Hatay’daki Öğretmenlerin Deprem Farkındalığı ve Öğretme Motivasyonu: Karşılaştırmalı Bir Analiz

Year 2025, Issue: 14, 407 - 443, 15.09.2025

Sevsem Ramazan , Harun Tüysüz

https://doi.org/10.56720/mevzu.1610665

Abstract

Bu çalışmanın amacı Hatay’a yeni atanan öğretmenlerle Hatay’da ön-ceden beri çalışan öğretmenlerin deprem farkındalık düzeyleriyle öğretme motivasyon düzeylerinin karşılaştırılmasıdır. Çalışma, nicel yöntemlerden biri olan ilişkisel tarama modeline göre yürütülmüştür. Çalışmanın örnekle-mini Hatay ilinin Antakya, Defne, Samandağ, İskenderun, Kırıkhan ve Yay-ladağı ilçelerinden toplam 420 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Sürdürülebilir Deprem Farkındalık Ölçeği ile Öğretme Motivasyonu Ölçeği kullanılmıştır. Öğretme Motivasyonu Ölçeği’nin iç tu-tarlılık katsayısı .843 olarak, Sürdürülebilir Deprem Farkındalık Ölçeği’nin iç tutarlılık katsayısı .877 olarak tespit edilmiştir. Katılımcı öğretmenlerin dep-rem farkındalıkları ve öğretme motivasyonları çeşitli değişkenlere göre ince-lenmiştir. Araştırmada Bağımsız Gruplar T-Testi, Pearson Korelasyon Ana-lizi ve Tek Yönlü ANOVA testleri yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda öğretmenlerin deprem farkındalıkları ile öğretme motivasyonları arasında pozitif yönde anlamlılık elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, öğret-menlerin deprem farkındalıklarının artırılmasının öğretme motivasyonlarını da olumlu yönde etkileyeceği saptanmıştır. Bu doğrultuda öğretmenlere yö-nelik deprem farkındalık eğitimlerinin artırılması önerilmektedir.

Keywords

Afet , Afet Eğitimi , Deprem Farkındalığı , Öğretme Motivasyonu.

Ethical Statement

İstanbul Medeniyet Üniversitesinden İMÜ Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu’nun 2024/3 sayılı 26.03.2024 tarihli kararıyla etik izin alınmıştır.

Supporting Institution

Hatay İl Millî Eğitim Müdürlüğü

Earthquake Awareness and Teaching Motivation of Teachers In Hatay: A Comparative Analysis

Abstract

The aim of this study is to compare the earthquake awareness levels and teaching motivation levels of newly appointed teachers and teachers who have been working in Hatay for a long time. The study was conducted according to the relational survey model, which is one of the quantitative methods. The sample of the study consisted of 420 teachers from Antakya, Defne, Samandağ, İskenderun, Kırıkhan and Yayladağı districts of Hatay province. Sustainable Earthquake Awareness Scale and Motivation to Teach Scale were used as data collection tools. The internal consistency coefficient of the Motivation to Teach Scale was .843 and the internal consistency coefficient of the Sustainable Earthquake Awareness Scale was .877. Earthquake awareness and teaching motivation of the participant teachers were analyzed according to various variables. Independent Groups T-Test, Pearson Correlation Analysis and One-Way ANOVA tests were conducted. As a result of the analysis, positive significance was obtained between teachers' earthquake awareness and their motivation to teach. According to the results obtained, it was determined that increasing teachers' earthquake awareness will positively affect their motivation to teach. In this direction, it is recommended to increase earthquake awareness trainings for teachers.

