Öz
Tuvalar Güney Sibirya’da Türk ve Moğol halklarıyla iç içe yaşayan kadim bir Türk boyudur. Haan- Tögüldür Destanı Türk ve Moğol destanlarının yapı ve motif özelliklerini gösterir. Destan, kahramanın evlenmek için çıktığı yolculuk, gösterdiği kahramanlıklar ve istediği kızı almak için katıldığı müsabakalar üzerine kuruludur. Bu özelliğiyle Türk-Moğol destanlardaki “kahramanın evlilik yolculuğu”nun geleneksel kurgu ve motif yapısına uygundur. Türk destanları hayvan motifi ve sembolik anlamı açısından zengindir. Destanda at, kahramanın yoldaşıdır, kahramana akıl verir, kahramanla birlikte şekilde değiştirir ve öldürülen sahibini diriltebilme becerisine sahiptir. Destanda kahramanın atları sıra dışı özellikler taşır. Destanda çok sayıda at donuna da yer verilir. Destandaki diğer bir hayvan da devedir. Deve kahramanın kendini ispatlaması için yoluna çıkan engellerden biridir. Haan-Tögüldür bu deveyi yenerek evlenmek için yapılan yarışlara katılabilir. Destanda kuş motifi Haan-Hereti kuşu şeklinde gizemli ve sembolik bir kuş olarak kendine yer bulmuştur. Destanda büyük ve küçükbaş hayvanlar bazı benzetmeler yanında daha çok etinden faydalanılan hayvanlar olarak yer almaktadır. Tuvalar şamanist ve Budist olmalarına rağmen Müslüman Türklerle benzer bir beslenme alışkanlığına sahiplerdir. Bu çalışma sonucunda Haan-Tögüldür Destanı’nda zengin bir hayvan motifinin yer aldığı ve hayvan motiflerinin diğer Türk boylarının destanlarındakiyle benzer olduğu ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akıncı R. E. (2009).Batı Moğolistan Tsengel Tuvaları’nda Şamanizm, Şaman Olma Ve Kozmoloji İlişkisi. (Doktora Tezi)Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Akıncı R.E. Ve Dok B. (2012). Tsengel Tuvalarının Türkiye Deneyimi: Kültür Ve Dil Varlığının Canlandırılmasında Kültür Aşırı Girişimler. Dilleri Ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk Toplulukları 4. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Ankara.
- Arçın, S. M. (2009).Tuvaca Bir Destan: Haan-Tögüldür (Giriş-Metin-Aktarma-Dizin), (Yüksek Lisans Tezi).Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
- Arçın, S. M. (2010). Tıvaca Bir Destan: Haan-Tögüldür ve Yarış.Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 2 (1)
- Arslan, M. ve Saliev, M. (2020). Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki Renk Adları Üzerine. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 3 (1) ,17-30.
- Arıkoğlu E. ve Kuular E. (2003). Tuva Türkçesi Sözlüğü. Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları
- Bang-Kaup W. ve Arat R. R. (1936). Oğuz Kağan Destanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Bekki S.(2007). Maaday-Kara Destanı. Elazığ: Manas Yayınları.
- Caferoğlu, A. (1953). Türk Onomastiğinde At Kültü. Türkiyat Mecmuası, (10), 201-112.
- Çınar A. A. (2000).Türk Dünyası Destanlarında At-Yiğit veya At-İnsan Birlikteliği. IV. Türk Kültürü Kongresi, Ankara.
- Çoruhlu Y. (2000).Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Chuluunbaatar, O. (2012). The Camel And Its Symbolism in The Daily Life Of The Mongols With Particular Reference To Their Folk Songs. Camels in Asia and North Africa-Interdisciplinary Perspectives on their Past and Present Significance. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
- Ergin, M. (1969). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
- İsaeva, G. (2019). Tuva ve Yakut Halk Dansları ve Kırgız Halk Dansları İle Karşılaştırma. Motif Uluslararası Genç Halkbilimciler ve Türk Dünyası Kongresi, Eskişehir.
- Heissig, W. (1979). Die mongolischen Heldenepen: Struktur und Motive.Opladen: Westdeutscher Verlag. Karadavut, Z. (2010). Kırgız Masallarında Mitolojik Unsurlar. Milli Folklor, 22(85).
