This article presents a methodological analysis of the exegesis on verse al-Baqarah 2/189. The narrations and different interpretations put forward in the exegesis of the verse reveal important methodological problems and different perspectives that tafsîr faces. The study begins with a general overview of the exegesis of the verse al-Baqarah 2/189. Then, it analyzes the methodological problems in exegesis, the reasons for the diversity of in-terpretations, and the difficulties of the science of tafsir in line with the dis-putes that arose over the verse. The methodological issues raised in the con-text of the verse are as follows: The problem of the authenticity and suffici-ency of narrations in tafsîr, the relationship between sabab al-nuzul and the text, and the question of the preference of literal meaning or figurative mea-ning. The verse is also an example of the effects of different views about the level of knowledge of the Qur’an’s first interlocutors and the value of scien-ce on exegesis. Another issue that comes up in the exegesis of the verse is its use as a basis for discussions on scientific exegesis. The discussion of the ver-se in the context of scientific exegesis has indirectly paved the way for a new question. The new question that has emerged is this: Why are historical events included in the Qur’an and especially in other holy books? The rese-arch has tried to reveal some reasons for the different views on the verse and the problems of exegesis in the light of the works of tafsir and Qur’anic sciences.
Âlûsî, Ebü’s̱-S̱enâ Şehâbeddîn Maḥmûd b. Abdullâh b. Maḥmûd. Rûḥu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm ve’s-sebʿi’l-mes̱ânî. thk. Mâhir Ḥabbûş vd. Dımaşk: er-Risâle el-ʿÂlemiyye, 2015.
Ateş, Abdurrahman. “Anlam Bütünlüğü Açısından Bakara 189. Âyet ile İlgili Bir Değerlendirme (Evlere
Kapılarından Girmenin Hilaller Hakkındaki Soru ile Münasebetine Dair)”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Dergisi 7/2 (Nisan 2017), 9-30.
Ateş, Süleyman. Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. 12 Cilt. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
Beġavî, Muhyissünne Ebû Muḥammed el-Ḥuseyn b. Mes‘ûd. Tefsîru’l-Beġavî Meʿâlimü’t-tenzîl. thk.
Muḥammed Abdullah en-Nemr vd. Riyad: Dâru Ṭaybe, 1414/1993.
Güllüce, Veysel. “Destekleyenler ve Karşı Olanlar Açısından Bilimsel Tefsir”. Kur’an ve Pozitif Bilim. ed. M. Turan
Çalışkan. 111-155. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2020.
Ḫafâcî, Şihâbuddîn. Ḥâşiyetu’ş-Şihâb ʿala’l-Beyḍâvî:ʿİnâyetu’l-Ḳâḍî ve Kifâyetu’r-Râḍî. Beyrut: Dâru Ṣâdır, ts.
Karaca, Abdullah. Tefsirde Dilbilimsel Tahlil ve Tenkidin Özgün Bir Örneği: el-Baḥru’l-muḥîṭ. Ankara, Ankara
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2024.
Karataş, Ali. “Tefsir İlminde Rivayet Algısı”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 18/1 (31 Mayıs 2018), 21-57.
Kırca, Celal. Kur’ân-ı Kerîm ve Modern İlimler. İstanbul: Marifet Yayınları, 1981.
Koç, Mehmet Akif. “Sebeb-i Nüzûle Bağlı Anlamın Aşılmasını Kolaylaştıran Bir Unsur Olarak ’Kur’an Metni’: 7.
A’raf Suresinin 31-32. Ayetleri”. İslâmiyât VII/1 (2004), 113-124.
Koç, Mehmet Akif. “Tefsirde Keyfiliğin Çaresi: Tefsir Rivayetleri”. Tefsire Akademik Yaklaşımlar I, ed. Mehmet
Akif Koç İsmail Albayrak. 43-55. Ankara: Otto Yayınları, 2013.
Kurtubî, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Ebî Bekr. el-Câmiʿ li-Âḥkâmi’l-Ḳurʾân. thk. ʿAbdulmuḥsin et-
Turkî vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
Nâbulsî, Muhammed Râtib. Tefsîru’n-Nâbulsî. Amman: Müessesestü’l-Fursân, 1438/2017.
Öztürk, Mustafa. “Sahâbe Neslinin Kur’an’la İlişkisi ve Bu İlişkinin Tefsir Açısından Önemi”, XII. Tefsir
Akademisyenleri Koordinasyon Toplantısı: Kur’an ve Sahâbe Sempozyumu (22-23 Mayıs 2015/Sivas). 131-161.
