Anlama İki Farklı Yaklaşım: Frege’de Anlamın Nesnelliği ve Dummett’ta Anlamın Kamusallığı Üzerine

Yıl 2024, Cilt: 14, 407 - 430, 30.06.2024

Pınar Türkmen Birlik

https://doi.org/10.13114/mjh.1504893

Öz

Dil felsefesinin temel sorusu, dilsel anlamın doğası sorunudur. Bu bakımdan dil felsefelerinin, bir anlam teorisiyle taçlandırılmaları son derece değerlidir. Anlam teorilerinin temel olarak ortaya koymayı amaçladıkları şey, belli bir dil içindeki ifadelerin anlamlarının sistematik bir şekilde tanımlanmasıdır. Çalışmamız da anlam konusuna yönelteceği ilgi kapsamında, yirminci yüzyıl dil felsefesi üzerinde önemli etkilere sahip olan Frege ile onun önemli ölçüde etkilediği düşünürlerden ve kendisinin, belki de en önemli yorumcularından biri olan Dummett’ın ortaya koyduğu anlam teorilerinin örtüşen yönlerinden çok birbirlerinden ayrıldıkları bir yönü mercek altına alacaktır. Birbirlerinden ayrılan ve çalışmamıza konu olan bu yön elbette ki Frege’nin ortaya koyduğu anlam teorisinde anlama yüklenen “nesnel” karakter ve Dummett’ın anlamın kullanım olduğu yönündeki görüşünü yansıtan anlamın “kamusallığı” düşünceleridir. Çalışmamız boyunca, bu iki düşünürün, anlamın nesnelliği ve kamusallığına dair düşünceleri üzerinde yoğunlaşırken, ayrıca Dummett’ın ortaya koyacağı anlam teorisinin hangi yönlerden Fregeci bir karakter sergilediğini ve onun doğruluk koşullu teorileri hangi hususlarda eksik bularak bu teorinin ayrıca kamusallık gereksinimlerini karşılaması gereken bir teori de olması gerektiğini düşünmüş olmasının nedenlerini de art alanda görmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Anlamın nesnelliği, anlamın kamusallığı, Frege ve Dummett.

Kaynakça

• Aysever R. L. 2000. “Sunuş”. Sunuş ve Çev. R. L. Aysever. Söz Edimleri. Ankara: Ayraç (2000) 7-62.
• Campbell J. 2007. “If Truth is Dethroned, What Role is Left For it?”. Library of Living Philosopher: The Philosophy of Michael Dummett. Chicago & LaSalle, Illinois: Open Court (2007) 281-300.
• Cevizci A. 2000. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları 2000.
• Denkel A. 1989. “Frege’nin Dil Felsefesi: Ana Çizgiler”. Felsefe Tartışmaları (5. Kitap). İstanbul: Panorama (1989) 24-46.
• Dummett M. 1976. “What is a Theory of Meaning? (II)” Ed. G. Evans & J. MacDowel. Truth and Meanings: Essays in Semantics. Oxford (1976) 67-137.
• Dummett M. 1978. Truth and Other Enigmas. London: Duckworth & Cambridge 1978.
• Dummett M. 1981a. Frege: Philosophy of Language. 2nd edn. London: Duckworth & Cambridge 1981.
• Dummett M. 1981b. The Interpretation of Frege’s Philosophy. London: Duckworth & Cambridge 1981.
• Dummett M. 1991a. Frege and Other Philosophers. Oxford & New York: Clarendon Press/Oxford University Press 1991.
• Dummett M. 1991b. The Logical Basis of Metaphysics. London: Duckworth& Cambridge 1991.
• Dummett M. 1993. Origins of Analytical Philosophy. London: Duckworth & Cambridge 1993.
• Frege G. 1956. “The Thought: A Logical Inquiry”. Mind, New Series, Vol. 65., 289-311, 1956.
• Frege G. 1979. Posthumous Writings. USA: University of Chicago Press 1979.
• Frege G. 2019. Kavram Yazısı. Çev. Prof. Dr. M. Özdemir. İstanbul: Külliyat 2019.
• Frege G. 2022a. “Mana ve Anlama Dair”. Çev. M. S. Türk. Fonksiyon, Kavram, Anlam. İstanbul: Ketebe (2022) 33-60.
• Frege G. 2022b. “Kavram ve Nesneye Dair”. Çev. M. S. Türk. Fonksiyon, Kavram, Anlam İstanbul: Ketebe (2022) 61-77.
• Glüer K. (2012). “Theories of Meaning and Truth Conditions”. Ed. Manuel Garcia-Carpintero & Max Kölbel. The Continuum Companion to the Philosophy of Language. Continuum International (2012) 1-32.
• Jamil S. 2010. “Frege: The Theory of Meaning Concerning Proper Names”. Kritike, Volume 4, Number 1, June (2010) 150-173.
• Klement C. K. 2002. Frege and The Logic of Sense and Reference. New York & London: Routledge 2002.
• Lee B. 2019. “Giriş”. Çev. Üzer K. Ö. & Kaplan O. B., Der. Lee B. Dil Felsefesi. Ankara: Fol (2019) 12-51.
• Lycan W. G. 2022. Dil Felsefesi Güncel Sorunlar, Çözümler ve Tartışmalar. Çev. R. L. Aysever. İstanbul: Say 2022.
• Platts, M. 1979. Ways of Meaning: An Introduction to a Philosophy of Language. London: Routledge & Kegan Paul 1979.
• Salerno, J. 2011. Frege’ye Dair. Çev. Dereko A. Ankara: Birleşik Yayınevi 2011.
• Weiss B. 2019. “Dummet”. Çev. Üzer K. Ö. & Kaplan O. B., Der. Lee B. Dil Felsefesi. Ankara: Fol (2019) 315-345.