Global Competitiveness Analysis of Sour Cherry and Türkiye's Production Projection

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 68 - 78, 23.12.2024

Bektaş Kadakoğlu , Alamettin Bayav , Bahri Karlı

https://doi.org/10.51532/meyve.1552225

Öz

This study revealed the development of sour cherry production, one of the stone fruits, in the world and Türkiye. In Türkiye, 211 thousand tonnes of sour cherries were produced from 193 thousand decares in 2023. It ranked 5th in terms of world cherry production areas and 4th in terms of production amount. Sour cherry ranked fifth after peach, apricot, cherry, and plum, with a share of 6.67% in terms of production amount among stone fruits produced in Türkiye. The Box-Jenkins ARIMA (1,1,0) model was used to forecast future cherry production, while Balassa's Revealed Comparative Advantage Index (RCA), Vollrath's Relative Export Advantage Index (RXA) and Laursen's Revealed Symmetric Comparative Advantage Index (RSCA) were used for competitiveness analysis. According to the production forecasting model, the average cherry production in Türkiye for 2024-2026 was projected as 205459 tonnes. The average competitiveness index was calculated as 0.36 for RCA and RXA and -0.627 for RSCA. It was determined that Türkiye has no comparative advantage in sour cherries and has a disadvantage.

Anahtar Kelimeler

Sour cherry, competitiveness analysis, revealed comparative advantage, relative export advantage, revealed symmetric comparative advantage, ARIMA

Vişnede Küresel Rekabet Gücü ve Türkiye’nin Üretim Projeksiyonu

Öz

Bu çalışmada, sert çekirdekli meyveler içerisinde yer alan vişne üretiminin dünya ve Türkiye’deki gelişimi ortaya koyulmuştur. Türkiye’de, 2023 yılında 193 bin dekar alandan 211 bin ton vişne üretilmiştir. Dünya vişne üretimi alanları bakımından beşinci sırada, üretim miktarı bakımından ise dördüncü sırada yer almaktadır. Vişne, Türkiye’de üretimi yapılan sert çekirdekli meyveler içerisinde üretim miktarı bakımından %6.67’lik pay ile şeftali, kayısı, kiraz ve erikten sonra beşinci sırada yer almaktadır. Gelecek yıllar vişne üretiminin tahmin edilmesinde Box-Jenkins ARIMA (1,1,0) modeli, rekabet gücü analizinde ise Balassa’nın Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük İndeksi (RCA), Vollrath’ın Göreli İhracat Avantajı İndeksi (RXA) ve Laursen’in Açıklanmış Simetrik Karşılaştırmalı Üstünlük İndeksi (RSCA) kullanılmıştır. Üretim tahmin modeline göre 2024-2026 yılları Türkiye vişne üretim ortalaması 205459 ton olarak öngörülmüştür. Rekabet gücü indeks ortalaması RCA ve RXA için 0.36, RSCA için ise -0.627 olarak hesaplanmıştır. Türkiye’nin vişnede karşılaştırmalı üstünlüğünün olmadığı ve dezavantaja sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Vişne, rekabet gücü analizi, açıklanmış karşılaştırmalı üstünlük, göreli ihracat avantajı, açıklanmış simetrik karşılaştırmalı üstünlük, ARIMA