Şerîf el-Murtazâ, Alî b. el-Hüseyn el-Mûsevî el-Alevî. Emâli’l-Murtażâ: Ġurerü’l-fevâʾid ve dürerü’l-ḳalâʾid. thk.
Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim. Kahire: Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1954.
Şimşek, M. Sait. Günümüz Tefsir Problemleri. Konya: Kitap Dünyası Yayınları, 2013.
Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. 5 Cilt. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.
Şinḳîṭî, Muḥammed el-Emîn b. Muḥammed el-Muḫtâr el-Cekenî. Eḍvâʾü’l-beyân fî îżâḥi’l-Ḳurʾân bi’l-Ḳurʾân. ed.
Bekr b. ʿAbdillah Ebû Zeyd. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
Ṭabâṭabâʾî, Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. Beyrut: Müessesetü’l-Aʿlemî li’l-Matbuʿât, 1997.
Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Tefsîru’ṭ-Ṭaberî - Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân. thk. Abdullah
b. Abdülmuhsin et-Türkî. Kahire: Dâru Hecr, 2001.
Ṭayyâr, Müsâ‘id b Süleymân. “et-Tefsîru’l-Me’s̱ûr: Ta‘rîfuh ve beyânu ehemmiyyetih ve meṣâdirih ve envâ‘ıh
ve ḥucciyyetih”, Mevsû‘atü’t-tefsîri’l-me’s̱ûr. ed. Müsâ‘id b Süleymân eṭ-Ṭayyâr. 1/105-179. Cidde & Beyrut:
Merkezü’d-Dirâsât ve’l-Ma‘lûmâti’l-Ḳur’âniyye Ma‘hedü’l-İmâm eş-Şâṭıbî & Dâru İbn Ḥazm, 2017.
Bu makale Bakara 2/189. ayet üzerine yapılan tefsirlerin yöntemsel bir incelemesini sunmaktadır. Ayetin tefsirinde ileri sürülen rivayetler ve farklı yorumlar, tefsirin karşı karşıya kaldığı önemli yöntemsel sorunları ve farklı bakış açılarını gözler önüne sermektedir. Çalışma, öncelikle Bakara 2/189. ayetin tefsirine dair genel bir bilgi vererek başlamaktadır. Ardından, ayet üzerinde ortaya çıkan ihtilaflar doğrultusunda tefsirde metodolojik sorunlar, yorum çeşitliliğinin nedenleri ve tefsir ilminin zorlukları analiz edilmektedir. Ayet çerçevesinde gündeme gelen metodolojik bahisler şunlardır: Tefsirde rivayetlerin hücciyeti ve yeterliliği sorunu, sebeb-i nüzul ve metin ilişkisi, zâhirî/hakiki anlam veya mecazi anlamın tercihi meselesi. Ayet, Kur’an’ın ilk muhataplarının bilgi seviyesi hakkında ve bilimin değeri hakkında farklı görüşlerin tefsir üzerindeki etkileri konusuna da bir örnektir. Ayetin tefsi-rinde gündeme gelen bir diğer mesele bilimsel tefsir tartışmalarında dayanak olarak gösterilmesidir. Ayetin bilimsel tefsir bağlamında tartışma konusu oluşu dolaylı olarak yeni bir müşkile de zemin hazırlamıştır. Ortaya çıkan yeni müşkil şudur: Kur’an’da ve özellikle diğer kutsal kitaplarda tarihi olay-lara niçin yer verilmiştir? Araştırma, tefsir ve Kur’an ilimleri eserleri ışığında ayet hakkındaki farklı görüşlerin ve tefsir problemlerinin bazı nedenlerini ortaya koymaya çalışmıştır.
Âlûsî, Ebü’s̱-S̱enâ Şehâbeddîn Maḥmûd b. Abdullâh b. Maḥmûd. Rûḥu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm ve’s-sebʿi’l-mes̱ânî. thk. Mâhir Ḥabbûş vd. Dımaşk: er-Risâle el-ʿÂlemiyye, 2015.
Ateş, Abdurrahman. “Anlam Bütünlüğü Açısından Bakara 189. Âyet ile İlgili Bir Değerlendirme (Evlere
Kapılarından Girmenin Hilaller Hakkındaki Soru ile Münasebetine Dair)”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Dergisi 7/2 (Nisan 2017), 9-30.
Ateş, Süleyman. Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. 12 Cilt. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
Beġavî, Muhyissünne Ebû Muḥammed el-Ḥuseyn b. Mes‘ûd. Tefsîru’l-Beġavî Meʿâlimü’t-tenzîl. thk.
