Nurmoldo Narkul Uulu’nun Şiirlerindeki Dini Motifler

Year 2025, Volume: 4 Issue: 1, 44 - 57, 19.06.2025

Aizirek Rakhmonova

Abstract

Bu makalede, Kırgız’ın doğaçlama ve yazılı halk şairlerinden biri ve aynı zamanda bir eğitimci olan Nurmoldo Narkul Uulu’nun hayatı ve şiirlerindeki dini motifler ele alınmıştır. Araştırmanın amacı, şairin eserlerinde yansıtılan İslam dininin temel değerlerini, dini-felsefi bakış açılarını ve bunların sanatsal, şiirsel ifadesini ortaya koymaktır. Araştırma, edebiyat bilimi, ilahiyat ve tarih bilimlerinin kesişiminde yürütülmektedir. Yazarın şiirlerinde İslam’ın temel kavramları, manevi değerler, ahlaki ve etik konular geniş şekilde işlenmiştir. Özellikle Kur’an ayetlerine yapılan atıflar, peygamberlerin örnek yaşamları, ahlak ve terbiye meseleleri şairin eserlerinde önemli bir yer tutmaktadır. Makalede, şiirlerdeki dini temalar aracılığıyla şairin toplumun manevi olarak aydınlatılmasına yönelik bir çaba içinde olduğu vurgulanmaktadır. Nurmoldo’nun şiirleri, yaşadığı dönemin dini ve sosyal durumuna bir yanıt olarak ortaya çıkmış ve günümüzde de güncelliğini korumaktadır. Şiirleri yalnızca dini ve ahlaki içeriğiyle değil, aynı zamanda şiirsel yapısı ve edebi üslubuyla da Kırgız edebiyatının değerli mirası olarak kabul edilmektedir.
Şairin şiirleri, dini içerikli eğitici bir güce sahip eserlerdir. Bu şiirler günümüzde de genç neslin manevi eğitiminde son derece önemli bir kaynak olarak değerlendirilmektedir.

Keywords

İlahiyat , Edebiyat , Nurmoldo Narkul Uulu , Şiirler , Dini Motifler

Нурмолдо Наркул уулунун ырларындагы диний (исламдык) мотивдер

Abstract

Бул изилдөөдө кыргыздын караңгыда көз, капилеттен сөз тапкан төкмө жана жазма акындарынын бири, агартуучу Нурмолдо Наркул уулунун өмүр баяны жана анын ырларындагы диний (исламдык) мотивдер тууралуу жазылды. Изилдөөнүн максаты — акындын чыгармачылыгында чагылдырылган ислам дининин негизги баалуулуктарын, диний-философиялык көз караштарын жана алардын көркөм поэтикалык чагылуусун аныктоо. Изилдөө адабият таануу, теология жана тарых илимдеринин айкалышында жүргүзүлдү. Автордун ырларында ислам дининин негизги түшүнүктөрү, руханий баалуулуктар, моралдык-этикалык темалар кеңири чагылдырылган. Айрыкча, Куран аяттарына шилтемелер, пайгамбарлардын өрнөктүү өмүрлөрү, адеп-ахлак маселелери чыгармачылыгынын маанилүү бөлүгүн түзгөн. Изилдөөдө акындын поэзиядагы диний темалар аркылуу руханий агартууну жүргүзүү менен коомду агартууга умтулгандыгы белгиленди. Нурмолдонун поэзиясы ошол доордун диний жана социалдык кырдаалына жооп катары жаралып, бүгүнкү күндө да актуалдуулугун жоготпой келет. Анын ырлары диний-этикалык мазмуну менен гана эмес, поэтикалык түзүлүшү жана көркөм стили менен да кыргыз адабиятынын баалуу мурасы катары бааланат. Акындын ырлары — диний мазмундагы тарбиялык күчкө ээ чыгармалардын катарын толуктайт. Алар бүгүнкү күндө да актуалдуу болуп, жаш муунду руханий жактан тарбиялоодо аябай маанилүү булак болуп саналат.

Keywords

Теология , Адабият , Нурмолдо Наркул уулу , Ырлар , Диний Мотивдер

Thanks

Бул эмгекти жазууда бизге колдоо көрсөткөн Доц. м.а. док Айтмамат Кариев агайыбызга терең ыраазычылык билдиребиз.

