Artemiy Volınskiy’in Kazan Valiliği ve Başkurt Raporu

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 1, 243 - 250, 30.06.2015

Leyla Derviş

Öz

Çarlık Rusyası’na bağlı İdil-Ural Bölgesi’nde yaşayan halklar, XVIII. yüzyılın ilk yarısında çok zor bir dönem geçiriyorlardı. Çok ağır baskılarla karşı karşıya kalmışlardı. Hıristiyanlaştırma ve Ruslaştırma bunların en önemlileriydi. I. Petro 1708 yılında bir ferman çıkararak Kazan Valiliği’ni kurmuştur. Deli Petro’nun yakın adamlarından Artemiy Volınskiy 1725-1730 yılları arasında Kazan Valiliği görevini üstlenmiştir. Volınskiy’in Kazan Valiliği yıllarındaki icraatları, Türk halklarının özellikle İdil-Ural Bölgesi’nde yaşayan Tatarlar, Başkurtlar ve Nogayların kaderini doğrudan etkilemiş olması sebebiyle önemlidir. Volınskiy valilik yaptığı yıllarda Kalmuklar ve Başkurtlar ile doğrudan ilgilenmiş, onları Çarlık Rusyası’nın sadık kulları yapmak için raporlar hazırlamıştır. Özellikle onun “Başkurt Raporu” Başkurtların geleceğini doğrudan ilgilendiren bir rapor olmuştur. Volınskiy vali olarak Kazan şehrine düzen getirmesini de bilmiştir. Astrahan’da bulaştığı rüşvet ve yolsuzluk olayları Volınskiy’ı burada da yalnız bırakmamıştır. Din görevlileriyle giriştiği mücadele valilik koltuğunu kaybetmesine neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Artemiy Volınskiy, Kazan Valiliği, Başkurt Raporu, Tatarlar, Kazan

Kaynakça

• Aliyev Memmedbagır Oglu, F. (1979). Rus Dövletinin Nümayendesi A. P. Volınskiynin Azerbayçanda Missiyası. Bakü 1979.
• Alp A. (2009). “Rus Çarlığının Başkurt Topraklarını İşgal Siyasetine Karşı Batırşah İsyanı (1755-1756)”. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 29 (2009) 541-546. Ankara.
• Deliömeroğlu Y. (2002). “Başkurt İsyanları”. Türkler 18 (2002) 427-434. Eds. 18. Ankara.
• Gilyazov İ. (2002). “XVI-XVIII. Yüzyıllarda Çarlık Rusyası’nda İdil-Ural Tatarları”. Türkler 18 (2002) 408-414. Ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek & Salim Koca. Ankara.
• Golikov İ. İ. (1841). Deyanie Petra Velikogo, I-XV. Moskova 1841.
• Hayrullin G. T. (1998). İstoriya Tatar. Almatı 1998.
• Kaşpirev V. (1872). “İz Perepiski Volınskogo”. Pamyatniki Novoy Russkoy İstorii (Sbornik İstoriçeskih Statey i Materialov) II (1872) 195-250.
• Korsakov D. A. (1877). “Artemiy Petroviç Volınskiy. Biyografiçeskiy Oçerk”. Drevnyaya i Novaya Rossiya I-II (1877) SPb.
• Kryuçkov N. (2007). Artemiy Petroviç Volınskiy: Liçnost i Deyatel’nost. Basılmamış Doktora Tezi. Ryazan 2007.
• Kurat A. N. (Temmuz-Aralık 1965). “Rus Hâkimiyeti Altında İdil-Ural Ülkesi (Eski Kazan Hanlığı ve Başkurt ili) (XIX. yüzyıla kadar)”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi XXIII -3/4 (1965) 91-126.
• Kurukin İ. (2011). Artemiy Volınskiy. Moskova 2011.
• Portal R. (1949). Rossiya i Başkiri. İstoriya Vzaimootnoşeniy (1662-1798). Yayımlanmamış Elyazması, Çev. L. Sahibgareeva. Paris 1949.
• Rubinshteyn N. L. (1937). “Zapiska o Polojenii Başkirskogo Voprosa v Rossiyskoy İmperii i o Poluchennıh Sposobah ego Razresheniya, Sostavlennaya Kazanskim Gubernatorom A. P. Volınskim, 1730 ”. İstoriya Tatarii v Materiyalah i Dokumentah. Gosudarstvennoye Sotsialno-Ekonomicheskoye izdatelstvo. Moskova 1937.
• Semevskiy M. (1873). Russkaya Rodoslovnaya Kniga I. SPb 1873.
• Urazmanova R. & Çeşko S. (2001). Tatarı. Moskova 2001.
• Vlasev G. A. (1911). Rod Volınskih. SPb 1911.