Sürdürülebilir agrega üretiminde döngüsel ekonomi yaklaşımı

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 3, 25 - 42, 21.06.2023

Nuray Karapınar

Öz

Agrega, dünyada sudan sonra en çok kullanılan ikinci doğal hammaddedir. Yenilenemez bir doğal kaynak olmakla birlikte tükenme potansiyeli en düşük hammaddedir. Ancak uygun kalitede agrega hammaddesi içeren jeolojik oluşumlar mekansal olarak eşit dağılmış olmadığı gibi yoğun yerleşimler, diğer alt yapı gelişmeleri, farklı alan kullanımları ve çevresel baskılar nedeniyle agregaya erişim kısıtlanabilmektedir. Oysa nüfus artışı, şehirleşme ve kalkınma ile birlikte dünya agrega talebi aşırı hızlı biçimde artmaktadır. Bu durumda sorumlu üretim, doğal kaynakların korunması ve atık
oluşumunun azaltılması prensibine dayanan döngüsel ekonomi modeli sürdürülebilir agrega üretimi için fırsatlar sunar. Kum, çakıl ve kırmataş gibi doğal agrega kaynaklarının yanı sıra inşaat ve
yıkıntı atıkları ile madencilik faaliyetleri ve metalürji sektörü gibi bazı endüstriyel prosesler sonucu oluşan atıklardan agrega üretim potansiyeli vardır. Bu atıkların agrega olarak geri dönüşümü yeni
doğal kaynak talebini azaltırken aynı zamanda depolanması gereken atık miktarını da azaltarak ekonomik, çevresel ve de toplumsal fayda sağlar. Geri dönüşüm aynı zamanda yerel iş ve iş imkânları yaratır. Bu çalışmada döngüsel ekonomi yaklaşımıyla agrega üretiminin sürdürülebilirliği ikincil agrega kaynakları ve özellikle de inşaat ve yıkıntı atıklarının geri kazanımı temelinde
incelenmiş, Avrupa Birliği ve Türkiye’deki mevcut durum üzerinden bir değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Agrega, İkincil Kaynaklar, Döngüsel Ekonomi, Sürdürülebilirlik