- Koşekova A.ve Yertayeva, P. (2020). ҚАҺАРМАНДЫҚ ЭПОСТАҒЫ БАТЫРЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҰЛПАРЛАРЫ . Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 3 (2) , 74-84.
- Ölmez, M. (1996). Tuvalar ve Tuvaca. Çağdaş Türk Dili.(95), 10-17.
- Özkartal M.(2012). Türk Destanlarında Hayvan Sembolizmine Genel Bir Bakış (Dede Korkut Kitabı’ndan Örnekler) Millî Folklor, 24(94), 58-71.
- Radloff, W. (1870). Proben Der Volksliteratur Der Türkischen Stämme Süd-Sibiriens III. Kirgisische Mundarten. Sanktpeterburg: Tipografiya İmperatorskoi Akademii Nauk.
- Rinchindorji, (2012). Moğol-Türk Destanları: Tipolojik Oluşum ve Gelişimi. (Çevriren: M. A. Yolcu).Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 1(2), 221-239.
- Sakaoğlu, S. (1980).Anadolu-Türk Efsanelerinde Taş kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Kataloğu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Sever, M. (1999). Türk Mitolojisinde Kuşlar.Millî Folklor, (42), 83-88.
- Taube, E. (1995). Altay’da Tuvaların Sözlü Edebiyatında At. Türk Kültüründen At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu, İstanbul.
- Yıldız, N. (1995). Manas Destanı (W. Radloff) Ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit Ve Tahliller. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Öz
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akıncı R. E. (2009).Batı Moğolistan Tsengel Tuvaları’nda Şamanizm, Şaman Olma Ve Kozmoloji İlişkisi. (Doktora Tezi)Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Akıncı R.E. Ve Dok B. (2012). Tsengel Tuvalarının Türkiye Deneyimi: Kültür Ve Dil Varlığının Canlandırılmasında Kültür Aşırı Girişimler. Dilleri Ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk Toplulukları 4. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Ankara.
- Arçın, S. M. (2009).Tuvaca Bir Destan: Haan-Tögüldür (Giriş-Metin-Aktarma-Dizin), (Yüksek Lisans Tezi).Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
- Arçın, S. M. (2010). Tıvaca Bir Destan: Haan-Tögüldür ve Yarış.Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 2 (1)
- Arslan, M. ve Saliev, M. (2020). Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki Renk Adları Üzerine. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 3 (1) ,17-30.
- Arıkoğlu E. ve Kuular E. (2003). Tuva Türkçesi Sözlüğü. Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları
- Bang-Kaup W. ve Arat R. R. (1936). Oğuz Kağan Destanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Bekki S.(2007). Maaday-Kara Destanı. Elazığ: Manas Yayınları.
- Caferoğlu, A. (1953). Türk Onomastiğinde At Kültü. Türkiyat Mecmuası, (10), 201-112.
- Çınar A. A. (2000).Türk Dünyası Destanlarında At-Yiğit veya At-İnsan Birlikteliği. IV. Türk Kültürü Kongresi, Ankara.
- Çoruhlu Y. (2000).Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Chuluunbaatar, O. (2012). The Camel And Its Symbolism in The Daily Life Of The Mongols With Particular Reference To Their Folk Songs. Camels in Asia and North Africa-Interdisciplinary Perspectives on their Past and Present Significance. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
- Ergin, M. (1969). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
- İsaeva, G. (2019). Tuva ve Yakut Halk Dansları ve Kırgız Halk Dansları İle Karşılaştırma. Motif Uluslararası Genç Halkbilimciler ve Türk Dünyası Kongresi, Eskişehir.
- Heissig, W. (1979). Die mongolischen Heldenepen: Struktur und Motive.Opladen: Westdeutscher Verlag. Karadavut, Z. (2010). Kırgız Masallarında Mitolojik Unsurlar. Milli Folklor, 22(85).
- Koşekova A.ve Yertayeva, P. (2020). ҚАҺАРМАНДЫҚ ЭПОСТАҒЫ БАТЫРЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҰЛПАРЛАРЫ . Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 3 (2) , 74-84.
