Öz
Türkiye’de
Cumhuriyet’in ilk yılları, Osmanlı Devleti’nden kalan yapısal özelliklerin
değişmesi ve savaş sonrası kalkınma çabaları ile geçmiştir. Bu bağlamda
ekonomik, mali, sosyal ve siyasal alanda birçok kanuni yapılanmanın ilk
adımları atılmaya çalışılmıştır. Vergi sisteminin de oturtulmaya çalışıldığı bu
dönemde hem eski vergilerin kaldırılması veya değiştirilmesi yoluna gidilmiş
hem de yeni vergiler salınmıştır. Bu nedenle Türkiye’de tek partili dönemin (1923-1950)
vergi sisteminin detaylı bir şekilde anlatılması önem kazanmaktadır. Gerek söz
konusu dönemle ilgili yazımlanmış kaynaklar, gerekse de arşiv kayıtlarına
dayanarak Türkiye’de tek parti döneminin vergi sistemini ortaya koymak
çalışmamızın amacı olmuştur.
Çalışmamızda önce söz
konusu dönemin genel iktisadi görünümü anlatılmıştır. Bu genel iktisadi
koşullar altında aynı dönemde uygulanan vergi politikaları anlatılmış ve
sonrasında arşiv kayıtlarına dayanarak vergi politikaları detaylandırılmıştır. Sıklıkla
yaşanan politika değişikliğine dayanarak, 1923-1950 dönemi vergi
politikalarının aslında vergi sisteminin olgunlaşması ve oturması için bir
arayış çabası ile geçtiğini söylemek mümkündür.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akalın, G. (2008). Atatürk Dönemi Maliye Politikaları. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.Akgül Yılmaz, G. (2009). Türkiye’de 1923-1938 Dönemi Maliye Politikası Uygulamaları. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 27(2), 297-328.Akkoyun, T. (2000). Cumhuriyet'in İlk Yıllarında Bekârlık Vergisi Teşebbüsleri. Tarih İncelemeleri Dergisi, XV, 183-198.Aykanat, M. (2007). 1923-1938 Döneminde Türk Tarım Politikası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.Boratav, K. (1995). Devletçilik ve Kemalist İktisat Politikaları. N. Coşar (Eds.). Türkiye’de Devletçilik içinde (ss. 115-142). İstanbul: Bağlam.Coşar, N. (2003). Varlık Vergisi Konusundaki Yolsuzluk Söylentileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(2), 1-27.Çakan, I. (2002). Cumhuriyet Döneminde İlköğretimin Finansman Sorunu ve Mektep Vergisi Uygulaması. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 1(2), 85-127.Dokuyan, S. (2014). Savaş Ekonomisi ve Varlık Vergisi Üzerine Bir Değerlendirme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 23-55.Giray, F. (2010). Maliye Tarihi. Bursa: Ezgi Yayınları.Gönüllü, A. R. (2015). Milli Mücadele ve Cumhuriyet Döneminde Hayvanlar Vergisi (1920-1962). Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (38), 69-102.Göze Kaya, D.& Durgun, A. (2009). 1923–1938 Dönemi Atatürk’ün Maliye Politikaları: Bütçe ve Vergi Uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2009(19), 233-249.İnci, İ. (2012). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye'de Varlık Vergisi Uygulaması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 272-290.Kazgan, G. (2009). Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.Keser, İ. (1993). Türkiye’de Siyaset ve Devletçilik. Ankara: Gündoğan Yayınları.Kızılkaya, A. (2016). Ekonomik ve Siyasal Boyutlarıyla Varlık Vergisi. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5(12), 84-95.Kirmanoğlu, H. (1994). Türkiye'de Vergi Reformları, Siyasal İktidarlar ve İktisat Politikaları. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 36, 56-82.Kurdaş, K. (2003). Bitmeyen Gaflet ve Türkiye Ekonomisinin Çöküşü. Ankara: METU Press.Mutlu, A. (2009). Tanzimattan Günümüze Türkiye’de Vergileme Zihniyetinin Gelişimi. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.Özdemir, N. (2013). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Yol Vergisi. Tarih Araştırmaları Dergisi, XXXII, 213-258.Özer, S. (2013). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bekârlık Vergisi’ne İlişkin Tartışmalar. Akademik Bakış, 6(12), 173-191.Öztürk, İ. M. (2013). İkinci Dünya Savaşı Türkiye’sinde Olağanüstü Ekonomik Kararlar: Milli Koruma Kanunu ve Varlık Vergisi. Tarih Araştırmaları Dergisi, 32(54), 135-166.Saraçoğlu, F. (2009). 