Religious Motifs in The Poetry of Nurmoldo Narkul uulu

Abstract

This academical article explores the life and works of Nurmoldo Narkul uulu. He was one of the prominent Kyrgyz improvisational and written poets, who known for his wisdom and educational contributions. The aim of the research is to identify the main Islamic values, religious-philosophical perspectives, and their poetic expression in the poet’s works. The study is conducted at the intersection of literary, theology, and history studies. In Nurmoldo’s poetry, fundamental Islamic concepts, spiritual values, and moral-ethical themes are widely represented. Notably, references to Quranic verses, exemplary lives of the prophets, and issues of ethics and morality form a significant part of his creative output. The article, highlights how the poet used religious subjects in his poetry as a means of spiritual enlightenment and societal education. Nurmoldo’s poetry emerged in response to the religious and social conditions of his time and remains relevant today. His works are valued not only for their religious-ethical content, but also for their poetic structure and artistic style, making them an important part of Kyrgyz literary heritage. The poet’s verses are educational works with strong religious themes. They continue to play an important role in the spiritual upbringing of younger generations.

Keywords

Тheological-Literature , Nurmoldo Narkul uulu , Poetry , Religious Motifs

References

• Аймак.kg сайты. “Нурмолдо-көп кырдуу улуу инсан”. Маалымат алынган күн 3- май 2025. https://aimak.kg/janylyktar/madaniyat-bilim/45654- nurmoldo-k%D3%A9p-kyrduu-uluu-insan.html
• Акматалиев, Абдылдажан – Көлбаева Мээрим.“Айтыш” сериясы, Айтыш. Бишкек: Принт-Экспресс, 2015.
• Акматалиев, Абдылдажан (ред).“Залкар акындар” сериясы, Нурмолдо, Боогачы, Казыбек. 12-том. Бишкек: Принт-Экспресс, 2- чыгарылыш, 2016.
• Акматалиев, Абдылдажан (ред.). Кыргыз адабиятынын тарыхы. 4-том. Бишкек:2002.
• Арыба.kg. сайты. “Жеңижоктун өмүрү, чыгармачылыгы такталууга тийиш”. Маалымат алынган күн 16-май 2025. https://aryba.kg/koom/104859- zheizhoktun-mr-chygarmachylygy-taktaluuga-tijish.html
• Байгазиев, Советбек –Муратов, Абдыкерим. Кыргыз адабияты 10-класс. Билим куту, 2007.
• Байгазиев, Советбек. Нурмолдо- XIX кылымдын агартуучусу жана даанышман педагогу. Бишкек:Эркин Тоо,2005.
• Гөкче, Ферхат (ред.). Хадистердин негизинде Ислам, котор. Абдилазиз Калбердиев-Азиз Ташболотов. Бишкек: Из-Басма, 2018.
• Гөкче, Ферхат (ред.). Хадистердин негизинде Ислам, котор. Мухаммед Мамытов. Бишкек: Из-Басма, 2018.
• Гөкче, Ферхат (ред.). Хадистердин негизинде Ислам. котор. Айтмырза Сатыбалдиев- Алишер Назаров. Бишкек: Из-Басма, 2018.
• Гөкче, Ферхат (ред.). Хадистердин негизинде Ислам. котор. Самаган Мырзаибраимов ж.б. Бишкек: Из-Басма, 2018).
• Исмаилов, Абдышүкүр ж.б. (котор). Ыйык Куран маанилеринин кыргызча котормосу, Бишкек: Глобал-Принт, 8-чыгарылыш, 2021.
• Кыргызстан мусулмандарынын дин башкармалыгынын расмий баракачасы. “Намаз-Бейиштин ачкычы”. Маалымат алынган күн 19-май, 2025. https://arhiv.muftiyat.kg/articles/40438/
• Мусаева, Венера. Кыргыз адабиятынын анталогиясы, акындар поэзиясы. Бишкек: "Кыргыз энциклопедиясы" башкы редакциясы, 2012.
• Рыскулов, Калмурат. Замана. Жалал-Абад: Жалал-Абад областтык басмакана, 1995.
• Рыскулов, Калмурат. Молдо Кыргыз медресесиндеги ырлар. Ала-Бука:1997. Рыскултегин, Калмурат. Нурмолдо. Бишкек: Сүрөт-Басма-Салону, ЖЧК, 2003.
• Спутник Кыргызстан сайты. “Атадан жаман туулса, адашып калган көчкө окшош. Нурмолдонун кеп казынасы”. Маалымат алынган күн 5-май 2025. https://sputnik.kg/20190314/nurmoldo-narkul-uulunun-nakyl-kepteri- 1043651712.html
• Эрдем, Мустафа. Алланын назарында дин Ислам. котор. Бакыт Мурзараимов. Бишкек: 2021.
• Kalmurza Kyzy, Zukhura. Kırgız Şairlerinin Şiirlerindeki Bazı Din Felsefesi Konuları. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2024.
• Kalmurza Kyzy, Zukhura. “Kırgız Şairlerinin Şiirlerindeki Bazı Din Felsefesi Konuları”. Din Bilim ve Felsefe Yazıları-1. ed. Mustafa Turan - Muhammed Aydın Çetinkaya. 21-34. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2024.