- Ölmez, M. (1996). Tuvalar ve Tuvaca. Çağdaş Türk Dili.(95), 10-17.
- Özkartal M.(2012). Türk Destanlarında Hayvan Sembolizmine Genel Bir Bakış (Dede Korkut Kitabı’ndan Örnekler) Millî Folklor, 24(94), 58-71.
- Radloff, W. (1870). Proben Der Volksliteratur Der Türkischen Stämme Süd-Sibiriens III. Kirgisische Mundarten. Sanktpeterburg: Tipografiya İmperatorskoi Akademii Nauk.
- Rinchindorji, (2012). Moğol-Türk Destanları: Tipolojik Oluşum ve Gelişimi. (Çevriren: M. A. Yolcu).Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 1(2), 221-239.
- Sakaoğlu, S. (1980).Anadolu-Türk Efsanelerinde Taş kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Kataloğu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Sever, M. (1999). Türk Mitolojisinde Kuşlar.Millî Folklor, (42), 83-88.
- Taube, E. (1995). Altay’da Tuvaların Sözlü Edebiyatında At. Türk Kültüründen At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu, İstanbul.
- Yıldız, N. (1995). Manas Destanı (W. Radloff) Ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit Ve Tahliller. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Öz
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akıncı R. E. (2009).Batı Moğolistan Tsengel Tuvaları’nda Şamanizm, Şaman Olma Ve Kozmoloji İlişkisi. (Doktora Tezi)Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Akıncı R.E. Ve Dok B. (2012). Tsengel Tuvalarının Türkiye Deneyimi: Kültür Ve Dil Varlığının Canlandırılmasında Kültür Aşırı Girişimler. Dilleri Ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk Toplulukları 4. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Ankara.
- Arçın, S. M. (2009).Tuvaca Bir Destan: Haan-Tögüldür (Giriş-Metin-Aktarma-Dizin), (Yüksek Lisans Tezi).Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
- Arçın, S. M. (2010). Tıvaca Bir Destan: Haan-Tögüldür ve Yarış.Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 2 (1)
- Arslan, M. ve Saliev, M. (2020). Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki Renk Adları Üzerine. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 3 (1) ,17-30.
- Arıkoğlu E. ve Kuular E. (2003). Tuva Türkçesi Sözlüğü. Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları
- Bang-Kaup W. ve Arat R. R. (1936). Oğuz Kağan Destanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Bekki S.(2007). Maaday-Kara Destanı. Elazığ: Manas Yayınları.
- Caferoğlu, A. (1953). Türk Onomastiğinde At Kültü. Türkiyat Mecmuası, (10), 201-112.
- Çınar A. A. (2000).Türk Dünyası Destanlarında At-Yiğit veya At-İnsan Birlikteliği. IV. Türk Kültürü Kongresi, Ankara.
- Çoruhlu Y. (2000).Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Chuluunbaatar, O. (2012). The Camel And Its Symbolism in The Daily Life Of The Mongols With Particular Reference To Their Folk Songs. Camels in Asia and North Africa-Interdisciplinary Perspectives on their Past and Present Significance. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
- Ergin, M. (1969). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
- İsaeva, G. (2019). Tuva ve Yakut Halk Dansları ve Kırgız Halk Dansları İle Karşılaştırma. Motif Uluslararası Genç Halkbilimciler ve Türk Dünyası Kongresi, Eskişehir.
- Heissig, W. (1979). Die mongolischen Heldenepen: Struktur und Motive.Opladen: Westdeutscher Verlag. Karadavut, Z. (2010). Kırgız Masallarında Mitolojik Unsurlar. Milli Folklor, 22(85).
- Koşekova A.ve Yertayeva, P. (2020). ҚАҺАРМАНДЫҚ ЭПОСТАҒЫ БАТЫРЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҰЛПАРЛАРЫ . Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 3 (2) , 74-84.
- Ölmez, M. (1996). Tuvalar ve Tuvaca. Çağdaş Türk Dili.(95), 10-17.
- Özkartal M.(2012). Türk Destanlarında Hayvan Sembolizmine Genel Bir Bakış (Dede Korkut Kitabı’ndan Örnekler) Millî Folklor, 24(94), 58-71.