Keywords

Disaster , Disaster Education , Earthquake Awareness , Teaching Motivation

References

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), “Açıklamalı Afet Yöneti-mi Terimleri Sözlüğü” (Erişim 16 Aralık 2024).
• Altay, Sibel, İlköğretimde Sosyal Bilgiler Dersinde Depremle İlgili Konuların İr-delenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, 2008).
• Arslan, Kevser vd., “Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Deprem Okuryazarlığı Ölçeği Geliştirme Çalışması”, Türk Coğrafya Dergisi 83 (2023), 163-178.
• Ayık, Ahmet - Ataş, Öznur, “Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ile Öğretme Motivasyonları Arasındaki İlişki”, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/1 (2014), 25-43.
• Baltaş, Zuhal - Baltaş, Acar, Stres Ve Başa Çıkma Yolları (İstanbul: Remzi Kitabevi, 2008).
• Bikar, Soon Singh vd., “Social Sustainability of Post-Disaster: How Teachers Enable Primary School Students to be Resilient in Times of Ranau Earthquake”, Sustainability 13/13 (2021), 7308
• Bilen, Elif - Polat, Merve, “Öğretmen Adaylarının Deprem Farkındalığına İlişkin Görüşleri”, Türk Deprem Araştırma Dergisi 4/1 (2022), 155-173.
• Budak, Davut - Kandil, Neslihan, “Üniversite Öğrencilerinin Deprem Bilgi Düzeyleri ve Sürdürülebilir Deprem Farkındalık Düzeylerinin Araştı-rılması: Spor Bilimleri Örneği”, Sportive 6/2 (2023), 29-40.
• Candan, Dilek Güzel - Gencel, İlke Evin, “Öğretme Motivasyonu Ölçeği’ni Türkçe’ye Uyarlama Çalışması”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1/36 (2015), 72-89.
• Cin, Mustafa, “Sınıf öğretmeni Adaylarının Doğal Afetler ile İlgili Yanılgıla-rı”, Marmara Coğrafya Dergisi 22 (2010), 70-81.
• Cvetković, Vladimir M. vd., “Knowledge and Perception of Secondary School Students in Belgrade About Earthquakes as Natural Disasters”, Polish Journal of Environmental Studies 24/4 (2015), 77-85.
• De Jesus, Saul Neves - Lens, Willy, “An Integrated Model for The Study of Teacher Motivation”, Applied Psychology: An International Review 54/1 (2005), 119-134.
• Deci, Edward L. - Ryan, Richard M., Intrinsic Motivation and Self-Determination in Human Behavior (New York: Springer, 1985).
• Dikmen, Melih - Tuncer, Murat, “Öğretmen Adaylarının Depresyon Düzeyleri, Öğretme Motivasyonları ve Mesleğe Karşı Tutumlarının İncelenmesi”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science 11/2 (2021), 401-410.
• Dikmen, Melih, “Öğretmen Adaylarının Öğretme Motivasyonu: Bir Karma Yöntem Çalışması”, e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi 8 (2021), 213-232.
• Dölek , Afetler ve Afet Yönetimi; Johnston, David vd., “Preparing Schools for Future Earthquakes in New Zealand: Lessons From an Evaluation of a Wellington School Exercise”, The Australian Journal of Emergency Mana-gement 26/1 (2011), 24-30.
• Dölek, İskender, Afetler ve Afet Yönetimi (Ankara: Pegem Akademi, 2019).
• Dölek, İskender, Afetler ve Afet Yönetimi. (Ankara: Pegem Akademi, 2021).
• Durmuş, Emine - Mehmet Kemal Kınacı - Deniz Kuruyer. “Afet Eğitiminde Coğrafi Bir Miras Olarak Afet Müzeleri”, International Journal of Geog-raphy and Geography Education (IGGE) 53 (2024), 185-203.
• Emaliyawati, Etika vd., “The Effect of Disaster Education of Increasing Earthquake Disaster Preparedness: A Narrative Review”, Jurnal Kepe-rawatan Komprehensif (Comprehensive Nursing Journal) 8/4 (2022), 568- 576.
• Erden, Gülsen - Gürdil, Gökçe, “Savaş Yaşantılarının Ardından Çocuk ve Ergenlerde Gözlenen Travma Tepkileri ve Psiko-Sosyal Yardım Önerile-ri”, Türk Psikoloji Yazıları 12/24 (2009), 1-13
• Erden, Gülsen vd., “Çocuklar ve Ergenlerde Travmatik Yaşantılar ve Başet-me”, Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği Psikososyal Uygulamalar Ka-tılımcı Kitabı (2011), 97-141.
• Erkmen, Nurettin - Mustafa Çetin. “Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Stresle Başa Çıkma Tarzlarının Bazı Değişkenlerle İlişkisi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2008), 231-242.
• Evans, Linda, Teacher Morale, Job Satisfaction And Motivation (London: Paul Chapmen Publishing Ltd, 1998).
• Genç, Murat - Sözen, Erol, “The Sustainable Scale of Earthquake Aware-ness, Development, Validity and Reliability Study”, International Elect-ronic Journal of Environmental Education 11/1 (2021), 24-41.
