DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ, NEREYE?

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 35, 73 - 96, 30.06.2021

Ercan Oktay , Selime Yıldırım Erdal Bilgiç

Öz

Bu çalışma, 2000’li yıllarda kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) kamu yönetimindeki yerini konu etmektedir. KİT’in kamu yönetimi örgütlenmesinde yer
almasına rağmen, bu örgütlenmedeki eğreti duruşunun nedenleri gösterilmeye çalışılmıştır. Bu alana ilişkin pek çok çalışma bulunmakla birlikte, çalışmada bu kuruluşlar sektör odaklı değil; genel anlamıyla ele alınmış ve kamu
yönetimindeki dönüşümle birlikte örgütsel bağlamda değerlendirilmiştir. Diğer yandan ise KİT’e ilişkin çalışmaların özelleştirme çerçevesinden ilerlediği
görülmektedir. KİT, günümüz sosyo-ekonomik örgütlenmesine uygun görülmese de hala kamu yönetimi örgütlenmesinde yer alan tüzel bir kişilik olması
ve yakın dönemde KİT’e ilişkin tartışmaların sürmesi, bir kez daha bu örgütleri
gündeme getirmektedir. Çalışmanın tezi, KİT’in kamu yönetimindeki konumunun, bu alanda yaşanan dönüşümle doğrudan ilgili olması ve dönüşümün varış noktasının yönetsel merkezileşme olmasıdır. Çalışmada KİT’e ilişkin mevzuat, rapor, planlardan faydalanılmış ve özellikle yazılı basın başta olmak
üzere görüş ve demeçler dikkate alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kamu İktisadi Teşebbüsleri, Dönüşüm, Merkezileşme, Özelleştirme, Türkiye