Kaynakça

• Akay B, Yıldız Ö, Yavuz B, Türkekul B, 2023, Türkiye’nin Yaş Meyve Ürünlerindeki Rekabet Gücünün İncelenmesi. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 9 (Özel Sayı): 453-464.
• Akpınar MG, Gül M, Dağıstan E, 2006. Development and Structure of Fruit Trade in Turkey During EU Accession Process. In 7th Turkish Agricultural Economics Congress, 13-15 September 2006, 836-848, Antalya.
• Balassa B, 1965. Trade Liberalization and “Revealed” Comparative Advantage. The Manchester School of Economic and Social Studies 33 (2): 92-123. doi.org/10.1111/j.1467-9957.1965.tb00050.x.
• Bayav A, Çetinbaş M, 2021. Peach Production and Foreign Trade of Turkey: Current Situation, Forecasting and Analysis of Competitiveness. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi 31 (2): 212-225. doi.org/10.18615/anadolu.1033597.
• Bircan H, Karagöz Y, 2003. Box-Jenkins Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (6): 49-62.
• Box, GEP, Jenkins, GM, 1976. Time Series Analysis Forecasting and Control. Revised Edition, Holden DayInc. California.
• Bujdosó G, Hrotkó K, 2017. Chapter 1: Cherry production. Cherries: Botany, Production and Uses, 1st ed.; Quero-García, J., Iezzoni, A., Pulawska, J., Lang, G., Eds. https://doi.org/10.1079/9781780648378.0001.
• Cásedas G, Les F, Gómez-Serranillos MP, Smith C, López V, 2016. Bioactive and Functional Properties of Sour Cherry Juice (Prunus cerasus). Food & Function 7 (11): 4675-4682. https://doi.org/10.1039/c6fo01295g.
• Chatzimitakos T, Athanasiadis V, Kalompatsios D, Kotsou K, Mantiniotou M, Bozinou E, Lalas SI, 2023. Sustainable Valorization of Sour Cherry (Prunus cerasus) By-products: Extraction of Antioxidant Compounds. Sustainability 16 (1): 32. https://doi.org/10.3390/su16010032.
• Çelik Z, Saçtı H, Adanacıoğlu H, 2019. Kiraz Dış Ticaretindeki Gelişmeler ve Türkiye’nin Karşılaştırmalı Üstünlüğü. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 29 (Özel Sayı): 41-53. doi.org/10.29133/yyutbd.474794.
• Dickey DA, Fuller WA, 1981. Likelihood Ratio Statistics For Autoregressive Time Series With A Unit Root. Econometrica 49 (4): 1057-1072. https://doi.org/10.2307/1912517.
• Duru S, Hayran S, Gül A, 2022. Türkiye’de Sert Çekirdekli Meyvelerin Üretimi ve İhracatta Rekabet Gücünün Değerlendirilmesi. Bahçe 51 (1): 29-36. doi.org/10.53471/bahce.1019023.
• FAO (2024) Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) Walnuts Production Statistics. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC. Erişim Tarihi: 19.07.2024.
• Frohberg K, Hartmann M, 1997. Comparing Measures of competitiveness (Discussion Paper, No. 2, 1997), Institute of Agricultural Development In Central and Eastern Europe, pp.1-18.
• Gül M, Akpınar MG, 2006. Dünya ve Türkiye Meyve Üretimindeki Gelişmelerin İncelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 19 (1): 15-27.
• Hinloopen J, Van Marrewijk C, 2001. On the Empirical Distribution of the Balassa Index. Weltwirtschaftliches Archiv 137 (1): 1-35. https://doi.org/10.1007/BF02707598.
• Kaack K, Spayd SE, Drake, SR, 1996. Cherry processing. In: Eds. Webster, A.D. and Looney, N.E. Cherries: crop physiology, production and uses. CAB International, Wallingford, UK. Kadakoğlu B, Bayav A, Karlı, B, 2022. Türkiye’de Ceviz Üretim Projeksiyonu ve Rekabet Gücü Analizi. Meyve Bilimi, 9 (1): 8-15. https://doi.org/10.51532/meyve.1125552.
• Kadakoğlu C, Kadakoğlu B, Karlı B, 2023. Yağlı Tohumlarda Türkiye’nin Küresel Rekabet Gücünün Analizi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 9 (EKS 1): 1-14. https://doi.org/10.61513/tead.1359769.
• Kappel F, Granger A, Hrotkó K, Schuster M, 2012. Cherry. In: Badenes, M., Byrne, D. (eds) Fruit Breeding. Handbook of Plant Breeding, vol 8. Springer, Boston, MA. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-0763-9_13.
