Türk Hukukunda Aile Hekimliği Sistemi ve Aile Hekiminin İşveren Sıfatına İlişkin Bir İnceleme

Yıl 2021, Sayı: 2, 261 - 296, 31.12.2021

Yasemin Taşdemir

Öz

Türk hukukunda 2008 yılında genel sağlık sigortası kurulmuş ve genel sağlık sigortası ile üç basamaklı sağlık sisteminin birinci basamağında aile hekimleri görevlendirilmiştir. Birinci basamak sağlık hizmetleri ve aile hekimleri, tüm sağlık sisteminin temelini oluşturduğu için sağlık sisteminin işleyişi açısından özel bir öneme sahiptir. Aile hekimliği sistemi uygulamaya konulduğu andan itibaren ilgili mevzuatta sıkça değişiklik yapılmış ve aile hekimlerinin görev alanı giderek genişletilmiştir. Aile hekimlerinin görev alanı açısından irdeleme yapıldığında İngiltere hukukundaki aile hekimliği sistemi ile önemli noktalarda benzerlik olması sebebiyle Türk hukukundaki aile hekimliği sistemi, İngiltere hukukundaki aile hekimliği sistemi ile birlikte çalışmamızın ilk bölümünde incelenmiştir. Aile hekimlerinin yükümlülükleri arasında, aile sağlığı merkezlerinde çalıştırılması gereken işçilerle iş ilişkisinin kurulması ve sürdürülmesi de yer almaktadır; ancak bu iş ilişkisi sebebiyle açılan davalarda, aile hekimlerinin işveren sıfatına sahip olup olmamasıyla ilgili Yargıtay’ın 9. ve 10. Hukuk Daireleri arasında görüş farklılığı ortaya çıkmıştır. Çalışmamızda daha sonra, uygulama açısından önem arz eden bir konu olan aile hekimlerinin işveren sıfatına ilişkin değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aile Hekimi, Aile Sağlığı Merkezi, Aile Sağlığı Çalışanı, Hukuki Statü, İşveren

