Antik Yunan’dan Bir Eğitim Modeli: Sparta

Year 2016, Volume: 6 Issue: 2, 189 - 207, 30.12.2016

Derya Çığır Dikyol

Abstract

Bu çalışma antik Yunan kent devletlerinden biri olan Sparta’nın eğitim sistemini konu almaktadır. Doküman analizi yöntemiyle ele alınan çalışmanın amacı toplumların yapılanmalarında, ilerleyiş ve yok oluşlarında eğitimin yerini göstermesi bakımından antikçağdan bir örnek ortaya koymaktır. Sparta tarihte ilk kez eğitimi devlet denetimine almış ve hedefleri doğrultusunda bir nesil yetiştirme çabasına girmiş olması sebebiyle araştırma konusu olarak seçilmiştir. Eğitimi diğer Yunan kent devletlerinde olduğu gibi vatandaşlarının tercihine bırakmamış, onlara eşit ve zorunlu bir eğitim sağlamıştır. Konuyla ilgili bilgi veren antik kaynaklar ve az sayıda yazıt incelendiğinde, Sparta eğitim sisteminin oldukça sert, insan psikolojisini, bireyi yok sayan bir sistem olduğu anlaşılmaktadır. Eğitimin toplum ve devlet açısından öneminin farkına varıldığı bir ilk olarak Sparta eğitiminin amacı, sadece vatansever ve itaat eden bireylerden kurulu bir toplum yetiştirmek olmuştur. Sparta bu emelini gerçekleştirmeyi başarmış ancak Yunan uygarlığı denilince akla gelen felsefe, sanat, edebiyat, bilim gibi alanlarda katkı sağlayamamış, yaratıcılığı geliştirememiş ve hatta askeri anlamda da istenilen başarıya erişememiştir. Bunun nedeni, eğitimde bilimi, felsefeyi, sanatı, edebiyatı, yaratıcı düşünceyi, aslında insanı insan yapan değerleri yok saymış olması mıdır? İşte bu çalışmada Sparta eğitim sistemi incelenirken bu soruya da cevap aranacaktır.

Keywords

Sparta, Eğitim Tarihi, Agoge, Vatandaşlık Eğitimi

References

• Ağaoğulları M. A. (20044). Kent Devletinden İmparatorluğa. İstanbul 2004.
• Akan N. (2012). Platon’da Müzik. İstanbul 2012.
• Aristoph. Lys. (= Aristophanes, Lysistrata) Kullanılan Metin ve Çeviri: Aristophanes, The Lysistrata; The Thesmophoriazusae; Ecclesiazusae; The Plutus. With an English translation by B. B. Rogers, vol. III. Cambridge, Mass.-London 199610 (The Loeb Classical Library).
• Aristot. Ath. Pol. (= Aristoteles, Athenaion Politeia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Atinalıların Devleti. Trans.: A. Çokona. İstanbul 2016. (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları).
• Athen. (= Athenaios, Deipnosophistai) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Deipnosophistae of Athenaeus. Trans. C. B. Gulick, Book IV. London 1928.
• Bauer S. W. (2013). Antik Dünya Tarihi. Çev. M. Moralı. İstanbul 2013.
• Billheimer A. (1947). “Age-Classes in Spartan Education”. Transactions and Proceedings of the American Philological Association 78 (1947) 99-104.
• Bourdieu P. (1977). Outline of a Theory of Practice. Cambridge 1977.
• Buckley T. (1996). Aspects of Greek History, 720-323 B.C.: A Source-Based Approach. Londra 1996.
• Carr J. (2012). Sparta’s Kings. UK 2012.
• Cartledge P. (2002a). Hellenistic and Roman Sparta: a Tale of Two Cities. London 2002.
• Cartledge P. (2002b). Sparta and Lakonia. A Regional History 1300-362 BC. London 2002.
• Cartledge P. (2003). Spartan Reflections. California 2003.
• Cartledge P. (2004). “What Have Spartans Done for Us?: Sparta’s Contribution to Western Civilization”.
• Greece & Rome 51/2 (2004) 164-179.
• Cawkwell G. L. (1976). “Agesilaus and Sparta”. Classical Quarterly 26 (1976) 62-84.
• Chrimes K. M. T. (1999). Ancient Sparta. A Re-Examination of the Evidence. Manchester 1999.
• Christesen P. (2006). “‘Cyropaedia’ and Military Reform in Sparta”. JHS 126 (2006) 47-65.
• Christesen P. (2012). “Athletics and Social Order in Sparta in the Classical Period”. Classical Antiquity 31/2 (2012) 193-255.
• Coulson A. J. (1999). Market Education: The Unknown History. New Brunswick 1999.
• Çelgin G. (2011). Eski Yunanca- Türkçe Sözlük. İstanbul 2011.
• David S. (1995). The Evolution of Education. Orlando 1995.
• Davidson T. (2008). Greklerde Eğitim Düşüncesi. Çev. A. Aydoğan. İstanbul 2008.
• Dem. Lep. (= Demosthenes, Kata Leptinus) Kullanılan Metin ve Çeviri: Demosthenes, Orations I-XVII,XX: Olynthiacs; Philippics; Halonnesus; Minor Public Orations; Speech Against Leptines, vol. I. With an English translation by J. H. Vince. Cambridge, Mass.-London 20047 (The Loeb Classical Library).
• Diels H. & Kranz W. (19526). Die Fragmente der Vorsokratiker. Berlin 1952.
• Douglas E. G. (1999). Greek Elegiac Poetry: From the Seventh to the Fifth Centuries B.C. Cambridge 1999. (Loeb Classical Library).
• Ducat J. (2006). Spartan Education Youth and Society in the Classical Period. UK 2006.
• Erkal M. E. (1992). Sosyolojik Açıdan Spor. İstanbul 1992.
• Eur. Alk. (= Euripides, Alkestis) Kullanılan Metin ve Çeviri: Alkeste. Trans.: David Kovacs. Cambridge 1994.
• Eur. IA (= Euripides, Iphigeneia Taurika) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Plays of Euripides (Iphigenia in Aulis). Trans.: E. P. Coleridge. London 189.