1930-1939 Döneminde Vergi Politikası. Maliye Dergisi, 157, 131-149.Sarıoğlu, F. (2004). Türkiye'de Sermaye Birikimi Oluşturma Çabaları ve Vergi Sisteminin Rolü: Dönemsel Bir Analiz (1923-1939). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 215-232.Toprak, M. (2002). Osmanlıdan Devreden Kriz Potansiyeli ve Tek Parti Dönemi Ekonomik Krizleri. Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, 17, 598-614.Tuğluoğlu, F. (2001). Tek Parti Döneminde Hükümet Memur Dayanışması. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (27-28), 353-373.Türk, İ. (1981). Cumhuriyet Döneminde Vergi Sistemimizin Gelişmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 36(1), 335-357.TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 368.TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 404. TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 407.TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 423.TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 616.TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 368.TBMM Üçüncü Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 1629.TBMM Üçüncü Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 1722.TBMM Üçüncü Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 1797.TBMM Dördüncü Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 2460.TBMM Dördüncü Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 2466.
Öz
Kaynakça
- Akalın, G. (2008). Atatürk Dönemi Maliye Politikaları. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.Akgül Yılmaz, G. (2009). Türkiye’de 1923-1938 Dönemi Maliye Politikası Uygulamaları. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 27(2), 297-328.Akkoyun, T. (2000). Cumhuriyet'in İlk Yıllarında Bekârlık Vergisi Teşebbüsleri. Tarih İncelemeleri Dergisi, XV, 183-198.Aykanat, M. (2007). 1923-1938 Döneminde Türk Tarım Politikası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.Boratav, K. (1995). Devletçilik ve Kemalist İktisat Politikaları. N. Coşar (Eds.). Türkiye’de Devletçilik içinde (ss. 115-142). İstanbul: Bağlam.Coşar, N. (2003). Varlık Vergisi Konusundaki Yolsuzluk Söylentileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(2), 1-27.Çakan, I. (2002). Cumhuriyet Döneminde İlköğretimin Finansman Sorunu ve Mektep Vergisi Uygulaması. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 1(2), 85-127.Dokuyan, S. (2014). Savaş Ekonomisi ve Varlık Vergisi Üzerine Bir Değerlendirme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 23-55.Giray, F. (2010). Maliye Tarihi. Bursa: Ezgi Yayınları.Gönüllü, A. R. (2015). Milli Mücadele ve Cumhuriyet Döneminde Hayvanlar Vergisi (1920-1962). Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (38), 69-102.Göze Kaya, D.& Durgun, A. (2009). 1923–1938 Dönemi Atatürk’ün Maliye Politikaları: Bütçe ve Vergi Uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2009(19), 233-249.İnci, İ. (2012). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye'de Varlık Vergisi Uygulaması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 272-290.Kazgan, G. (2009). Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.Keser, İ. (1993). Türkiye’de Siyaset ve Devletçilik. Ankara: Gündoğan Yayınları.Kızılkaya, A. (2016). Ekonomik ve Siyasal Boyutlarıyla Varlık Vergisi. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5(12), 84-95.Kirmanoğlu, H. (1994). Türkiye'de Vergi Reformları, Siyasal İktidarlar ve İktisat Politikaları. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 36, 56-82.Kurdaş, K. (2003). Bitmeyen Gaflet ve Türkiye Ekonomisinin Çöküşü. Ankara: METU Press.Mutlu, A. (2009). Tanzimattan Günümüze Türkiye’de Vergileme Zihniyetinin Gelişimi. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.Özdemir, N. (2013). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Yol Vergisi. Tarih Araştırmaları Dergisi, XXXII, 213-258.