Eski Türkçeden Günümüze Yaşlılıkla İlgili Kelimeler

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 1, 175 - 189, 30.06.2015

Ali Cin

Öz

Yaşlanma endişesi 21. yüzyılın başlarında ortaya çıkmış olan bir olgudur. Sanayi toplumlarının ekonomik alanda hızla gelişmesi, kişi başına düşen milli gelirin çoğalması, toplumların refah düzeyinin artması, insanların daha uzun yaşama düşüncesini pekiştirmiştir. Modern toplumun imkânlarıyla birlikte dünyada insanlar daha uzun yaşamakta, doğum oranları azalmakta ve dolayısıyla da yaşlı nüfus sayısal ve oransal açıdan artış göstermektedir. İnsan vücudu, yaşam süresi boyunca ruhun, bedenin, toplumun ve içinde bulunulan çevrenin birbirini etkilemesi sonucunda yıpranır, eskir ve yaşlılık dediğimiz olgu ortaya çıkar. Ancak yaşlılık kişiye, çevreye ve zamana göre farklılıklar gösterebilir. Yaşlılık geri dönüşümü olmayan yaşanılması zorunlu olan bir süreçtir. Önemli olan ise modern dünyanın her türlü imkânından mümkün olanın en üst seviyesinde istifade ederek kaliteli ve sağlıklı bir biçimde yaşlanabilmektir. Türk tarihinde Şamanizm inancından günümüze değin yaşlılara büyük bir hürmet gösterilmiştir. Türk toplumu, yaşlılara her zaman yardımcı olmayı bir görev bilmiş, onları tarih boyunca belirli özel mekânlarda korumaya almıştır. Yaşlılar Türk kültüründe “ak sakal, bir bilen, pir” gibi sıfatlarla anıla gelmiştir. Her dil, insanların yaşlılık durumlarıyla ilgili olarak milletlerin kültürüne de bağlı olarak değişik kelime ve tabirler kullanmıştır. Söz konusu bu çalışmamızda Türkçede yaşlılıkla ilgili kullanılan kelime ve tabirleri, Türkçenin yazılı ilk metinleri olarak kabul edilen Orhun Abideleri’nden günümüze kadar olan edebî metinler, taranarak incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, Türkçede Yaşlılık, Türk Dilinde Yaşlılık, Türk Edebiyatı

Kaynakça

• Abduldayev E. & İsayev D. (1969). Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü. Frunze 1969.
• Karahan A. (2006). “Tarihî Türk Dilinin Söz Varlığına Katkılar: Kadınla İlgili Kelimeler Üzerine”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Bilkent Üniversitesi Birinci Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayı Bildirileri (2006) 1-12. Ankara.
• Altaylı S. (1994). Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü I-II. İstanbul 1994.
• Ata A. (2004). Türkçe İlk Kur'an Tercümesi (Rylands Nüshası). Ankara 2004.
• Arat R. R. (1991) Kutadgu Bilig I, Metin. Ankara 1991.
• Arat R. R. (1992). Atabetü’l-Hakayık. Ankara 1992.
• Ata A. (1997). Kısasü’l-Enbiya I, Giriş-Metin-Tıpkıbasım. Ankara 1997.
• Atalay B. (1992). Divanü Lugati’t-Türk Tercümesi. Ankara 1992.
• Bayram B. (2007). Çuvaş Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlük. Konya 2007.
• Bilgin A. (1996). Nazmü’l-Hilafiyyat Tercümesi. Ankara 1996.
• Biişev E. G., Bikbulatov N. V. et al. (1993). Başkort Télénén Hüzlégé I-II, Moskova 1993.
• Buran A., & Alkaya E. (2013). Çağdaş Türk Lehçeleri. Ankara 2013.
• Cavalli M. (2007). Yaşlılığa Övgü (Der-Medĥ-Pîrî). Haz. Mehmet Aydın. Ankara 2007.
• Cicero (1951). İhtiyarlık. Çev. Ayşe Sarıgöllü. İstanbul 1951.
• Cin A. (2011). Türk Edebiyatının İlk Yûsuf ve Züleyhâ Hikâyesi, Ali'nin Kıssayı-Yûsuf'u. Ankara 2011.
• Clauson G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish. Oxford University 1972.
• Caferoğlu A. (1993). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul 1993.
• Çağatay S. (1962). “Türkçede Kadın İçin Kullanılan Sözler”. TDAY- Belleten (1962) 13-49. Ankara.
• Çulha T. (2006). Karaycanın Kısa Sözvarlığı. İstanbul 2006.
• Dilçin C. (1991). Süheyl ü Nev-bahâr. Ankara 1991.
• Doğru A. & Kaynak. İ. (1991). Gagauz Türkçesinin Sözlüğü. Ankara 1991.
• Eckmann J. (1995). Nehcü’l-Feradis. Yayımlayanlar: Semih Tezcan-Hamza Zülfikar. Ankara 1995.
• Eraslan K. (1999). Sekkākî Divānı. Ankara 1999.
• Erol-Arslan H. (2008). Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeleri. Ankara 2008.
• Fedetov M. R. (1996). Etimologiçeskiy Slovar' Çuvaşskogo Yazoka. Tom. I. Çeboksarı 1996.
• Gülensoy T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. Ankara 2007.
• Gronbeh K. (1942). Codex Cumanicus. Kopenhagen 1942.
• Ilgın A. (2015). Tarihî Karşılaştırmalı Tofa (karagas) Türkçesi-Biçim Bilgisi. Ankara (Baskıda).
• Iskakov A. I. (1979). Kazak Tiliniñ Tüsindirme Sözdigi. Almatı 1979.
• Kaçalin M. (2011). Nevayi'nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar. Ankara 2011.
• Karahan L. (1994). Kıssa-i Yusuf İnceleme-Metin-Dizin. Ankara 1994.
• Koç K., Bayniyazov A., Başkapan V. (2003). Kazak Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlüğü. Ankara 2003.
• Komisyon (1993). Derleme Sözlüğü. Ankara 1993.
• Komisyon (1995). Tarama Sözlüğü. Ankara 1995.
• Komisyon (2001). Türkçe Sözlük. Ankara 2001.