- Radloff, W. (1870). Proben Der Volksliteratur Der Türkischen Stämme Süd-Sibiriens III. Kirgisische Mundarten. Sanktpeterburg: Tipografiya İmperatorskoi Akademii Nauk.
- Rinchindorji, (2012). Moğol-Türk Destanları: Tipolojik Oluşum ve Gelişimi. (Çevriren: M. A. Yolcu).Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 1(2), 221-239.
- Sakaoğlu, S. (1980).Anadolu-Türk Efsanelerinde Taş kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Kataloğu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Sever, M. (1999). Türk Mitolojisinde Kuşlar.Millî Folklor, (42), 83-88.
- Taube, E. (1995). Altay’da Tuvaların Sözlü Edebiyatında At. Türk Kültüründen At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu, İstanbul.
- Yıldız, N. (1995). Manas Destanı (W. Radloff) Ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit Ve Tahliller. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Kasım 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 6 Sayı: 2 |
MİLLİ KÜLTÜR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ OLARAK TÜRK BİRLİĞİ KONGRELERİNE DESTEĞİMİZ SÜRMEKTEDİR.
22-24 Aralık tarihlerinde Akdeniz'in İncisi Alanya'da gerçekleşen "V. Uluslararası Akdeniz Bilimsel Araştırmalar Kongresi" dergimiz MİKAD ve Alanya Belediyesi'nin işbirliği ile gerçekleşmiştir. MİKAD olarak Türk bilim dünyasına katkı sunmaya devam etmekten onur duymaktayız.
DERGİMİZİN TÜRK DÜNYASINA AKADEMİK BAKIŞI
Milli Kültür Araştırmaları Dergisi akademik yayın hayatı, "Turan Kurultayı" sonuçları ile paralel yöndedir ve bu hedefler doğrultusunda yayın yapmaktadır.
Sonuç bildirgesi ana teması: Köklere inemezseniz göklere yükselemezsiniz..
Hedefi: 21. Yüzyıl Türk Asrı Olacaktır…
Macaristan’ın Başkenti Budapeşte yakınlarında Bugac’ta düzenlenen TURAN KURULTAYI’nda Türk soyundan gelen Macar, Azeri, Avar, Başkurt, Bulgar, Balkar, Buryat, Çuvaş, Gagavuz, Kabardino, Karaçay, Karakalpak, Kazak, Kırgız,Kumuk, Moğol, Nogay, Oğuz, Özbek, Tatar, Tuva, Türkmen, Uygur ve Yakut boyları bir araya gelerek aşağıdaki kararları almıştır…
1) Ümitlerimizi yeşerten Türk Devletler Teşkilatı’nın kurulması memnuniyetle karşılanmıştır.
2) Bütün dünyaya adından bahsettiren Türk Devletler Teşkilatı daha aktif hâle getirilmelidir.
3) Bu bağlamda Türk Devletler Teşkilatının ikinci ve üçüncü halkaları mutlaka kurulmalıdır.
4) Teşkilatın kurulacak ikinci ve üçüncü halkalarında, “Türk Devletler Teşkilatında biz neden yokuz” diyen pek çok devlet gibi, Balkanlar’dan Moğolistan’a, Uyguristan’dan-Kore’ye kadar bütün akraba toplulukları yer almalıdır.
5) Bunun dışında; Özellikle Balkan Türkleri olmak üzere, Kamboçya’dan-Sri Lanka Türklerine, Pakistan ve Himalaya’daki Türklerden, Girit Türklerine, Libya’da ki Türklerden-Irak’taki Türkmenelindeki Türklere, Romanya Türklerinden-Kırım’a, Nijer’de yaşayan Tuaregler’den-Doğu Afrika’da ve Ortadoğu’da yaşayan Osmanlı Türkü’nün torunlarına, Sibirya’dan Kafkaslara, Tacikistan’a kadar hiçbir oba ve aşiretleri dışarıda bırakmadan temsilci alınması zarûrî olmuştur.
