MURİS MUVAZAASI DAVASINDA İSPAT

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 2, 175 - 225, 24.07.2025

Kadir Bağci

Öz

Mirasbırakanın muvazaalı olarak bir taşınmazını mirasçısı veya üçüncü bir kişiye devretmesi halinde, bundan zarar gören mirasçıların muvazaa sebebiyle söz konusu tasarrufun geçersizliğini ileri sürme hakkı bulunmaktadır. Uygulamada muris muvazaası davası olarak adlandırılan bu davada mirasçılar muvazaayı küllî halef (taraf) sıfatıyla ileri sürüyorsa yazılı delille, üçüncü kişi sıfatıyla ileri sürüyorsa her türlü delille ispat edebilir. Devir işleminin iptal edilebilmesi için muvazaalı olmasının yanı sıra mirasbırakanın gerçek amacının “mirasçılardan mal kaçırma” olması gerekir. Mirasbırakanın gerçek iradesinin ne olduğunun tespitini yaparken Yargıtay kararlarında sürekli vurgulanan kriterlerin titiz bir şekilde araştırılması gerekir. Mirasbırakanın gerçek amacı belirlenirken uygulamada en çok ülke ve yörenin gelenek ve görenekleri, mirasbırakanın genel sağlık durumu, mirasbırakanın sözleşmeyi yapmakta haklı ve makul bir nedenin bulunup bulunmadığı, alıcının alım gücünün olup olmadığı, aile içi ilişkiler, satış bedeli ile gerçek değer arasındaki fark, temlik edilen malın tüm malvarlığına oranı gibi kriterlerin dikkate alınarak değerlendirme yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Muris , Muvazaası , Mirasçılardan , Mal , Kaçırma , Amacı