• Guay, Frédéric vd., “Application of Exploratory Structural Equation Modeling to Evaluate the Academic Motivation Scale”, The Journal of Experimental Education 83/1 (2015), 51-82.
• Gün, Feyza - Turabik, Tuğba, “Öğretmen Adaylarının Olası Benliklerinin Öğretme Motivasyonları Üzerindeki Etkisi”, Cumhuriyet International Journal Of Education 8/1 (2019), 214-234.
• İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ), “6 Şubat 2023 Depremleri Nihai Raporu” (Erişim 16 Aralık 2024).
• İzbırak, Reşat, Coğrafya Terimleri Sözlüğü (Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1992).
• Jung, Hyun-Ok. - Han, Seung-Woo, “Development And Validation of Earthquake Fire Response Simulation Protocol for Korean College Stu-dents in Health Programs”, International Journal of Environmental Rese-arch and Public Health 19/9 (2022), 57-64.
• Karasar, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Ankara: Nobel Yayınevi, 2000).
• Kauffman, Douglas F. vd., “Validation of the Motivation to Teach Scale”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 40/40 (2011), 279-290.
• Kauffman, Douglas F. vd., “Validation of the Motivation to Teach Scale”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 40/40 (2011), 279-290.
• Kaya, Baştürk - Aladağ, Caner, “Determining the Cognitive Structures of Geography Teacher Candidates on ‘Earthquake’”, International Educa-tion Studies 10/1 (2017), 122-136.
• Kırbaç, Metin - Kaya, Fatih, “Öğretmenlerin Öğretme Motivasyonları ile Öğretmenlik Mesleğine Adanmışlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İnce-lenmesi”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (Ö13) (2023), 642- 657.
• Kirman, Fatma, “Deprem Sonrası Travmatik Stres Tepkileri ve Sosyal Med-yada Yansımaları”, Antakiyat 6/1 (2023), 15-30.
• Lazarus, Richard, Stresle Başaçıkma Tarzınız: Dostunuz ya da Düşmanınız (Çev. N. Rugancı), Stresle Başaçıkma. Olumlu Bir Yaklaşım (Ed. N. Şa-hin), Türk Psikologlar Derneği Yayınları 2 (1994), 60.
• Michaelowa, Katharina, Teacher Job Satisfaction, Student Achievement, and The Cost of Primary Education in Francophone Sub-Saharan Africa, HWWA Discussion Paper, No. 188, Hamburg Institute of International Economics (HWWA), Hamburg (2002).
• Ok, İsmail. İş Stresinin İlköğretim Okullarında Okul Yöneticileri Üzerindeki Etki-si (Konya Örneği) (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2006).
• Öztürk, Mustafa Kemal, “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Deprem Deneyimleri Üzerine Bir Araştırma”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 28/1 (2013), 308-319
• Reeve, Johnmarshall - Su, Yu-Lan, “Teacher Motivation”, M. Gagne (Ed.), The Oxford Handbook of Work Engagement, Motivation, and Self-Determination Theory (Oxford: Oxford University Press, 2013), 349-362.
• Reeve, Johnmarshall vd., “Autonomy-Supportive Teachers: How They Te-ach and Motivate Students”, Journal of Educational Psychology 91/3 (1999), 537.
• Robbins, Stephan - Judge, Timothy A., Örgütsel davranış (Çev. İ. Erdem) (Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2012).
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı, “2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu” (Erişim 23 Şubat 2024).
• Sür, Özdoğan, “Türkiye’nin Deprem Bölgeleri”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 2 (1993), 53-65.
• Tekin, Özgür - Dikmenli, Yurdal, “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Afet Bilinci Algısı Ve Deprem Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi”, Ahi Evran Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/1 (2021), 258-271.
• Tittle, Kehr, “Assessment of teacher learning and development”, Patricia A. Alexander - Philip H. Winne (Ed.), Handbook of Educational Psychology (USA: Routledge, 2006), 953-980
• Türksever, Ömer, “Öğretmen Adaylarının Deprem Farkındalıkları ile Dep-reme Karşı Hazırlık Durumu Düzeyleri Arasındaki İlişki”, Journal of History School 53 (2021), 2681-2701.
• Watt, Helen M. - Richardson, Paul W., “Motivational Factors Influencing Teaching as a Career Choice: Development and Validation of the FIT-Choice Scale”, The Journal of Experimental Education 75/3 (2007), 167-202.