Heart-Beating Cadavers" "Warm Deads": A Socio-Cultural Review of the Need for Redefinition of Death in the Modern Era

Year 2017, Issue: 15, 45 - 56, 01.04.2017

Hatice Özer

Abstract

The developments in modern medicine and medical technology / biotechnology have led to the classical understandings of the beginning and the end of life becoming ambiguous at some points and turning into controversial issues. One of the possible considerations in this context is the "brain death" which is defined in the second half of the 20th century. After 1950s, intensive care regiment, the development of artificial respiratory support, immunosuppressive drugs, and therefore the widespread organ transplants have brought the need to redefine death. Thus, for the first time in 1968, the "brain death" concept has been added in concept in the definition of "biological death" by the ad hoc committee in Harvard University, in which cardiac and respiratory functions can be artificially sustained but the whole of brain functions is irreversibly lost. But this paradigm shift on the definition of death has turned into a complex subject, not just a medical issue, but a subject of law, religion and different cultural dynamics. Brain death and its controversies, which today have a key importance in cadaveric organ transplants, have been tried to be addressed within the context of the diachronic and dialectical relationship between "death" and "dying" in this study. It tries to examine the various approaches that are placed between the medical nature and the socio-cultural perception of death

Keywords

Death, dead body, brain death, medical technologies

“Kalbi Atan Kadavralar”/”Sıcak Ölüler”: Modern Dönemde Ölümün Yeniden Tanımlanma Gereksinimine İlişkin Sosyo-Kültürel Bir İnceleme

Abstract

Modern tıp ve tıbbi teknoloji/biyoteknoloji alanında yaşanan gelişmeler hayatın başlangıcı ve sonuna ilişkin klasik anlayışların bazı noktalarda muğlâklaşmasına ve ihtilaflı birer konuya dönüşmesine yol açmıştır. Bu bağlamda düşünülmesi mümkün konulardan biri de, 20. yüzyılın ikinci yarısında tanımı yapılan “beyin ölümü”dür. Tıbbi alanda özellikle 1950’li yıllardan sonra yoğun bakım düzenlemeleri, yapay solunum desteğinin gelişimi, bağışıklığı baskılayan ilaçlar ve buna bağlı olarak organ nakillerinin yaygınlaşması, ölümün yeniden tanımlanma gereksinimini de gündeme getirmiştir. Böylelikle ilk kez 1968 yılında, Harvard Üniversitesi’nde toplanan ad hoc komite tarafından “biyolojik ölüm” tanımına, kalp ve/veya solunum fonksiyonlarının yapay biçimde sürdürülebildiği ancak beyin fonksiyonlarının tümünün geri dönüşümsüz biçimde kaybedilmesi durumunu ifade eden “beyin ölümü” tanımı eklenmiştir. Ancak ölümün tanımlanmasıyla ilgili bu paradigma değişimi yalnızca tıbbi bir konu olarak kalmamış hukukun, dinin ve farklı kültürel dinamiklerin taraf olduğu kompleks bir konuya dönüşmüştür. Günümüzde kadaverik organ nakillerinde kilit bir öneme sahip olan beyin ölümü ve etrafındaki tartışmalar elinizdeki çalışmada “ölüm” ve “ölmek” arasındaki ayrıksı ve diyalektik ilişki çerçevesinde ele alınmaya çalışılmıştır. Ölümün tıbbi doğası ile ölmenin sosyo-kültürel algılanışı arasında konumlanan çeşitli yaklaşımları irdelemeye çalışmaktadır

