1827 Tarihli Arap Harfli Kitâb-ı ǾAhdü'l-ǾAtik'te Geçen Yûsuf ve Züleyha Hikâyesi

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 2, 99 - 150, 30.12.2016

Ali Cin

Öz

Dünya toplumunun sözlü ve yazılı kültür mirasının bugün için yaşayan önemli ürünlerinden biri, Yûsuf ve Züleyha hikâyesidir. Batı toplumları, Yûsuf ve Züleyha hikâyesini, genellikle Tevrat'ı merkeze alan bilgi kaynaklarına dayalı olarak işlerken, doğu toplumları İslam'ın kutsal kitabı Kur'an'ı temel alan bilgi kaynaklarına göre işlemiştir. Hikâye genel olarak, adalet, sabır, doğruluk, evlat sevgisi, ayrılık acısı, aşk, ahlak, iffet gibi evrensel olguları işlediği için toplumların kabuller dünyasında önemli bir yer edinmiştir. Yûsuf ve Züleyha hikâyesi, İslam milletleri içerisinde sadece Türkler arasında değil, Arap ve Fars kavimleri arasında da oldukça yaygın olarak ele alınıp işlenen konulardan biridir. Yûsuf ve Züleyha hikâyesini diğer Leylâ ve Mecnun, Hüsrev ü Şirin vb. hikâyelerden ayıran en temel özellik, bu hikâyenin dînî kaynaklı olmasıdır. Türk, İran ve Arap edebiyatlarında pek çok kimse tarafından işlenen Yûsuf ve Züleyha hikâyesinin ilk kaynağı, Tevrat olarak bilinmektedir. Söz konusu çalışmada, 1827 yılında İngilizlerin himayesinde Arap harfli olarak misyonerlik faaliyetleri için basılan ǾAhdü'l-ǾAtik'te geçen Yûsuf ve Züleyha hikâyesi Latin harfleri esasında translite edilecek, çevirilen metin Türkçenin ses ve şekil bilgisi açısından değerlendirilecek ve ayrıca söz konusu metnin gramatikal dizini sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yûsuf ve Züleyha, Tevrat, Dinî Hikâyeler, ǾAhdü

Kaynakça

• Aktaş H. (2006). Abdurrahman Gubarî, Yûsuf u Züleyha (İnceleme Metin). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Ü. Sos. Bil. Ens. Erzurum 2006.
• Ata A. (1997). Kısasü’l-Enbiya I, (Giriş-Metin-Tıpkıbasım). Ankara 1997.
• Atalay B. (1992). Divanü Lugati’t-Türk Tercümesi I-IV. Ankara 1992.
• Cemiloğlu İ. (1994). Kısas-ı Enbiya Nüshası Üzerinde Sentaks İncelemesi. Ankara 1994.
• Clauson G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford. 1972.
• Cin A. (2012). Süheyl ü Nevbahar. Konya 2012.
• Cin A. (2011). Türk Edebiyatının İlk Yûsuf ve Züleyha Hikâyesi, Ali’nin Kıssa-yı Yûsuf’u. Ankara 2011.
• Cin A. (2012). Yûsuf ve Züleyha Hikâyesi. Antalya 2012.
• Çavuşoğlu M. (1979). Yahya Bey, Yûsuf ve Zeliha. İstanbul 1979.
• Demir R. (2006). Hatayî Tebrîzî ve Mollâ Câmî’nin Yûsuf ve Züleyhâ Mesnevîleri Üzerinde Karşılaştırmalı Bir İnceleme (İnceleme-Metin). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Ü., SBE., Van 2006.
• Demirel M. (1979). Kemalpaşa-zâde'nin Yûsuf ve Zelîhâsı ve Dil Hususiyetleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Ü. SBE. İstanbul 1979.
• Deniz R. (1998). Halil Oğlu Ali'nin Yûsuf ve Zeliha Kıssası. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Fırat Ü. SBE. Elazığ 1998.
• Dilçin D. (1946). Yûsuf ve Zeliha. İstanbul 1946.
• Doğan A. (2014). Yûsuf u Züleyhâ. İstanbul 2014.
• Dolu H. (1953) Menşeinden Beri Yûsuf Hikâyesi ve Türk Edebiyatı Versiyonları. Türkiyat Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi No: 402. İstanbul 1953.
• Elçin D. (1984). Çağatayca Yûsuf ve Züleyhâ Mesnevisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi SBE. Ankara 1984.
• Ertaylan H. (1960) Yusuf ve Züleyha. İstanbul 1960.
• Ethe H., (1908). Yûsuf And Zalikha. Oxford 1908.
• Göre Z. (2009). Kıssa-i Yûsuf (İnceleme-Metin). Ankara 2009.
• Hacıeminoğlu N. (1992). Türk Dilinde Edatlar. İstanbul 1992.
• Karahan L. (1984). Kıssa-i Yûsuf. Ankara 1984.
• Karakaya B. (2012). “Garîb'in Yûsuf ve Züleyhâ'sı”. TÜBAR XXX (2012) 129-168.
• Kavruk H. (1998). Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler. İstanbul 1998.