Kaynakça

• Aile Hekimliği/Genel Pratisyenlik Avrupa Tanımı, Wonca-Europe, 2002, https://www.woncaeurope.org/file/28b50fc9-f884-44ef-963d-128d14b5fb98/WONCA%20definition%20Turkish%20version.pdf, (erişim tarihi 23.04.2021).
• AKBAYRAM, Hatice Tuba, ‘Neden Diğer Uzmanlıklar, Neden Aile Hekimliği Değil?’, Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 2, Yıl: 2019, Ankara.
• AKMAN, Mehmet, ‘Türkiye’de Birinci Basamağın Gücü’, Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2, Yıl: 2014, Ankara.
• AKSAKOĞLU, Gazanfer, ‘İngiltere Sağlık Sistemi’, Toplum ve Hekim, Cilt: 9, Sayı: 64-65, Yıl: 1995, Ankara.
• AKYİĞİT, Ercan, Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı, Güncellenmiş 2. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2021.
• BAŞAK, Okay/ SAATÇİ, Esra/ CEYHUN, Gülsen, ‘Akademik Aile Hekimliği ve Gelişme Özellikleri: Türkiye Deneyimi’, Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 4, Yıl: 2005, Ankara.
• BEVAN, Gwyn/ KARANİKOLOS, Marina/ EXLEY, Jo/ NOLTE, Ellen/ CONNOLLY, Sheelah/ MAYS, Nicholas, The Four Health Systems of the United Kingdom: How do They Compare, 2014, file:///C:/Users/sau/Desktop/TheFourHealthSystemsOfTheUKHowDoTheyCompare_fullversion.pdf, (erişim tarihi 05.02.2021).
• BOSTANCI, Yalçın, Sosyal Güvenlik Hukukunda Genel Sağlık Sigortası, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2007.
• BOYLE, Seán, ‘United Kingdom (England) Health System Review’, https://www.researchgate.net/publication/50939381_United_Kingdom_England_Health_System_Review/link/5440ecfc0cf228087b69a105/download, 2011, (erişim tarihi 23.04.2021).
• BOYLE, Seán, ‘The UK Health Care System’, https://www.commonwealthfund.org/sites/default/files/documents/___media_files_resources_2008_health_care_system_profiles_uk_country_profile_2008_pdf.pdf, 2008, (erişim tarihi 23.04.2021).
• ÇAĞLAYANER, Haluk, ‘Aile Hekimliğine Zemin Hazırlayan Koşullar’, Aile Hekimliği Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, Yıl: 1997, Ankara.
• ÇELİK, Nuri/ CANİKLİOĞLU, Nurşen / CANBOLAT, Talat / ÖZKARACA, Ercüment, İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 34. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• ÇİFTÇİ, Halil İbrahim, Çeşitli Ülkelerde Sağlık Sistemi ve Finansmanı, https://docplayer.biz.tr/36802801-Cesitli-ulkelerde-saglik-sistemi-ve-finansmani-halil-ibrahim-ciftci.html, (erişim tarihi 22.07.2013).
• DAĞLARAŞTI, Cengiz, Türkiye’de Aile Hekimliği Kurumu, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• Developing the NHS Commissioning Board, https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/216408/dh_128196.pdf, (erişim tarihi 1.4.2021).
• DİKİCİ, Mustafa Fevzi/ KARTAL, Mehtap/ ALPTEKİN, Serap/ ÇUBUKCU, Mahcube/ AYANOĞLU, Akın Serhat/ YARIŞ, Füsun, ‘Aile Hekimliğinde Kavramlar, Görev Tanımı ve Disiplininin Tarihçesi’, Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, Cilt: 27, Yıl: 2007.
• ENGİN, E. Murat, Türk İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda İşveren, Basisen Eğitim ve Kültür Yayınları, İstanbul, 1993.
• FİSHER, Janice K., ‘Yirmi Birinci Yüzyıl İçin Nasıl Bir Genel Pratisyen Hekimlik’, Kayıhan Pala (çev.), Toplum ve Hekim, Cilt: 11, Sayı: 74, Yıl: 1996, Ankara.
• FREEMAN, Thomas R., McWhinneyy’in Aile Hekimliği, A. Dilek Güldal (Ed.), Dördüncü Baskı, Çukurova Nobel Tıp Kitabevi, Adana, 2016.
• General Practice Forward View April 2016, NHS England, https://www.england.nhs.uk/publication/general-practice-forward-view-gpfv/, (erişim tarihi 15.04.2021).
• GP Partnership Review – Final Report, 2019, https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/770916/gp-partnership-review-final-report.pdf, (erişim tarihi 14.04.2021).
• GROSİOS, Konstantina/ GAHAN, Peter B./ BURBİDGE, Jane, ‘Overview of Healthcare in the UK’, EPMA Journal, Cilt: 1, Yıl: 2010.
• GÜZEL, Ali/ OKUR, Ali Rıza/ CANİKLİOĞLU, Nurşen, Sosyal Güvenlik Hukuku, Yenilenmiş 17. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• KILIÇ, Bülent/ BUMİN, Çiğdem, ‘İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi’, Toplum ve Hekim, Yıl: 1993, Ankara.
• MACARA, A. W., ‘İngiliz Sağlık Sistemi ve İngiltere’de Genel Pratisyen Hekimlik’, Toplum ve Hekim, Cilt: 12, Sayı: 78, 1997, Ankara.
• MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi/ ASTARLI, Muhittin / BAYSAL, Ulaş, İş Hukuku Ders Kitabı, Güncellenmiş 5. Baskı, Lykeıon Yayıncılık, Ankara, 2021.
• NHS England 2019-2020 Annual Report, https://www.england.nhs.uk/wp-content/uploads/2021/01/nhs-england-annual-report-2019-20-full.pdf, (erişim tarihi 23.04.2021).