Kaynakça

• Aday, Nejat. Taşınmaz Mülkiyetinin Naklinde Muvazaa. İstanbul, 1992.
• Altaş, Hüseyin. Şekle Aykırılığın Olumsuz Sonuçlarının Düzeltilmesi. Ankara 1998.
• Antalya, O. Gökhan. Miras Hukuku. C. III, 5. Baskı. Ankara, 2021 (Antalya, Miras).
• Antalya, O. Gökhan. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. C. V/I, 1, 2. Baskı. Ankara, 2019 (Antalya, Borçlar, C. V/I, 1).
• Aral, Fahrettin ve Hasan Ayrancı. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. 16. Baskı. Ankara, 2023.
• Arslan, Ramazan, Ejder Yılmaz, Sema Taşpınar Ayvaz ve Emel Hanağası. Medeni Usul Hukuku. 6. Baskı. Ankara, 2020.
• Atamulu, İsmail. Türk Borçlar Hukukunda Muvazaa. Ankara, 2017.
• Aydın, Öztürk. “Muris Muvazaası”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Doktora Tezi. İstanbul, 2022.
• Can, Funda. “Muvazaa ve Muris Muvazaası”, Konya Barosu Dergisi, 1(2018): (ss. 41-75).
• Cura, Aykut. “Muris Muvazaası (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 01.04.1974 Günlü ve 1/2 Sayılı İnançları Birleştirme Kararı)”, BBD, 41/97 (2016): (ss. 148-192) (Cura, Muris Muvazaası).
• Cura, Aykut. “Muris Muvazaası Hukuksal Nedenine Dayalı Olarak “Tapu İptali-Tescil” veya “Tazminat””, BBD, 46/116 (2021): (ss. 76-83) (Cura, Tapu İptali-Tescil).
• Çiftçi, Barış. “Muris Muvazaası ve Muvazaa İddiasında Bulunulamayacak Bazı Durumlar”, TBBD, 154 (2021): (ss. 135-153).
• Demirkol, Berk. “Muvazaa ve Muvazaaya Benzer Kurumlar ve Senetle İspat Kurallarının Bu Kurumlardaki Uygulaması”, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan. İstanbul, 2011: (ss. 3011-3079).
• Dural, Mustafa ve Turgut Öz. Türk Özel Hukuku Cilt IV, Miras Hukuku. 13. Baskı. İstanbul, 2019.
• Dursun Karaahmetoglu, Şeyda. “Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Kapsamında Bakım Alacaklısının Saklı Payı İhlal Kastı ile Yaptığı Sağlararası Kazandırmaların Tenkisi” İstanbul Hukuk Mecmuası, 79/4 (2021): (ss. 1231-1259).
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 24. Baskı. Ankara, 2019 (Eren, Borçlar Genel).
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. 7. Baskı. Ankara, 2019 (Eren, Borçlar Özel).
• Eren, Fikret ve İpek Yücer Aktürk. Türk Miras Hukuku. 2. Baskı. Ankara, 2019.
• Esener, Turhan. Türk Hususî Hukukunda Muvazaalı Muameleler. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1956.
• Feyzioğlu, Feyzi Necmeddin. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. C. I, 2. Baskı. İstanbul, 1976.
• Göksu, Mustafa. “6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Senetle İspat Kuralları ve Bunların İstisnaları”, HHFD, 1/1 (2011): (ss. 53–65).
• Gümüş, Mustafa Alper. Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri. Ankara, 2021.
• Günay, Erhan. “Mirastan Satış Görünümüyle Mal Kaçırma Davası (Tapulu Taşınmazlarda Muris Muvazaası)”, Terazi Hukuk Dergisi, 10/107 (2015): (ss. 70-83).
• Hatemi, Hüseyin. Miras Hukuku. 5. Baskı. İstanbul, 2014.
• Hatipoğlu, Cihan Yüksel. Murisin Mirasçılar Aleyhine Yaptığı Sağlararası Muvazaalı Muamelelerin Hukukî Sonuçları. Ankara, 2004.
• İmre, Zahit ve Hasan Erman. Miras Hukuku. 14. Baskı. İstanbul, 2018.
• İnan, Ali Naim, Şeref Ertaş ve Hakan Albaş. Miras Hukuku. 11. Baskı. Ankara, 2022.
• İnan, Ali Naim ve Özge Yücel. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 4. Baskı. Ankara, 2014.
• Kaplan, İbrahim. “Muris Muvazaası”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15/1 (2016): (ss. 349-369).
• Karayalçın, Yaşar. Mirasbırakanın Muvazaası mı? Tasarruf Özgürlüğü ve Saklı Payın Korunması mı? Bir Tartışma. 1. Baskı. Ankara, 2000 (Karayalçın, Muvazaa).
• Karayalçın, Yaşar. “16.3.1990, 1990/2 Sayılı İBK, Saklı Payı İhlal Edilmemiş Mirasçı Muvazaa Davası Açabilir Görüşü ve Diğer Problemler”, Prof. Dr. Jale G. Akipek’e Armağan. Konya, 1991: (ss. 209-230) (Karayalçın, Saklı Pay).
• Kaya, Hasan ve Ayşenur Kaya. Bütün Yönleriyle Muris Muvazaası Davaları. Ankara, 2022.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 22. Baskı. Ankara, 2018.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip. Borçlar Hukuku Genel Bölüm. C. 1, 7. Baskı. İstanbul, 2017, (Kocayusufpaşaoğlu, Borçlar Genel).