6) İşte öyle bir yapıya büründürülecek Türk Devletler Teşkilatı’nın önemli çalışması hâline gelen TURAN KURULTAYI için teklifimiz; bundan böyle dönüşümlü olarak her iki yılda bir diğer Türk Cumhuriyetlerinin birinde, olimpiyat oyunlarıyla, ekonomik ve kültürel oturumlarıyla kısaca her yönüyle icrâ edilmelidir.
7) Bugün Türk Devletler Teşkilâtının kurulması gibi; Turan Birliğini kurma mücâdelesi için, tam 100 yıl önce şehit düştüğü 4 Ağustos 1922’ye kadar, işgaldeki Türk Devletlerini kurtararak TURAN bayrağı altında biraraya getirmek isteyen Enver Paşa unutulmamalıdır. Anıtı dikilmeli, hayatı ve mücadelesi film yapılarak gelecek nesillere aktarılmalıdır.
8)Türk Devletler Teşkilatının bünyesinde ortak ordu, ortak pazar ve ortak parlamento kurulmalı ve üçer aylık dönemlerde Macaristan Parlamentosunda toplanarak yapılan çalışmalar gözden geçirmelidir.
10) Yine TDT bünyesinde Türk Dünyası Stratejik Araştırmalar Merkezi ve Türk Dünyası Araştırmalar Enstitüsü,Türk Dünyası Akademisyenler Birliği, Türk Dünyası Tarım Birliği (hayvancılık dahil), Tür Dünyası Sağlık Teşkilatı ve Türk Dünyası Arama Kurtarma (TÜDAK) kurulmalıdır.
11) Türk Dünyası Ekomomik Formu iki yılda bir Türk Dünyasının kalbi konumundaki Aşkabat’ta yapılmalıdır.
12) Türk Dünyası Bilim Olimpiyatları iki yılda bir Özbekistan’da icra edilmelidir.
13) Türk Dünyası Uzay Araştımaları Enstitüsü kurularak Kazakistan’da her yıl toplanmalıdır.
14) Türk Teknofest Festivali her yıl Türkiye’de yapılmalıdır.
15)Türk Dünyası Yüksek Öğrenim Kurumu kurulmalı, Türk Dünyasındaki üniversitelerin denkliği için üniversitelerde ıslah çalışmaları yapılmalıdır.
16) Türk Dünyası Hekimler Birliği Kurularak her yıl Azerbaycan’da biraraya gelmelidir.
17) Türk Dünyası Bilim Ödülleri düzenlenmeli ve iki yılda bir yapılan Turan Kurultayında sahiplerine takdim edilmelidir.
18) Türk Dünyası Film Festivali ve Türk Dünyası Erovizyon Müzik yarışmaları dönüşümlü olarak Kırgızistan’da birer yıl arayla yapılarak dereceye girenlere ödülleri verilmelidir.
19) Merkezi İstanbul’da olan Türk Dünyası Belediyeler Birliği “iş birliği-güç birliği” kapsamında genişletilerek, en küçük belediyelere kadar bütün Türk Dünyasını kapsayacak şekilde dizayn edilmelidir.
20) Türk Dünyası Kültür, sanat, edebiyat çalıştayları yapılarak Türk Dünyasının ortak değerleri, özellikle Dede Korkut, Nasrettin Hoca, Atilla, Timur, Uluğ Bey, Ali Kuşçu gibi önemli şahsiyetler anlatılmalıdır.
21) “Tarihini bilmeyen milletlerin coğrafyasını başkaları çizer” düsturuyla, Türk Dünyası ortak tarihi yeniden yazılmalıdır. Bunun İçin “Millî Tatihçiler Şurâsı” âcilen kurulmalıdır.
22) Başta Doğu Türkistan olmak üzere Musul-Kerkük, Kıbrıs, Kırım, Batı Trakya gibi Türk Bölgelerinin statüleri uluslararası platformlarda sürekli dile getirilerek, layık oldukları konuma gelene kadar dünya gündeminde kalmaları sağlanmalıdır.
Bütün dünya bilmelidir ki, 21. Yüzyıl Türk Asrı Olacaktır.
Turan Kurultayı Bilim Kurulu
TURAN KURULTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ..
Budapeşte, 13.08.2022