Özer, S. (2013). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bekârlık Vergisi’ne İlişkin Tartışmalar. Akademik Bakış, 6(12), 173-191.Öztürk, İ. M. (2013). İkinci Dünya Savaşı Türkiye’sinde Olağanüstü Ekonomik Kararlar: Milli Koruma Kanunu ve Varlık Vergisi. Tarih Araştırmaları Dergisi, 32(54), 135-166.Saraçoğlu, F. (2009). 1930-1939 Döneminde Vergi Politikası. Maliye Dergisi, 157, 131-149.Sarıoğlu, F. (2004). Türkiye'de Sermaye Birikimi Oluşturma Çabaları ve Vergi Sisteminin Rolü: Dönemsel Bir Analiz (1923-1939). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 215-232.Toprak, M. (2002). Osmanlıdan Devreden Kriz Potansiyeli ve Tek Parti Dönemi Ekonomik Krizleri. Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, 17, 598-614.Tuğluoğlu, F. (2001). Tek Parti Döneminde Hükümet Memur Dayanışması. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (27-28), 353-373.Türk, İ. (1981). Cumhuriyet Döneminde Vergi Sistemimizin Gelişmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 36(1), 335-357.TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 368.TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 404. TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 407.TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 423.TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 616.TBMM İkinci Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 368.TBMM Üçüncü Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 1629.TBMM Üçüncü Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 1722.TBMM Üçüncü Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 1797.TBMM Dördüncü Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 2460.TBMM Dördüncü Dönem Kanunlar Dergisi, Kanun No: 2466.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 7 Haziran 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 3 Sayı: 1 |
MİLLİ KÜLTÜR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ OLARAK TÜRK BİRLİĞİ KONGRELERİNE DESTEĞİMİZ SÜRMEKTEDİR.
22-24 Aralık tarihlerinde Akdeniz'in İncisi Alanya'da gerçekleşen "V. Uluslararası Akdeniz Bilimsel Araştırmalar Kongresi" dergimiz MİKAD ve Alanya Belediyesi'nin işbirliği ile gerçekleşmiştir. MİKAD olarak Türk bilim dünyasına katkı sunmaya devam etmekten onur duymaktayız.
DERGİMİZİN TÜRK DÜNYASINA AKADEMİK BAKIŞI
Milli Kültür Araştırmaları Dergisi akademik yayın hayatı, "Turan Kurultayı" sonuçları ile paralel yöndedir ve bu hedefler doğrultusunda yayın yapmaktadır.
Sonuç bildirgesi ana teması: Köklere inemezseniz göklere yükselemezsiniz..
Hedefi: 21. Yüzyıl Türk Asrı Olacaktır…
Macaristan’ın Başkenti Budapeşte yakınlarında Bugac’ta düzenlenen TURAN KURULTAYI’nda Türk soyundan gelen Macar, Azeri, Avar, Başkurt, Bulgar, Balkar, Buryat, Çuvaş, Gagavuz, Kabardino, Karaçay, Karakalpak, Kazak, Kırgız,Kumuk, Moğol, Nogay, Oğuz, Özbek, Tatar, Tuva, Türkmen, Uygur ve Yakut boyları bir araya gelerek aşağıdaki kararları almıştır…
1) Ümitlerimizi yeşerten Türk Devletler Teşkilatı’nın kurulması memnuniyetle karşılanmıştır.
2) Bütün dünyaya adından bahsettiren Türk Devletler Teşkilatı daha aktif hâle getirilmelidir.
3) Bu bağlamda Türk Devletler Teşkilatının ikinci ve üçüncü halkaları mutlaka kurulmalıdır.
4) Teşkilatın kurulacak ikinci ve üçüncü halkalarında, “Türk Devletler Teşkilatında biz neden yokuz” diyen pek çok devlet gibi, Balkanlar’dan Moğolistan’a, Uyguristan’dan-Kore’ye kadar bütün akraba toplulukları yer almalıdır.
5) Bunun dışında; Özellikle Balkan Türkleri olmak üzere, Kamboçya’dan-Sri Lanka Türklerine, Pakistan ve Himalaya’daki Türklerden, Girit Türklerine, Libya’da ki Türklerden-Irak’taki Türkmenelindeki Türklere, Romanya Türklerinden-Kırım’a, Nijer’de yaşayan Tuaregler’den-Doğu Afrika’da ve Ortadoğu’da yaşayan Osmanlı Türkü’nün torunlarına, Sibirya’dan Kafkaslara, Tacikistan’a kadar hiçbir oba ve aşiretleri dışarıda bırakmadan temsilci alınması zarûrî olmuştur.