Muḥammed Abdullah en-Nemr vd. Riyad: Dâru Ṭaybe, 1414/1993.
Güllüce, Veysel. “Destekleyenler ve Karşı Olanlar Açısından Bilimsel Tefsir”. Kur’an ve Pozitif Bilim. ed. M. Turan
Çalışkan. 111-155. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2020.
Ḫafâcî, Şihâbuddîn. Ḥâşiyetu’ş-Şihâb ʿala’l-Beyḍâvî:ʿİnâyetu’l-Ḳâḍî ve Kifâyetu’r-Râḍî. Beyrut: Dâru Ṣâdır, ts.
Karaca, Abdullah. Tefsirde Dilbilimsel Tahlil ve Tenkidin Özgün Bir Örneği: el-Baḥru’l-muḥîṭ. Ankara, Ankara
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2024.
Karataş, Ali. “Tefsir İlminde Rivayet Algısı”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 18/1 (31 Mayıs 2018), 21-57.
Kırca, Celal. Kur’ân-ı Kerîm ve Modern İlimler. İstanbul: Marifet Yayınları, 1981.
Koç, Mehmet Akif. “Sebeb-i Nüzûle Bağlı Anlamın Aşılmasını Kolaylaştıran Bir Unsur Olarak ’Kur’an Metni’: 7.
A’raf Suresinin 31-32. Ayetleri”. İslâmiyât VII/1 (2004), 113-124.
Koç, Mehmet Akif. “Tefsirde Keyfiliğin Çaresi: Tefsir Rivayetleri”. Tefsire Akademik Yaklaşımlar I, ed. Mehmet
Akif Koç İsmail Albayrak. 43-55. Ankara: Otto Yayınları, 2013.
Kurtubî, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Ebî Bekr. el-Câmiʿ li-Âḥkâmi’l-Ḳurʾân. thk. ʿAbdulmuḥsin et-
Turkî vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
Nâbulsî, Muhammed Râtib. Tefsîru’n-Nâbulsî. Amman: Müessesestü’l-Fursân, 1438/2017.
Öztürk, Mustafa. “Sahâbe Neslinin Kur’an’la İlişkisi ve Bu İlişkinin Tefsir Açısından Önemi”, XII. Tefsir
Akademisyenleri Koordinasyon Toplantısı: Kur’an ve Sahâbe Sempozyumu (22-23 Mayıs 2015/Sivas). 131-161.
Şerîf el-Murtazâ, Alî b. el-Hüseyn el-Mûsevî el-Alevî. Emâli’l-Murtażâ: Ġurerü’l-fevâʾid ve dürerü’l-ḳalâʾid. thk.
Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim. Kahire: Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1954.
Şimşek, M. Sait. Günümüz Tefsir Problemleri. Konya: Kitap Dünyası Yayınları, 2013.
Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. 5 Cilt. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.
Şinḳîṭî, Muḥammed el-Emîn b. Muḥammed el-Muḫtâr el-Cekenî. Eḍvâʾü’l-beyân fî îżâḥi’l-Ḳurʾân bi’l-Ḳurʾân. ed.
Bekr b. ʿAbdillah Ebû Zeyd. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
Ṭabâṭabâʾî, Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. Beyrut: Müessesetü’l-Aʿlemî li’l-Matbuʿât, 1997.
Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Tefsîru’ṭ-Ṭaberî - Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân. thk. Abdullah
b. Abdülmuhsin et-Türkî. Kahire: Dâru Hecr, 2001.
Ṭayyâr, Müsâ‘id b Süleymân. “et-Tefsîru’l-Me’s̱ûr: Ta‘rîfuh ve beyânu ehemmiyyetih ve meṣâdirih ve envâ‘ıh
ve ḥucciyyetih”, Mevsû‘atü’t-tefsîri’l-me’s̱ûr. ed. Müsâ‘id b Süleymân eṭ-Ṭayyâr. 1/105-179. Cidde & Beyrut:
Merkezü’d-Dirâsât ve’l-Ma‘lûmâti’l-Ḳur’âniyye Ma‘hedü’l-İmâm eş-Şâṭıbî & Dâru İbn Ḥazm, 2017.
Karaca, Abdullah. “Tefsirde Yöntemsel Sorunlar Ve Farklı Yaklaşımlar -Bakara 2/189. Ayet Örneğinde Bir İnceleme-”. Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi 12 (September 2024), 961-1004. https://doi.org/10.56720/mevzu.1525997.