Kaynakça

• Akçay, Ümit (2013) “Sermayenin Uluslararasılaşması ve Devletin Dönüşümü: Teknokratik Otoriterizmin Yükselişi”, Praksis, 30-31, s. 11-39.
• Ateş, Hazal(2019), “KİT’ler Küresel Pazara Açılıyor”, 16.08.2019, https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2019/08/16/kitler-kuresel-pazaraaciliyor, (E.T. : 07.01.2020).
• Ayman Güler, Birgül (2013), Türkiye’nin Yönetimi: Yapı, 4. Baskı, (Ankara: İmge Kitabevi Yayınları).
• Bayramoğlu, Sonay (2010), Yönetişim Zihniyeti: Türkiye’de Üst Kurullar ve Siyasal İktidarın Dönüşümü, 2. Baskı, (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Boratav, Korkut (1982), Türkiye’de Devletçilik, 1. Baskı, (Ankara: Savaş Yayınları).
• Boratav, Korkut (2015), Türkiye İktisat Tarihi:1908-2009, 20. Baskı, (Ankara: İmge Kitabevi Yayınları).
• Boratav, Korkut, Ergun Türkcan(Ed.) (1993), Türkiye’de Sanayileşmenin Yeni Boyutları ve KİT’ler, 3. Baskı, (İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı).
• Dikmen, Ahmet Alpay (2015), Makine, İş, Kapitalizm ve İnsan, 3. Baskı, (Ankara: NotaBene Yayınları).
• DPT (1963), Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967), (Ankara). http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/BirinciBe%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nmaPlan%C4%B1-1963-1967%E2%80%8B.pdf(E.T.:26.08.2019).
• DPT (2010), 2000 Yılı Sonrası Türkiye’de Uygulanan Kamu Sektörü Reformları: Mali disiplin ve Verimlilik Açısından Değerlendirilmesi, (Ankara).
• http://www3.kalkinma.gov.tr/DocObjects/Download/10160/Dunya_Bankas%C4%B0_Calistayi_Kamu_Kesiminde_Performans_Yonetimi.pdf (E.T. 13.01.2020)
• Eryılmaz, Bilal (2018), Kamu Yönetimi, 11. Baskı, (İstanbul: Umuttepe Yayınları).
• Fedai, Recep (2015), “Kamunun Yönetiminde Artan Merkez Etkisi”, Övgün, Barış (der.), AKP Nasıl Yönetti? (2002-2015), (Ankara: Nika Yayınevi): 163-203.
• Giritli, İsmet (1998), Türkiye’nin İdari Yapısı, 10. Baskı, (İstanbul: Der Yay.).
• Gözler, Kemal, Gürsel Kaplan (2018), İdare Hukukuna Giriş, 24. Baskı, (Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım).
• Gözübüyük, A.Şeref (2007), Yönetim Hukuku, 25. Baskı, (Ankara: Turhan Kitabevi).
• Güler, Mehmet Atilla (2020), Birikim, Düzenleme ve Sosyal Devletin Dönüşümü, (Ankara: Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Yayınları43).
• Günday, Metin (2013), İdare Hukuku, 10. Baskı, (Ankara: İmaj Yayınevi).
• Harvey, David (2015), Neoliberalizmin Kısa Tarihi, (çev. Aylin Onacak), (İstanbul: Sel Yayıncılık).
• Karluk, S. Rıdvan (1994), Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme, (İstanbul: Esbank Yayınları).
• Konukman, Aziz (2020), “Türkiye’de Sermaye Birikimi Çerçevesinde Yeni Rejim’ in İnşa Süreci”, Benli, Hasan Tahsin, Elif Hacısalihoğlu, Denizcan Kutlu, Güven Savul (yay. haz.), Sosyal Politika ve İktisat Yazıları: Prof. Dr. Seyhan Erdoğdu’ya Armağan,(Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı, Yayın No:2020/1): 75-97.
• Maliye Bakanlığı (2010), 2011 Yılı Bütçe Gerekçesi: Bölüm IX Kamu İktisadi Teşebbüsleri, https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/04/260bolum911pdf.pdf (E.T. 05.04.2021) .
• Maliye Bakanlığı (2011), 2012 Yılı Bütçe Gerekçesi: Bölüm IX Kamu İktisadi Teşebbüsleri, https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/04/246bolum9pdf.pdf (E.T. 05.04.2021).
• Maliye Bakanlığı (2012), 2013 Yılı Bütçe Gerekçesi, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/04/2013-ButceGerekcesi_2013.pdf (E.T. 05.04.2021).
• Maliye Bakanlığı (2013), 2014 Yılı Bütçe Gerekçesi https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/04/2014-ButceGerekcesi_2014.pdf (E.T. 05.04.2021).
• Mcdonald, David A., ve Greg Ruiters (2014), “Ne İstediğine Dikkat Et”, McDonald, David A.ve Greg Ruiters (ed.), Özelleştirmeye Karşı Alternatifler, 1. Baskı, (çev. Levent Aydeniz), (Ankara: NotaBene Yayınları): 229- 262.
• Ocak Adıyaman, Seval (2019), “KİT Komisyonu Raporları TBMM’de Kabul Edildi”, 05.12.2019, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/kit-komisyonuraporlari-tbmm-genel-kurulunda-kabul-edildi/1664226 (E.T.:07.01.2020).
• Övgün, Barış (2009), Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsü Olgusu, (Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları).
• Övgün Barış (2011) , “Türk Kamu Yönetiminde Yeni Bir Örgütlenme: Kalkınma Bakanlığı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.66 No.3, 2011, s.263-281.
• Özmen, Selahattin (1987) , Türkiye’de ve Dünyada KİT’lerin Özelleştirilmesi, (İstanbul).
• Pamuk, Şevket (2014), Türkiye’nin 200 Yıllık İktisat Tarihi, 2. Baskı (İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları).
• İnternet Kaynakları www.evrensel.net (2000), “2000’de Büyük KİT’ler Satışta”, 05.01.2000, https://www.evrensel.net/haber/119612/2000-de-buyuk-kit-ler-satista, (E.T. 10.09.2019).
• www.milliyet.com.tr (2019), “KİT’lerin Genel Yatırım ve Finansman Programı Yayımlandı”, 16.10.2019, http://www.milliyet.com.tr/ekonomi/kitlerin-genel-yatirim-ve-finansman-programi-yayimlandi6057970 (E.T. 07.01.2020).