The Deterriotorialization in the context of Construction of Schizo-Subject in the Disconnected

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 97 - 116, 30.07.2018

Suphi Keskin

Öz

Tutunamayanlar (The Disconnected, 2016) is the text of Turgut Özben’s transformation through his readings of what Selim Işık left after his death. From a different viewpoint, this transformation reveals the reaction of Turkey people’s collective unconscious towards the flashy pace of the Republican modernization. Oğuz Atay, makes Özben character to contextualize his alienation regarding his close environment and late-Modernism of Turkey through the texts of his dead friend. In addition to Kemalist Westernization thought, the roots of this ideology what grounded upon the daily practices of capitalist-Modernity and its intellectual infrastructure appear as the targets of the ironic and parodic style of Atay during the construction of Özben’s contextualization. From Gilles Deleuze and Felix Guattari’s perspective, the process is a liberalization act against the despotic-machines of capitalist-Modernity’s manifestation of itself as Kemalist modernism in Turkey which gets strength from Bakhtinian dialogic polyphony of carnivalesque and becomes visible through the construction of “schizo-subject”. In this study, Özben’s transformation is analyzed according to the deterritorialization concept of Deleuze and Guattari, and the formal deterritorialization is examined by drawing correspondence between Mikhail Bakhtin’s concepts of carnivalesque and dialogism as well as Deleuze and Guattari’s conceptualizations.

Tutunamayanlar’da Şizo-Özne İnşası Bağlamında Yersizyurtsuzlaşma

Öz

Tutunamayanlar (1971) romanı Turgut Özben’in Selim
Işık’ın ardında bıraktıklarını okuyarak geçirdiği dönüşümün hikayesidir. Özben
kitabın başlarından itibaren yakın çevresine ve Türkiye’nin geç-Modernleşmesine
ilişkin yaşadığı yabancılaşmayı, müntehir arkadaşının günlüklerini okudukça bir
bağlama oturtur. Yaşanan süreç, Gilles Deleuze ve Felix Guattari’nin
yaklaşımından bakılırsa Kemalist Batıcılığın dayatmalarından sıyrılma ile
görülen bir göçebe hareketle tezahür eden kapitalist Modernitenin baskılarından
kurtulmak için şizo-özne oluşturması
biçiminde belirginleşir. Turgut Özben’in anti-Bildungs (oluş)’u Kemalist
Modernleşme ve Avrupa merkezci Hümanist düşünceye karşı yersizyurtsuzlaşma olarak
okunabilir. Bu çalışmada Deleuze ve Guattari’nin terminolojisi ışığında Turgut
Özben’in dönüşümü ele alınarak bahsi geçen yazarların yersizyurtsuzlaşma kavramı bağlamında incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