Kaynakça

• Agrega Bülteni 2018. Sayı:9. www.agub.org.tr.
• Agioutantis, Z., Komnitsas, K., Steiakakis, M., Mavrigiannakis, S., Stathogianni, F., Chalkiopoulou, F., Hatzilazaridou, K., Molter, A., Valbusa, M., Bobba, S., Blengini, G.2014. Data and Analysis Methodologies for Aggregates Planning: In support of best practices in Sustainable Aggregates Planning, SNAP-SEE Project.
• Agrela, F., Gallardo, F. G., Rosales, J., Tavira, J. Ayuso, J., Cabrera, M. 2020. Complete real - scale application of recycled aggregates in a port loading platform in Huelva, Spain. Materials 13, 2651, 1-21.
• Arıoğlu, E. 2003. Agrega Sektörüne Genel bakış; Değerlendirme - Öneriler. 3. Ulusal Kırmataş Sempozyumu Agrega (beton, asfalt) çimento hammaddeleri Madenciliği, İstanbul, 239-247.
• Badraddin, A. K., Rahman, R.A., Almutairi, S., Esa, M. 2021. Main Challenges to Concrete Recycling in Practice. 2021. Sustainability, 13, 11077.
• Balbay, Ş., Sarıhan, A., Avşar E. 2021. Dünya’da ve Türkiye’de Döngüsel Ekonomi/Endüstriyel Sürdürülebilirlik yaklaşımı Avrupa Bilim ve Teknoloji dergisi, 27, 557-569.
• Blengini, G.A., Garbarino, E. 2011. Regione EmiliaRomagna Teknik Raporu. Synthesis report of baseline study reports (BSR-R) of Sarma model sites Activity 3.3. Recycling 138.
• Demir, İ. 2010. İnşaat ve yıkıntı atıklarının beton üretiminde kullanımı ve beton özelliklerine etkisi, AKÜ Fen Bilimleri Dergisi, 2, 105-114.
• Dolan, P. J., Lampo, R. G., Dearborn, J. C. 1999. Concept for Reuse and Recycling of Construction and Demolition Waste the report of USACERL Technical report 99/58. US Army Corps of Engineers Construction Engineering Research Laboratories.
• European Commission, 2011a. Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, The European economic and social Comitte and the Comittee of the Regions –A Resource efficient Europe- Flagship initiative under the Europe 2020 Strategy. COM 2011, 21.
• European Commission (DG ENV), 2011b. Sevice contact on management of construction and demolition waste-SR1 Final report Task 2.
• European Commission, 2012. Communication from the Commission to the European Parliament and the Council– Strategy for the Sustainable Competitiveness of the Construction sector and its Enterprises. com 2012, 433 final.
• European Commission, 2014. Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, The European economic and social Comitte and the Comittee of the Regions – Resource Efficiency Opportunities in the Building Sector. COM 2014, 445 final.
• European Commission, 2014. Resource efficienccy opportunities in the building sector. Communicaition of the Commission COM 2014, 445 final, Brussels.
• European Comission, 2016.EU Construction and Demolition Waste Management Protocol.
• European Commission, 2019. The Eurepean Green Deal.COM 2019, 640 final.
• EU Waste Framework Directive (2008/98/EC)
• Eurostat waste statistics. https://ec.europa.eu/eurostat/ statistics explained/index.php?title=Waste_ statistics#Total_waste_generation.
• Eurostat (online data code: CEI_WM040)) . https:// ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/cei_ wm040/default/table?lang=en) (Erişim tarihi: 24.04.2022).
• Grâce, M. M., Ally, A. N., Abdias, M. W. M., Patient, K. B., Trésor, M., Blanche, M. M., Francois, N. 2020.Concrete based on recycled agregates for their use in contruction: case of Goma (DRC). Open journal of Civil Engineeering 10, 226-238.
• Güllü, G. 2022. İstanbul'daki Kentsel dönüşüm, İnşaat ve Yıkıntı atıkları, Cihannüma Teknolojisi Fen ve Mühendislik Bilimleri Akademi Dergisi 1,1, 3972.
• HTİYAKY, 2004. Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği. 18/3/2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete.
• Hossain, U., Poon, C. S., Lo, I. M., Cheng, J. C. 2016. Comparative environmental evaluation of aggregate production from recycled waste materials and virgin sources by LCA. Resources, Conservation and Recycling 109, 67–77.
• İMİB (İstanbul Maden İhracatçıları Birliği), 2020. Türkiye’de ve Dünyada çimento hammaddeleri ve yapı malzemeleri-Rezervleri, işletmeciliği ve Geleceği. Bölüm: Türkiye’de agrega madenciliğinin durumu, işletmeciliği ve geleceği, 54-83. https://www.imib.org.tr/links/29maden/ CIMENTO.pdf.
• İsmail, S., Hoe, H. W., Ramli, M. 2013. Sustainable agregates: the potential and challange for natural resource conservartion. Procedia –Social and Behavioral Sciences 101, 100 – 109.
• Kahraman, E., Kılıç, A. M. 2016. Agrega Madenciliğinin Hazır Beton Üretimindeki Yeri. 8. Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, 324-329.
• Kılıç, A. M., Sakatoğlu, S., Kahraman, E., Yılmaz, M. 2015. Adana İli Taş (Kalker) İşletmelerinde Üretilen Agreganın İl Açısından Önemi. TMMOB, Adana Kent Sorunları Sempozyumu-III, Adana, Türkiye 22 (23), 561-574.
• Konuk, A., Alsoy, M, Ak, H. 2021. Çoklu bağlantı durumunda kentleşme göstergelerinden agrega üretim miktarının tahmini. Bilimsel Madencilik Dergis, 60 (2), 97-106.
• Kien, T. T. 2013. Recycling constructoin demolition waste in the World and in Vietnam. The international conference on sustainable Built Environemnt for Now and The Future. Hanoi, 247-256.
• Lauritzen, E. K. 2019. Sustainable recycling of concrete- challanges and oppurtunities. Conference paper. Cementos Argoss S.A. FORO ARGOS 360 0 EN Concreto, Bogoto, Colombia.
• Liu, H., Long, H., Li, X. 2020. Identification of critical factors in construction and demolition waste recycling by the grey-DEMATEL approach: A Chinese perspective. Environmental Science and Pollutution Reseach 27, 8507–8525.
• MNRO, 2010. Ministry of Natural Resources Ontorio Teknik Rapor. State of the Aggregate Reesource in Ontario Study (SAROS)-Paper 4 RFP OSS077392.
• O’Neal, M. D., Gius, F. W. 2018. Mineral land classification: concrete aggregatein the greater sacramento area production-consumption region, Special Report 245.
• Oikonomou, N. D. 2005. Recycled concrete aggregates. Cement and Concrete Composites 27, 315–8.
• Rakhshan, K., Morel, J. C., Charef, H. A. R. 2020. Components reuse in the building sector- A systematic review. Waste management and research 38(4) 347-370.
• RER, 2011. Regione Emilia-Romagna Teknik Raporu.
• Synthesis report of baseline study reports (BSR-R) of Sarma model sites Activity 3.3. (Recycling)dos Reis, G. S., Quattrone, M., Ambrós, W. M, Cazacliu, B. G., Sampaio, C. H. 2021. Current applicaitons of recycled aggregates from construction and demolition: A Review. Materials 14,1700-1723.
• Shooshtarian, S., Calderai, S., Maqsood, T., Ryley, T. 2020. Using recycled construction and demolition waste products: A review of stakeholder Perception, Decision and Motivationss Recycling 5, 31.
• THBB, 2021a.Türkiye Hazır Beton Birliği. Hazır beton Yaşam Döngüsü Rehberi 52s.
• THBB, 2021b. Türkiye Hazır beton Birliği. Hazır Beton Sektörü raporu 2021.
• TÜİK, 2020. TÜİK Atık istatistikleri. (Erişim tarihi: 01.05.2023).
• UEPG, 2010-2020. European Aggregates Association (UEPG) Annual Reviews, https://uepg.eu/ mediatheque/index/3/20#. (Erişim tarihi: 01.05.2023)
• UEPG, 2020. European Aggregates Association (UEPG) Annual Reviews, https://uepg.eu/mediatheque/ index/3/20#. (Erişim tarihi: 01.05.2023)
• UEPG, 2022a. Sustainable supply of aggregates in Europe. An assessment of “non-critical” but essential raw materials with focus on policy and permitting elements. Final Report 12/2022. Commissioned by Aggregates Europe-UEPG, Leoben September 2022.
• UEPG, 2022b. EUPG Guidance. End of waste criteria for recycled aggregates from construction and demolition waste. Brussels, 2022.
• Yu, A. T. W., Wong, I., Wu, Z., Poon, C.S. 2021. Strategies for Effective Waste Reduction and Management of Building Construction Projects in Highly Urbanized Cities-A Case Study of Hong Kong. Buildings, 11, 214.
• T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2014. Ulusal Geri Dönüşüm Srateji Belgesi ve Eylem Planı 2014-2017, 113s. (30 Aralık 2014 Tarihli ve 29221 sayılı RG).
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2016. Ulusal Atık Yönetimi ve Eylem Planı 119s.