Keywords

Ölüm, ölü beden, beyin ölümü, tıbbi teknolojiler

References

• Ariés, Philippe. Batı’da Ölümün Tarihi. Çev. Işın Gürbüz. İstanbul: Everest Yayınları, 2015.
• Ariés, Philippe. Batılının Ölüm Karşısında Tavırları. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: Gece Yayınları, 1991.
• Nurten Özdağ, “Organ Nakli ve Bağışına Toplumun Bakışı”, C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, Sayı:2 (2001): s.49.
• Badur, Selim. “Ölüm Üzerine Tıbbi Çeşitlemeler”. Cogito, Sayı:40 (2004), s. 93–105.
• Belkın, Gary S. Death Before Dying. United States: Oxford University Press, 2014.
• Bowman, Kerry W., Shawn A. Richard. “Culture, Brain Death and Transplantation”. Progress in Transplantation, Sayı:3 (2003), s. 211–217.
• C. Pallis. “Whole Brain Death Reconsidered-Physiological Facts and Philosophy”. Journal of Medical Ethics, No: 9 (1983), s. 32-37.
• Çil, Orçun & Şefik Görkey. “Beyin Ölümü Kriterlerinin Tarihsel Gelişimi ve Kadavradan Organ Nakline Etkisi”. Marmara Medical Journal, Sayı: 27 (2014), s. 69–74.
• Dekkers Wim. “Neye “Ölüm” Deriz? Batı Kültüründe Yaşamın Sonu Hakkında Bazı Düşünceler”. Çev. Yasemin Oğuz. 3P Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, sayı: 4 Sayı: 4 (Ek:3) (1996), s. 8–16.
• Elias, Norbert. The Loneliness of the Dying. Çev. E. Jephcott. Oxford: Blackwell, Oxford, 1991.
• Gorer, Geoffrey. Death, Grief and Mourning. Doubleday, 1965.
• Erişim tarihi: 18 Temmuz 2017 http://www.haberturk.com/saglik/haber/960924-canlidan- nakilde-birinci-siradayiz Işık, İ.Emre. Beden ve Toplum Kuramı. İstanbul: Bağlam Yayınları, 1998.
• İlkılıç, İlhan. “Beyin Ölümü İnsanın Ölümü Müdür?”. Hayatın Başlangıcı ve Sonu içinde, Der. Hakan Ertin ve Merve Özdemir. İstanbul: İSAR Yayınları, 2013, s. 127–143.
• Kâhya, Esin. “Tarih ve Etik Açıdan Canlı Anlayışının Değerlendirilmesi”. A. Demirhan Erdemir, Ö. Öncel, Z. Zeytin, H. Öztürk Türkmen, S. Erer, H. Ertin, E. Atıcı (Ed.), Antalya: I. Uluslararası Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Kongresi Bildiriler Kitabı, 2007, s.73–78.
• Kellehear, Allan. Ölümün Toplumsal Tarihi. Çev. Tuğçe Kılınç. Ankara: Phoenix Yayınları, 2007.
• Lindemann, Mary. Erken Modern Avrupa’da Tıp ve Toplum. Çev. Mehmet Doğan. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Lizza, John P. “Natural, Functional or Ethical Kind?”. American Journal of Economics and Sociology, Sayı:1 (2007), s. 195-216.
• Metin, Sevtap. Biyo-Tıp Etiği ve Hukuk. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2010.
• Morioka, Masahiro. “Reconsidering Brain Death: A Lesson from Japan’s Fifteen Years of Experience”. Hastings Center Report, Sayı:4 (2001), s. 41–46.
• Özdağ, Nurten. “Organ Nakli ve Bağışına Toplumun Bakışı”. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, Sayı:2 (2001), s. 46–55.
• Özer, Hatice. “Yeni Tıbbi Teknolojiler Bağlamında Ölüm Algısının Dönüşümü: Beyin Ölümü Çerçevesinden Değerlendirme”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2017.
• Özer, Kemal. Organ Nakli Hakkında Gizlenen Gerçekler. İstanbul: Hay Yayıncılık, 2013.
• Pernick, Martin S. “Back from the grave: recurring controversies over defining and diagnosing death in history”. Death: Beyond Whole Brain Criteria (Ed.) H. Tristram Engelhardt ve Stuart F.Spicker. Netherlands: Kluwer Academic, Dordrecht, 1988, s. 17–74.
• Report of Ad Hoc Committee of Harvard Medical School to examine the definition of Brain Death. A Definition of Irreversible Coma. JAMA, Sayı:205 (1968), s. 337–340.
• Sanal, Aslıhan. Yeni Organlar Yeni Hayatlar. Çev. Selin Siral. İstanbul: Metis Yayınları, 2011.
• Shewmon, D.Alan. “A critical analysis of conceptual domains of the vegetative state: sortingfact from fancy”. NeuroRehabilitation, Sayı:19 (2004), s. 343–347.
• Straus, Eugene. W. ve Alex Straus. Tıbbi Mucizeler. Çev.Nurcihan Durmuş. İstanbul: Domingo Yayınları, 2014.
• Turner, Bryan S. Tıbbi Güç ve Toplumsal Bilgi. Çev. Ümit Tatlıcan. Bursa: Sentez Yayınları, 2011.
• Yang, Qing ve Geoffrey Miller. “East-West Differences in Perception of Brain Death”. Bioethical Inquiry, Sayı:12 (2015), s. 211–225.
• Yavru, Hacer Ayşen. “Beyin Ölümü ve Etik”. Ders Notları, 1-4. Erişim tarihi: 8 Ekim 2017 http:// www.itfanestezi.org/4Beyin%20%C3%B6l%C3%BCm%C3%BC-AY.pdf
• Wijdicks, E.F.M. “Brain Death Worldwide: Accepted Fact But no Global Consensus in Diagnostic Criteria”. Neurology, Sayı:58 (2002), s. 20–25.