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip. Miras Hukuku. 4. Baskı. İstanbul, 2024.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip. Miras Hukuku. 2. ve 3. Baskılara Ek Kitap. İstanbul, 1992 (Kocayusufpaşaoğlu, Ek Kitap).
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü. C. II, 6. Baskı. İstanbul, 2001 (Kuru, C. II).
• Kuru, Baki. “Yazılı Delil Başlangıcı (HMK m. 202)”, Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan. C. 2: (ss. 1383-1391).
• Nar, Ahmet. Türk Miras Hukukunda Tenkis. İstanbul, 2016.
• Oğuz, Müge. “Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinden Kaynaklanan Muris Muvazaası”, SÜAMYD, 3/2 (2020): (ss. 301-351).
• Oğuzman, M. Kemal. “Miras Bırakanın Gayrimenkule İlişkin Muvazaalı İşlemleri Bakımından Tenkis Davası ve Tapu Kaydının Tashihi Davası”, Prof. Dr. İlhan E. Postacıoğlu’na Armağan. İstanbul, 1990: (ss. 187-198) (Oğuzman, Muvazaa).
• Oğuzman, M. Kemal ve M. Turgut Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. C. 1, 15. Baskı. İstanbul, 2017 (Oğuzman/Öz, C. 1).
• Oğuzman, M. Kemal, Özer Seliçi ve Saibe Oktay-Özdemir. Eşya Hukuku. 24. Baskı. İstanbul, 2022.
• Önder Süyen, Bengisu. “Eşler Arasında Yapılan Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Muvazaalı Olup Olmadığının Yargı Kararları Işığında Değerlendirilmesi”, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9/2 (2023): (ss. 293-316).
• Özkaya, Eraslan: İnançlı İşlem ve Muvazaa Davaları, 8. Baskı, Ankara 2020.
• Özmen, Etem Sabâ ve Gülşah Sinem Aydın. “Tapu İptal Davası Olarak Yanlış Adlandırma ile Açılan Davalar (Tescili İsteme Davası/Yolsuz Tescilin Düzeltilmesi Davası)”, İstanbul Barosu Dergisi, 88/6 (2014): (ss. 179-215).
• Pekcanıtez, Hakan, Oğuz Atalay ve Muhammet Özekes. Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı. 7. Baskı. İstanbul, 2019.
• Postacıoğlu, İlhan E. Medeni Usul Hukuku Dersleri. 6. Baskı. İstanbul, 1975.
• Reisoğlu, Safa. Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 25. Baskı. İstanbul, 2014.
• Sert Sütçü, Selin. Miras Bırakanın Muvazaalı Hukuki İşlemleri ve Sonuçları. 2. Baskı. Ankara, 2019.
• Sirmen, Lale. Eşya Hukuku. 6. Baskı. Ankara, 2018.
• Sungurbey, İsmet. Mirasbırakanın Danışıklı İşlemleri, Dürüstlük Kuralının Uygulama Alanı, Çifte Bağış Sözleşmeleri. İstanbul, 1992.
• Sütçü, Nezih. “Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi (ÖKBS) ve Muris Muvazaası”, BBD, 41/96 (2016): (ss. 97-111) (N. Sütçü).
• Şahin, Turan. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi. Ankara, 2019.
• Şıpka, Şükran ve Gönül Akyasan Birsen. “Güncel Yargıtay Kararları Işığında Muris Muvazaası”, Legal Hukuk Dergisi, 20/234 (2022): (ss. 1987-2038).
• Taşpınar, Sema. “Fiili Karinelerin İspat Yükünün Dağılımındaki Rolü”, AÜHFD, 45/1 (1996): (ss. 533-572).
• Tekdoğan, Aydın. “Muris Muvazaası Nedeniyle Açılan Tapu İptal ve Tescil Davaları”, Terazi Hukuk Dergisi, 13/147 (2018): (ss. 88-101).
• Tekinay, Selahattin Sulhi, Sermet Akman, Halûk Burcuoğlu ve Atillâ Altop. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 7. Baskı. İstanbul, 1993.
• Topdemir, Fuat. “Mirasbırakanın Mirasçıdan Mal Kaçırma Amacıyla Yaptığı Muvazaalı İşlemlere Karşı Mirasçıların Başvuru Yolları”. İstanbul, 1995, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
• Topuz, Murat. “Yargıtay Kararları Işığında Muris Muvazaasının Varlığını Gösteren Emareler”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. M. İlhan Ulusan’a Armağan (Özel Sayı), Cilt II. 15/2 (2016): (ss. 709-728).
• Tunçomağ, Kenan. Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler. C. I, 6. Baskı. İstanbul, 1976.
• Üstündağ, Saim. Medeni Yargılama Hukuku. 6. Baskı. İstanbul, 1997.
• Yücel, Sevtap. “Vasiyet Alacaklısı Açısından Muris Muvazaası Nedeniyle Tapu İptal Davası Açma Sorunu (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 21.11.2001 Tarihli 958/1035 Sayılı Kararının Değerlendirilmesi)”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XII/3- 4 (2008): (ss. 381-404).
• Yılmaz, Abdulkadir. Türk Hukukunda Muris Muvazaası. Ankara, 2023 (A. Yılmaz).
• Yılmaz, Süleyman. Mirasbırakanın Mirasçılardan Mal Kaçırmaya Yönelik İşlemleri ve Sonuçları (Muris Muvazaası). Ankara, 2021 (S. Yılmaz).
• Yücer Aktürk, İpek. “Hısımlar Arası Satış Sözleşmeleri ve Muvazaa”, ERÜHFD, 10/2 (2015): (ss. 37-51).