• OKUR, Ali Rıza, Sağlık Hakkı ve Sağlık Sigortaları, Yayımlanmamış Monografi, İstanbul, 1992.
• OKUR, Ali Rıza/ ERGİN, Hediye, ‘Türkiye’de Sağlık Reformunun Geçmişi ve Geleceği’, Prof. Dr. Devrim Ulucan’a Armağan, İstanbul, 2008.
• ONİON, Daniel K./ BERRİNGTON, Robert M., ‘Comparisons of UK General Practice and US Family Practice’. JABFP, Cilt: 12, Sayı: 2, Yıl: 1999.
• ÖZTEK, Zafer, ‘Sağlıkta Dönüşüm ve Aile Hekimliği’, Toplum Hekimliği Bülteni, Cilt: 25, Sayı: 2, Yıl: 2006.
• Quality and Outcomes Framework 2019-20, https://digital.nhs.uk/data-and-information/publications/statistical/quality-and-outcomes-framework-achievement-prevalence-and-exceptions-data/2019-20, (erişim tarihi 15.04.2021).
• ROBERTSON, Ruth/ HOLDER, Holly/ ROSS, Shilpa/ NAYLOR, Chris/ MACHAQUEİRO, Sílvia, Clinical Commissioning GPs in Charge?, 2016, https://www.kingsfund.org.uk/sites/default/files/field/field_publication_file/Clinical_commissioning_web_pdf.pdf, (erişim tarihi 02.04.2021).
• SAATÇİ, Esra/ BOZDEMİR, Nafiz/ AKPINAR, Ersin, ‘Amerika Birleşik Devletleri’nde Aile Hekimliği’, Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 2, Yıl: 2006, Ankara.
• SARGUTAN, A. Erdal, ‘Sağlık Sektörü ve Sağlık Sistemlerinin Yapısı’, Hacettepe Üniversitesi Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 3, Yıl: 2005, Ankara.
• SERİN, İlhan, Genel Sağlık Sigortası ve Uygulanabilirliği, Kazancı Hukuk Yayınları: 184, İstanbul, 2004.
• SÖZER, Ali Nazım, ‘Genel Sağlık Sigortasının Organizasyonu’, Osman Güven Çankaya’ya Armağan, Ankara, 2010.
• SÖZER, Ali Nazım, Türk Genel Sağlık Sigortası, Güncellenmiş 3. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• Standard Personal Medical Services Agreement October 2019, https://www.england.nhs.uk/wp-content/uploads/2019/11/pms-contract-october-2019.pdf, (erişim tarihi 16.04.2021).
• SÜZEK, Sarper, İş Hukuku, Yenilenmiş 21. Baskı, İstanbul, 2021.
• SÜZEK, Sarper, ‘Türk İş Hukukunda İşveren’, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı: 17, Yıl: 2010, İstanbul.
• TEKİN, Nil/ BAŞAK, Okay/ YILDIRIM, Ahmet, ‘Türkiye’de Aile Hekimliğinin Kökenleri ve Gelişimi: Yarım Yüzyıllık Bir Hekim Deneyimi’, Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 1, Yıl, 2010, Ankara.
• TUAÇ, Pelin, Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Aile Hekimliği: Hukuki Bir Değerlendirme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2009.
• TUNCAY, Can/ EKMEKÇİ, Ömer, Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 20. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• ÜNALAN, Pemra C./ UZUNER, Arzu, ‘Türkiye’de Aile Hekimliğinin Geleceğine Yönelik Planlar’, Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 1, Yıl: 2005, Ankara.
• https://legalbank.net/arama, Legalbank Elektronik Hukuk Bankası.
• https://www.england.nhs.uk/commissioning/what-is-commissioning/, (erişim tarihi 01.04.2021).
• https://www.nhscc.org/ccgs/, (erişim tarihi 05.02.2021).
• https://en.wikipedia.org/wiki/Health_care_in_the_United_Kingdom, (erişim tarihi 05.02.2021).
• https://www.england.nhs.uk/commissioning/who-commissions-nhs-services/ccgs/, (erişim tarihi 05.02.2021).
• https://www.england.nhs.uk/ccgs/, (erişim tarihi 01.04.2021).
• https://www.legislation.gov.uk/uksi/2015/1862/contents, (erişim tarihi 16.04.2021).
• https://www.legislation.gov.uk/uksi/2015/1879/contents, (erişim tarihi 16.04.2021).
• https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/923596/The-Alternative-Provider-Medical-Services-Directions-2020-1-Oct-2020.pdf, (erişim tarihi 16.04.2021).
• https://www.nhsemployers.org/pay-pensions-and-reward/primary-care-contacts, (erişim tarihi 15.04.2021).
• https://www.bma.org.uk/pay-and-contracts/contracts#gp-contract, (erişim tarihi 15.04.2021).
• https://www.england.nhs.uk/publication/gp-contract-five-year-framework/, (erişim tarihi 15.04.2021).
• https://www.england.nhs.uk/gp/investment/gp-contract/, (erişim tarihi 15.04.2021).
• https://www.bma.org.uk/pay-and-contracts/contracts/gp-contract/gp-contract-england-202122, (erişim tarihi 15.04.2021).
• https://digital.nhs.uk/data-and-information/publications/statistical/quality-and-outcomes-framework-achievement-prevalence-and-exceptions-data/2019-20, (erişim tarihi 15.04.2021).
• https://www.healthcareers.nhs.uk/explore-roles/doctors/roles-doctors/general-practice-gp, (erişim tarihi 14.04.2021).
• https://www.bma.org.uk/sessionalgps, (erişim tarihi 21.04.2021).