Küçük Asya Sikkeleri’nde Grifon Tipleri

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 2, 31 - 44, 30.12.2013

Göktürk Ömer Çakır

Öz

Grifon; Mısır, Mezopotamya veya Suriye tasvir sanatlarında ilk ortaya çıktığı andan itibaren binlerce yıl sonrasına uzanacak bir betimleme ve anlam bütünlüğüne sahiptir. Suriye’nin güneş tanrısı Malakbel’le, Mısır’da yine güneş tanrısıyla olan bağı, Hindistan’da Helios kültüyle ve Hellen dünyasında Apollon’la olan ilişkisi binlerce yıl boyunca sembolik içeriğini bazı çeşitlemeler ve değişiklikler dışında koruyan bir yaratıkla karşı karşıya olduğumuzu ortaya koyar. Grifon’un sikkeler üzerinde de en erken dönemlerden itibaren hem bir tip hem de bir tipe eşik eden sembol olarak kullanıldığı görülmektedir. Küçük Asya kentleri istikrarlı bir şekilde grifon’u Roma Dönemi’ni de dâhil ederek yaklaşık sekiz yüzyıl boyunca kullanmışlardır. Bu makalede M.Ö. VI. yüzyıldan M.S. III. yüzyıla kadar olan süreçte Küçük Asya sikkeleri üzerinde yer alan grifon tasvirlerinin kısa bir tipolojik değerlendirmesi yapılmıştır. Görülmektedir ki uzun bir zaman dilimi içerisinde yaygın bir kullanım gören grifon betimlemeleri resimsel olarak kuş grifon ve arslan grifon olarak ikiye ayrılmaktadır. Duruş veya hareket temel alınmak suretiyle yapılan değerlendirme ise dokuz ayrı grifon tipinin ortaya konmasını sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Grifon, ikonografi, tipoloji, nümizmatik, Hellen sikkeleri

Kaynakça

• Bellinger, A.R. (1961). Troy, the Coins. Princeton: Published for the University of Cincinnati by Princeton University Press.
• Bigwood, J. M. (1989). “Ctesias’ Indica and Photius”. Phoenix, vol. 43, no: 4: 302-316.
• Bisi, A. M. (1965). “Il grifone: storia di un motivo iconografico nell’antico Oriente mediterraneo”. Roma:Centro di Studi Semitici 13.
• BMC Alexandria. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Alexandria and the Nomes, Haz. Reginald Stuart Poole, A. Forni, Bologna, 1964.
• BMC Attica. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Attice, Megaris, Aigina. Haz. Vincent Barclay Head, A. Forni, Bologna, 1964.
• BMC Caria. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Caria, Cos, Rhodes etc. Haz. Vincent Barclay Head, & A. Forni. Bologna, 1964.
• BMC Central Greece. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Central Greece (Locris, Phocis, Boeotia and Euboea). Haz. Vincent Barclay Head, & A. Forni. Bologna, 1964.
• BMC Corinth. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Corinth, colonies of Corinth, etc. Haz. Vincent Barclay Head, & A. Forni. Bologna, 1964.
• BMC Ionia. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Ionia. Haz. Vincent Barclay, & Head, A. Forni. Bologna, 1964.
• BMC Italy, A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Italy. Haz. Reginald Stuart Poole, & A. Forni. Bologna, 1694.
• BMC Lycia. Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Lycia, Pamphylia, Pisidia. Haz. George Francis Hill, & A. Forni. Bologna, 1964.
• BMC Mysia. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Mysia. Haz. William Warwick Wroth, & A. Forni. Bologna, 1964.