kapitalist Modernizm, Kemalizm, yersizyurtsuzlaşma

Kaynakça

• Apaydın, M. (2007). Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar romanında mizah ve hiciv. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 45-68. Görüntülenme Tarihi: Haziran 13, 2018, http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI TURK EDEBIYATI/mustafa_apaydin_oguz_atay_tutunamayanlar_hiciv.pdf
• Atay, O. (2015). Tutunamayanlar. 70. Bs., İletişim.
• Bhabha, H. K. (2000). DissemiNation: time, narrative, and the margins of modern nation. H. K. Bhabha’nın İçinde (Ed.), Nation and Narration (6. Bs., s. 291-323). London, UK: Routledge.
• Bakhtin, M. (2004). Dostoyevski Poetikasının Sorunları (8. Bs.) (Çev., C. Soydemir). İstanbul, Türkiye: Metis.
• Çakmakçı, İ. (2009). Mikhail Bakhtin: edebiyatın gerekçelendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 26, 98-109. Görüntülenme Tarihi: Haziran 16, 2018, from http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi6pdf/cakmakci_murat.pdf
• Deleuze, G., & Guattari, F. (2017). Anti-Ödipus: kapitalizm ve şizofreni (3. Bs.) (Çev. F.
• Ege, H. Erdoğan, & M. Yiğitalp). Ankara, Türkiye: Bilim ve Sosyalizm.
• Deleuze, G.., & Guattari, F. (2007). A thousand plateaus, capitalism and schizophrenia. 11. Bs., Çev. Brian Massumi. Minneapolis, The USA: University of Minnesota Press
• Deleuze, G., & Guattari, F.. (1986). Önsöz. Kafka toward a minor literature 1.Bs., s 28-43. Minneapolis, ABD: University of Minnesota.
• Deleuze, G., & Guattari, F.. (2000). Kafka: minör bir edebiyat için. 1. Bs., Çev. Özgür Uçkan & ve Işık Ergüden, İstanbul, Türkiye: Yapı Kredi.
• Deleuze, G. (2006). Masochism: Coldness and cruelty (7.Bs.). New York, ABD: Zone
• Ecevit, Y. (2005). "Ben buradayım..." Oğuz Atay'ın biyografik ve kurmaca dünyası. 2. Bs., İletişim.
• Ecevit, Y. (1989). Oğuz Atay'da aydın olgusu (1. Bs.). İstanbul, Türkiye: Ara.
• Fırıncıoğulları, S. (2016). Mikhail Bakhtin ve romanın sosyolojisi. Akademik Bakış Dergisi,(54), 445-458. Görüntülenme Tarihi Nisan 29, 2018, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/383329
• Furlanetto, E. (2013, Ağustos 15) “The ‘Rumi phenomenon’ between Orientalism and cosmopolitanism: the case of Elif Shafak’s the forty rules of love.” European Journal of English Studies, Cilt 17 Sayı 2, 15.08.2013, 201–213. Taylor and Francis, tandofline, doi:10.1080/13825577.2013.797210.
• Gülsoy, M. (2014). 602.gece kendini var eden hikaye (3. Bs.). İstanbul, Türkiye: Can.
• Güran, M. (2011). Dostoyevski ve Oğuz Atay romanlarında kimlik sorunu (Yayınlanmamış yüksek lisanstezi). Yeditepe Üniversitesi. Görüntülenme Tarihi Nisan 28, 2018, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Gürbilek, N. (1990). “Kemalizmin delisi Oğuz Atay.” Defter Dergisi, Sayı 14, s.7–19.
• Gürle, M. (2016). Ölülerle konuşmak: Shakespeare'den Joyce'a Tutunamayanlar'da edebi miras meselesi (1. Bs.) (Çev., Ü Küçükislamoğlu.). İstanbul, Türkiye: İletişim.
• Holland, E. W. (1991). Deterritorializing "deterritorialization": "Anti-Oedipus" "A thousand plateaus". SubStance, 20(66), 3. sayı., 55-65. Görüntülenme Tarihi Aralık 29, 2017, https://www.jstor.org/stable/pdf/3685179.pdf.
• Kaya, R. (2015). Post-Anarşizmin Sırt Çantasındaki Deleuze. Politik Teori. Görüntülenme Tarihi Nisan 28, 2018, http://www.dunyaninyerlileri.com/post-anarsizmin-sirt-cantasindaki-deleuze-ramazan-kaya/
• Kılıç, S. (2013). Deleuze-Guattari: Şizoanalitik Ontoloji Düzleminde Oedipal Bilinçdışının Yersizyurtsuzlaşması. Kaygı Uludağ üniversitesi Felsefe Dergisi, (21), 96-110. Görüntülenme Tarihi Nisan 28, 2018, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/271129
• Newman, S. (2014). Bakunin'den Lacan'a (Çev., K. Kızıltuğ.). İstanbul, Türkiye: Ayrıntı.
• Robinson, A. (2010, Eylül 10). In theory why Deleuze (still) matters: states, war-machines and radical transformation. Görüntülenme Tarihi Aralık 31, 2017, https://ceasefiremagazine.co.uk/in-theory-deleuze-war-machine/
• Shayegan, D. (1991). Yaralı bilinç: Geleneksel toplumlarda kültürel şizofreni (1. Bs.) (Çev., H. Bayrı). İstanbul, Türkiye: Metis.
• Uluğer, Ç. (2014, Ağustos 19). Psikanalize karşı yersizyurtsuz bir analiz olarak şizo-analiz. Görüntülenme Tarihi Nisan 28, 2018, http://kaosgl.org/sayfa.php?id=17343