlanmamış Doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul. 28531137 google scholar
• Işıktaş, B. (2018). Peygamberin dahi torunu Şerif Muhiddin Targan (1. bs.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. ISBN: 978-605-399-529-6 google scholar
• Kahyaoğlu, Y. (2011). Kanun sazı öğretiminde klasik Türk müziği saz eseri formlarının fonksiyonlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya google scholar
• Laçin, G. (2020). Diyarbakır musiki folklorunda velime geceleri. Kesit Akademi Dergisi, 6(24), 372-388. google scholar
• Levendoğlu, O. (2005). Tarih içinde geleneksel Türk sanat müziği ve diğer kültürlerle etkileşimleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 253-262. google scholar
• Özyıldırım, M. (2013). Arap ve Türk Musikisinin 19. yüzyıl birlikteliği. İstanbul: Bağlam Yayıncılık. ISBN: 978-605-5809-79-9 google scholar
• Sarisaray, M. (2010). TRT Türk sanat musikisi sözlü ve saz eserleri repertuvarının makam, usul ve besteci bağlamında analizi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. google scholar
• Soydaş, M. E (2013). Türk Müziğinin bazı güncel sorunları üzerine düşünceler ve çözüm önerileri. Açıl, B., Mercan, H. (ed.), Modern dönemde İslam ve Osmanlıyı yeniden düşünmek (49-68). İstanbul: Yedirenk. ISBN: 978-975-355-932-4 google scholar
• Soydaş, M. E. & Beşiroğlu, Ş. Ş. (2007). Osmanlı saray müziğinde yaylı çalgılar. itüdergisi/b, 4 (1), 3-12. google scholar
• Tanrıkorur, C. (1985). Türk Halk Musikisi ve Klasik Türk Musikisi. Erdem, 1(2), 559-572. google scholar
• Tanrıkorur, C. (2016). Osmanlı Dönemi Türk Musikisi (3. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları google scholar
• Toptaş, B. (2013). Uluslararası sanat müziği bestecileri üzerine yapılan lisansüstü çalışmalar. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 74-89. google scholar
• Uslu, R. (2015). Türk müziği tarihinde yeni bir dönemlendirme önerisi. Medeniyet Sanat Dergisi, 1(2), 91-109. google scholar
• Yekta, R. (1343 [1925]). Şark Musikisi tarihi (1. bs.). İstanbul Mahmud Bek Matbaası: Milli kütüphane. google scholar
• Yarman, O. (2010). Alaturka müziğin yasaklanmasında Atatürk: belgeler zemininde bir çözümleme. Saz ve Söz İnternet Dergisi (Hakemsiz Dergi), (9), 1-37. google scholar
• https://divanmakam.com/yazilar/alaturka-muzigin-yasaklanmasinda-ataturk-ozan-yarman-saz-ve-soz-dergisi-sayi-9.56/ google scholar
• Yarman, O. U. (2008). Türk Makam Müziği’nde icra ile örtüşen nazariyat modeli arayışı: 34-ton eşit taksimat ‘tan 79’lu sisteme, sabit-perdeli düzenlerden bir yelpaze. Kongre Bildiriler Kitabı, İBB Kültür A.Ş. Yayını, 139-151. google scholar