TOPRAKTAN BAĞIMSIZLAŞMA VE MERKEZSİZLEŞME TARTIŞMALARI ÇERÇEVESİNDE KAMU ÖRGÜTLENMESİ

Yıl 2017, Sayı: 28, 81 - 110, 31.12.2017

Koray Karasu

Öz

Modern kapitalist devletlerin ortaya çıkış sürecinde birçok ülke açısından devletin toprak üzerinde örgütlenmesinin başlıca iki özelliği ‘merkezileşme’ ve ‘ekonomik ve toplumsal ilişkilerin toprağa sabitlenmesi’dir. Bu dönemde merkezi iktidarlar bir yandan ülke topraklarında kendi egemenliklerini tesis etmeye diğer yandan da kapitalizmin gelişebilmesine yönelik olarak mekanın standartlaştırılmasını ve türdeşleştirilmesini hedefleyen girişimlerde bulunmuşlardır. Her iki amaca dönük bulunan ‘çözüm’ ise mekânsal ilişkileri toprağa sabitleme olmuştur. Bulunan bu çözümün, 20. yy’ın sonlarına kadar ‘işlevsel’ olduğu kabul edilmiştir. Devletin toprak üzerinde örgütlenmesinde 1980’lerden sonra çok önemli gelişmelere tanık olmaktayız. Bu gelişmeler ile birlikte modernleşme sürecine ait yukarıda belirtilen iki özellik açısından da kritik önemde bazı değişmeler yaşanmıştır. Bu çalışma, esas olarak bu önemli değişikleri ele almayı amaçlamaktadır. İnceleme, ‘topraktan bağımsızlaşma’ (deterritorialization) ve ‘merkezsizleşme’ (acentralization) kavramları çerçevesinde, Türkiye ve konu açısından önemli görülen Fransa ve İngiltere’deki gelişmelere yer verilmek suretiyle yapılmaktadır. Ele alınan her üç ülkede de 1980’lerden sonra uygulanan yerelleşme reformlarına rağmen toprak örgütlenmesinde giderek daha fazla merkezileşme yaşandığı, toplumsal ilişkiler açısından hala toprağa sabitlik unsurları devam etmekle birlikte iktidarların iktidar pragmatizmi çerçevesinde giderek topraktan bağımsızla şan örgütlenme biçimlerini tercih ettiği görülmektedir. Bununla birlikte topraktan bağımsızlaşma süreçleri sonrasında toprakla bağın farklı özellikler temelinde yeniden kurulduğu da gözden kaçırılmamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Teritoryal, Mülki İdare, Toprak Örgütlenmesi, Adem-i Merkezileşme, Mekan, Ölçek, Kamu Örgütlenmesi, Topraktan Bağımsızlaşma, Merkezsizleşme

Kaynakça

• Arrighi, G., The Long Twentieth Century: Money, Power, and the Origins of Our Times, Verso, London 2000.
• Brenner, N., “Beyond State-Centrism? Space, Territoriality, And Geographical Scale in Globalization Studies”, Theory and Society, V. 28, 1999, p. 39-78.
• Dinçer, Ö., Türkiye’de Değişim Yapmak Neden Bu Kadar Zor?, Alfa, İstanbul 2015.
• Elden, S., “Land, Terrain, Territory”, Progress in Human Geography, V. 34, N. 6, 2010, p. 799 – 817.
• Emre, C. ve Özşen, T. ve Özuğurlu, M. ve Karasu, K., Halkın Mülki İdareye Yönelik Tutum ve Beklentileri, İçişleri Bakanlığı, Ankara 2003.
• Fişek, K., Yönetim, Paragraf Yayınevi, 2. Baskı, Ankara 2005.
• Foucault, M., Güvenlik, Toprak, Nüfus (College De France Dersleri, 1977-1978), (Çev. F. Taylan), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2014.
• Gottman, J., “The Evolution of The Concept of Territory”, Social Science Information, V. 14, N. 3/4, 1975, p. 29 – 47.
• Hardt, M ve Negri, A, İmparatorluk, Çev. A. Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2000.
• Harvey, D., Yeni Emperyalizm, Çev. H. Güldü, Everest Yayınları, İstanbul 2003.
• Karahanoğulları, O., “Fransa’da Kamu Yönetimi,” Kamu Yönetimi: Ülke İnceleme-leri, (Yay. Haz. Koray Karasu), İmge Yayınevi, Ankara 2013, s. 41-144.
• Karasu, K., “İngiltere'de Kamu Yönetimi,” Kamu Yönetimi: Ülke İncelemeleri, (Yay. Haz. Koray Karasu), İmge Yayınevi, Ankara 2013, s. 145 - 292.
• Karasu, K., “İdarenin Mülkle Bağının Kurulması: Mülkileşme” 1864 Vilayet Nizam-namesi, (Ed. E. Tural ve S. Çapar), TODAİE, Ankara 2015, s. 345 – 368.
• Karasu, K., “Kalkınma Ajansları: ‘Modelimi Kaybettim Hükümsüzdür’ (Ölçek Siya-setinin Yerelliği),” AÜ SBF Dergisi, C. 70, S. 2, 2015b, s. 273 – 316.
• Lacoste, Y., Coğrafya Her Şeyden Önce Savaş Yapmaya Yarar, Çev.: S. Sezer, Ay-rıntı Yayınları, İstanbul 2014.
• National Audit Office, Local Enterprise Partnerships, HC 887 Session 2015-16 23 March 2016, London 2016.
• Neocleous, M., Devleti Tahayyül Etmek, Çev. A. Sarı, Notabene, Ankara 2014.
• Paasi, A., “Territory”, A Companion to Political Geography (Eds. J. Agnew – K. Mitchell – G. Toal), Blackwell Pub., UK 2003, p. 109 – 122.