Avrupa Basınındaki Görsel Metinlerde Kültürel Kodlar: Osmanlı İmparatorluğu’nda Etnik Milliyetçilik Ayrıştırması

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 141 - 155, 30.12.2019

Nurgül Bekar , Nesli Tuğban Yaban

Öz

1789 Fransız Devrimi sonrası milliyetçilik hareketlerinin dalga dalga tüm dünyaya yayılması siyasi olduğu kadar kültürel olarak da yeni bir ayrıştırmaya yol açmıştır. 19. yüzyılla birlikte milliyetçilik akım- larının başat aktör olarak kurgulandığı ancak özünde emperyalist politikaların yer aldığı ve ulus devletlerin kurulmaya başlandığı bu süreçte, basılı görsel metinlerin milliyetçiliğin yayılmasında etkisi yadsınamayacak kadar önemlidir. 18. ve 19. yüzyıl dünya siyasetine baktığımızda Avrupa, Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu arasında keskin siyasi yargıların hayata geçtiği ve farklı etnik kimliklerin birbirle- rine bakışını etkilediği görülmektedir. Bu bağlamda geçmişten günümüze kadar etkisini hiç kaybetmeden sürdüren ve insanları etkilemenin en bilinen yolu olan imgelerde kullanılan kültürel kodlar yoğun biçimde insan hayatını etkilemiş, ulusal kimliklerin kazanılmasında belirleyici bir etki yapmıştır. Bu çalışma anılan döneme ilişkin, Avrupa basınındaki görsel metinler üzerinden üretilen kültürel kodları kapsayan bir dizi seçki içermektedir. Böylece imparatorluk topraklarındaki milliyetçi eylemlerin ortaya çıkması, anlaşılması ve sonrasında görsel metinlerin ne kadar etkili olduğu; Avrupa’nın Osmanlı İmparatorluğu’na karşı olan tavrının etnik milliyetçilik hareketlerinin körüklenmesinde destekleyici bir ortam yarattığı ortaya konmuş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Milliyetçilik, Kültürel Kod, Avrupa Basını, Osmanlı İmparatorluğu, Görsel Metin

Kaynakça

• Aktar C. (2003). “Osmanlı Kozmopolitizminden Avrupa Kozmopolitizmine Giden Yolda Ulus Parantezi”. Türkiye’de Siyasal Düşünce 4 (2003) 77-80. İstanbul.
• Amin S. (2007). Avrupamerkezcilik, Bir İdeolojinin Eleştirisi, Çivi Yazıları. İstanbul 2007. Anderson B. (2011). Hayali Cemaatler, Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. İstanbul 2011.
• Armaoğlu F. H. (1973). Siyasi Tarih 1789-1960. Ankara 1973.
• Belge B. (1939). “Modern Turkey”. International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1931- 1939) 18/6 (1939) 745-762.
• Berger J. (1999). Görme Biçimleri. İstanbul 1999.
• Breuer S. (2010). Milliyetçilikler ve Faşizmler: Fransa, İtalya ve Almanya Örnekleri. İstanbul 2010.
• Burnett R. (2012). İmgeler Nasıl Düşünür?. İstanbul 2012.
• Calhoun C. (2012). Milliyetçilik. İstanbul 2012.
• Cezar M. (1971). Sanatta Batı’ya Açılış ve Osman Hamdi. İstanbul 1971.
• Çiller Y. (2015). “Modern Milliyetçilik Kuramları Açısından 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu Fikir Akımları”. Akademik İncelemeler Dergisi 10/2 (2015) 45-65.
• Eravcı H. M. (2010). Avrupa’da Türk İmajı. Konya 2010.
• Eriksen T. H. (2002). Etnisite ve Milliyetçilik. Antropolojik Bir Bakış. İstanbul 2002.
• Eryılmaz B. (1990). Osmanlı Devleti’nde Gayri-müslim Teb’anın Yönetimi. İstanbul 1990.
• Gellner E. (1983). Nations and Nationalism. Oxford 1983.
• Gombrich E. H. (2015). Sanat ve Yanılsama. İstanbul 2015.
• Göçek F. M. (2003). “Osmanlı Devleti’nde Türk Milliyetçiliğinin Oluşumu: Sosyolojik Bir Yaklaşım”. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 4 (2003) 64-76. İstanbul.
• Gökçe G. & Gökçe O. (2011). Avrupa’da İslam ve Türk İmajı. Ankara 2011.
• Güler A. (2000). Osmanlıdan Cumhuriyete Azınlıklar. Ankara 2000. Halperin S. (2003). War and Social Change in Modern Europe, The Great Transformation Revisited. USA 2003.
• Hobsbawm E. (1993). Milletler ve Milliyetçilik. İstanbul 1993.
• Karpat K. (2014). Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji. İstanbul 2014. Kedourie E. (1994). Nationalism. Oxford 1994.
• Kerestecioğlu İ. (2012). “Milliyetçilik: Uyuyan Güzeli Uyandıran Prens”ten Frankenştayn’ın Canavarına”. Ed. H. Birsen Örs, 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler (2012) 307-350. İstanbul.
• Kürkçüer O. M. (1969). Siyasi Tarih. Ankara 1969