Yanya/Ioannina Fortress As Presented In The Archival Material

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 17, 30.06.2021

Ahmet Çaycı

Öz

Yunanistan’ın Epir bölgesinde yer alan Yanya şehrinin ilk kuruluşu erken tarihlere kadar geriye gider. Aziz John himayesinde inşa edildiği kabul edilen şehrin ismi “Yahya’nın şehri” anlamını taşımaktadır. Yanya, II. Murat (1421-1451) zamanında 1431 tarihinde Osmanlı kuvvetleri tarafından fethedilmiştir. Osmanlı döneminde inşa edilen kaleyle sınırlı alan yaşam sahası haline gelmiştir. Sur içinde yer alan yapıları Osmanlı Arşivi’ndeki krokiden hareketle tespit etme ve mevcut durumlarının tayini amacıyla bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Arşiv belgesinde geçen Fethiye Camii, Aslanpaşa Camii, Tepedelenli Sarayı, Burç kalıntıları ve sur dışındaki yapıların lokalizasyonu kolaylıkla tespit edilebilmektedir. 1913 yılında Osmanlı ordusu şehirden çekilmiş ve Yunan egemenliği hâkim olmuştur. Bu süreçte yapıların bir kısmı kaybolmuş bir kısmı ise başka amaçlarla kullanıldığı müşahede edilmektedir. Bu belge şehir tarihi ve eserlerin tespiti bakımından kesin deliller ortaya koyduğu görülmektedir. Bu noktadan olmak üzere geçmişi erken tarihlere kadar geriye giden kale, Osmanlılar zamanında yeniden inşa edilerek muhkem hale getirilmiştir. Şehrin yaşam alanı büyük oranda kale ile mahdut kalmakla birlikte Osmanlının son dönemlerinde ise surların taştığı izlenmektedir. Kale içinde başta ibadet mekanları olmak üzere saray, medrese, kütüphane ve mektep gibi kamuya ait yapılar topluluğu yer almıştır. Bunlara ilaveten askeri depo ve kışla gibi yapıların çokluğu kalenin savunma yönüne işaret etmelidir. Bu durumda Adriyatik Denizi’ne yakın bir bölgede yer alan kalenin Osmanlının savunma sistemi için önemli yere sahip olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ioannina, Ottoman, Fethiye Mosque, Aslanpasha Mosque, Tepedelenli Palace.

Kaynakça

• Ayverdi, E. H. (2000), Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri, IV, İstanbul.
• Çam, N. (2000), Yunanistan’daki Türk Eserleri, Ankara.
• Delilbaşı, M. (1987), “Selanik ve Yanya’da Osmanlı Egemenliği”, Belleten, LI/199, Ankara April, pp. 75-106.
• Delilbaşı M. (1997). “1564 Tarihli Mufassal Yanya Livası Tahrir Defterine Göre Yanya Kenti ve Köyleri”, Belgeler, XVII/21, Ankara, pp.1-41.
• Evliya Çelebi (1993), Tam Metin Seyahatnâme, 8, (Text by, M. Çevik), İstanbul.
• Feyzioğlu, Sezer, H. (1998), “Tepedelenli Ali Paşa'nın Çiftlikleri Üzerine Bir Araştırma”, Belleten, LXII/233, Ankara Nisan/April, pp.75-107.
• Hobhouse, J.C. (1813), A Journey Through Albania and other Provinces of Turkey in Europe and Asia to Constantinople, During the years 1809 and 1810, Vol. I, London.
• Holland, H. (1812) Travels in the Ionian Isles, Albania, Thessaly, Macedonia &c During the Year 1812 and 1813, London.
• Hütz, J. (1828), Beschreibung der Europäischen Türkei, München.
• Kılıç, A. (2016), Yanya’da İlk Osmanlı Hakimiyet Dönemi ve XIV. Yüzyıla Ait Unutulmuş bir Zaviye”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 5/1, Temmuz/July, pp. 145-182.
• Kiel, M. (2013), “Yanya”, TDVİA, 43, İstanbul, pp. 317-321.
• Lowry, H. (2008), Osmanlı Döneminde Balkanların Şekillenmesi 1350-1550. Kuzey Yunanistan'ın Fethi, İskânı ve Gelişmesi, İstanbul.
• Pouqueville, F.C.H.L. (1820), Voyage Dans la Grece, C.I, Paris.
• Şemseddin Sami, (1306), Kâmûsû’l-a’lâm, VI, pp.4788-4789.
• Sezer, H. (1995), “Tepedelenli Ali Paşa'nın Oğulları”, A.Ü.D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, C. XVII/28, Ankara, pp.155-164.
• Yenişehirlioğlu, F. (1995), “XVII. Yüzyıl Başkent-Taşra İlişkileri Kapsamında Yanya (Ionnina) Şehri”, Dokuzuncu Milletler arası Türk Sanatları Kongresi Bildiriler, Vol. III, Ankara, pp. 487-499.