6) İşte öyle bir yapıya büründürülecek Türk Devletler Teşkilatı’nın önemli çalışması hâline gelen TURAN KURULTAYI için teklifimiz; bundan böyle dönüşümlü olarak her iki yılda bir diğer Türk Cumhuriyetlerinin birinde, olimpiyat oyunlarıyla, ekonomik ve kültürel oturumlarıyla kısaca her yönüyle icrâ edilmelidir.
7) Bugün Türk Devletler Teşkilâtının kurulması gibi; Turan Birliğini kurma mücâdelesi için, tam 100 yıl önce şehit düştüğü 4 Ağustos 1922’ye kadar, işgaldeki Türk Devletlerini kurtararak TURAN bayrağı altında biraraya getirmek isteyen Enver Paşa unutulmamalıdır. Anıtı dikilmeli, hayatı ve mücadelesi film yapılarak gelecek nesillere aktarılmalıdır.
8)Türk Devletler Teşkilatının bünyesinde ortak ordu, ortak pazar ve ortak parlamento kurulmalı ve üçer aylık dönemlerde Macaristan Parlamentosunda toplanarak yapılan çalışmalar gözden geçirmelidir.
10) Yine TDT bünyesinde Türk Dünyası Stratejik Araştırmalar Merkezi ve Türk Dünyası Araştırmalar Enstitüsü,Türk Dünyası Akademisyenler Birliği, Türk Dünyası Tarım Birliği (hayvancılık dahil), Tür Dünyası Sağlık Teşkilatı ve Türk Dünyası Arama Kurtarma (TÜDAK) kurulmalıdır.
11) Türk Dünyası Ekomomik Formu iki yılda bir Türk Dünyasının kalbi konumundaki Aşkabat’ta yapılmalıdır.
12) Türk Dünyası Bilim Olimpiyatları iki yılda bir Özbekistan’da icra edilmelidir.
13) Türk Dünyası Uzay Araştımaları Enstitüsü kurularak Kazakistan’da her yıl toplanmalıdır.
14) Türk Teknofest Festivali her yıl Türkiye’de yapılmalıdır.
15)Türk Dünyası Yüksek Öğrenim Kurumu kurulmalı, Türk Dünyasındaki üniversitelerin denkliği için üniversitelerde ıslah çalışmaları yapılmalıdır.
16) Türk Dünyası Hekimler Birliği Kurularak her yıl Azerbaycan’da biraraya gelmelidir.
17) Türk Dünyası Bilim Ödülleri düzenlenmeli ve iki yılda bir yapılan Turan Kurultayında sahiplerine takdim edilmelidir.
18) Türk Dünyası Film Festivali ve Türk Dünyası Erovizyon Müzik yarışmaları dönüşümlü olarak Kırgızistan’da birer yıl arayla yapılarak dereceye girenlere ödülleri verilmelidir.
19) Merkezi İstanbul’da olan Türk Dünyası Belediyeler Birliği “iş birliği-güç birliği” kapsamında genişletilerek, en küçük belediyelere kadar bütün Türk Dünyasını kapsayacak şekilde dizayn edilmelidir.
20) Türk Dünyası Kültür, sanat, edebiyat çalıştayları yapılarak Türk Dünyasının ortak değerleri, özellikle Dede Korkut, Nasrettin Hoca, Atilla, Timur, Uluğ Bey, Ali Kuşçu gibi önemli şahsiyetler anlatılmalıdır.
21) “Tarihini bilmeyen milletlerin coğrafyasını başkaları çizer” düsturuyla, Türk Dünyası ortak tarihi yeniden yazılmalıdır. Bunun İçin “Millî Tatihçiler Şurâsı” âcilen kurulmalıdır.
22) Başta Doğu Türkistan olmak üzere Musul-Kerkük, Kıbrıs, Kırım, Batı Trakya gibi Türk Bölgelerinin statüleri uluslararası platformlarda sürekli dile getirilerek, layık oldukları konuma gelene kadar dünya gündeminde kalmaları sağlanmalıdır.
Bütün dünya bilmelidir ki, 21. Yüzyıl Türk Asrı Olacaktır.
Turan Kurultayı Bilim Kurulu
TURAN KURULTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ..
Budapeşte, 13.08.2022