• Laursen K, 2015. Revealed Comparative Advantage and the Alternatives As Measures of International Specialization. Eurasian Business Review, 5, 99-115. https://doi.org/10.1007/s40821-015-0017-1.
• Milić A, Daničić T, Horecki AT, Šumić Z, Kovačević DB, Putnik P, Pavlić B, 2021. Maximizing Contents of Phytochemicals Obtained from Dried Sour Cherries By Ultrasound-assisted Extraction. Separations 8 (9): 155. https://doi.org/10.3390/separations8090155.
• Nurman S, Nusrang M, Sudarmin, 2022. Analysis of Rice Production Forecast in Maros District Using the Box-Jenkins Method with the ARIMA Model. ARRUS Journal of Mathematics and Applied Science, 2 (1): 36-48. https://doi.org/10.35877/mathscience731.
• Özer OO, İlkdoğan U, 2013. Box-Jenkins Modeli Yardımıyla Dünya Pamuk Fiyatının Tahmini. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (2): 13-20.
• Özmen A, 1986. Zaman Serisi Analizinde Box-Jenkins Yöntemi ve Banka Mevduat Tahmininde Uygulama Denemesi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 167s, Eskişehir.
• Ropelewska E, Konopacka D, Piecko J, 2023. The Quality Assessment of Sour Cherries Dried Using an Innovative Simultaneous Osmotic–microwave–vacuum Approach Based on Image Textures, Color Parameters, and Sensory Attributes. Agriculture 14 (1): 54. https://doi.org/10.3390/agriculture14010054.
• Saraçoğlu B, Köse N, 2000. Makarna Bisküvi ve Buğday Unu Sanayilerinde Türkiye’nin Uluslararası Rekabet Gücü. İktisat İşletme ve Finans, 15 (173): 38-50. https://doi.org/10.3848/iif.2000.173.3124.
• Sarısu HC, Aydınlı M, Çetinbaş M, Demirtaş İ, Akyüz F, 2023. Relation Between Sour Cherry Seedling Vigor and Cortex Lignin Content. Erwerbs-Obstbau 65, 693–699. https://doi.org/10.1007/s10341-022-00708-4.
• Sevüktekin M, Nargeleçekenler M, 2010. Ekonometrik Zaman Serileri Analizi-Eviews Uygulamalı. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.
• TÜİK (2024a) Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr. Erişim Tarihi: 19.07.2024.
• TÜİK (2024b) Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim Denge Tabloları. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1. Erişim Tarihi: 19.07.2024.
• Uçar K, Güler D, Engindeniz S, 2021. Türkiye’de Kayısı Üretiminin ARIMA Modeli ile Tahmini. Tarım Ekonomisi Dergisi, 27 (2): 55-62. https://doi.org/10.24181/tarekoder.941416.
• Uysal O, Subaşı OS, Yaşar B, 2016. Türkiye Muz Üretim ve İthalatının Box-Jenkins ve Delphi Yöntemleri ile Tahmini. XII. Ulusal Tarım Kongresi, 25-27 Mayıs 2016, 1275-1282, Isparta.
• Uzundumlu AS, Bilgiç A, Ertek N, 2019. Türkiye’nin Fındık Üretiminde Önde Gelen İllerin 2019-2025 Yılları Arasındaki Fındık Üretimlerinin ARIMA Modeliyle Tahmin Edilmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 8 (Özel Sayı): 115-126. https://doi.org/10.29278/azd.591588.
• Ülkümen L, 1973. Bağ-Bahçe Ziraatı. Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 275, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 128, Ders Kitapları Serisi No: 22, Erzurum.
• Vollrath TL, 1991. A Theoretical Evaluation of Alternative Trade Intensity Measures of Revealed Comparative Advantage. Weltwirtschaftliches Archiv, 127 (2): 265-280. https://doi.org/10.1007/BF02707986.
• Wöhner TW, Emeriewen OF, Wittenberg AHJ, Nijbroek K, Wang RP, Blom E, Schneiders H, Keilwagen J, Berner T, Hoff KJ, Gabriel L, Thierfeldt H, Almolla O, Barchi L, Schuster M, Lempe J, Peil A, Flachowsky H, 2023. The Structure Of The Tetraploid Sour Cherry ‘Schattenmorelle’ (Prunus cerasus l.) Genome Reveals Insights into its Segmental Allopolyploid Nature. Frontiers in Plant Science, 14: 1284478. https://doi.org/10.3389/fpls.2023.1284478.