4 Aralık 2023 Gemlik Körfezi Depremi bir öncü şok mudur?

Year 2024, Volume: 5 Issue: 5, 51 - 61, 28.06.2024

Doğan Kalafat

Abstract

4 Aralık 2023 tarihinde Kumyaka-Mudanya (Bursa) açıklarında Gemlik Körfezi’nde yerel saat ile 10:42’de aletsel büyüklüğü Ml=5.1 olan orta büyüklükte bir deprem meydana geldi. Deprem özellikle Marmara Bölgesi’nin doğusunda çok kuvvetli bir şekilde hissedildi. Bu çalışmada bu depremin sismolojik olarak analizi yapılarak tüm medyada açıklanan bilgilerin doğruluğu bilimsel veriler ışığında sorgulanmıştır. Meydana gelen depremin dış merkezi Kuzey Anadolu Fay Sistemi (KAFS)’nin ana kollarından biri olan güney kolda meydana gelmiştir. Güney kolda tarihsel dönemde meydana gelen son önemli depremler 18. yüzyılda meydana gelmiştir. Yapılan sismolojik ve kinematik çalışmalar sonucu, depremin KAFS’nin ana fayında ya da ona çok yakın konumlu sintetik bir fayın yırtılması sonucu oluştuğu belirlenmiştir. Nitekim yapılan fay düzlemi çözümü, depremin verev atımlı normal bir faylanmadan kaynaklandığını göstermiştir. Ayrıca depremden hemen sonra devam eden artçı depremlerin dağılımı da bu görüşü desteklemektedir. Artçı depremlerin, yaklaşık bir hafta içerisinde hem oluş sayıları hem de büyüklükleri azalarak devam ettiği gözlenmiştir.

Keywords

Gemlik Körfezi, Kuzey Anadolu Fay Sistemi, Verev Atımlı Normal Faylanma, Artçı Şok.

Ethical Statement

Bu çalışma, Boğaziçi Üniversitesi Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından (SRP/BAP projesi No: 19846) desteklenmiştir. Boğaziçi Üniversitesi Araştırma Fonu Komisyonuna ve üyelerine teşekkür ederim. Ayrıca Prof. Dr. Ali Koçyiğit, Doç. Dr. Şule Gürboğa, Doç. Dr. Selim Özalp’e ve ismini belirtmemiş ikinci hakeme değerli katkıları için çok teşekkür ederim.

Supporting Institution

Bu çalışma, Boğaziçi Üniversitesi Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından (SRP/BAP projesi No: 19846) desteklenmiştir

Project Number

SRP/BAP projesi No: 19846

Thanks

Boğaziçi Üniversitesi Araştırma Fonu Komisyonuna ve üyelerine teşekkür ederim. Ayrıca Prof. Dr. Ali Koçyiğit, Doç. Dr. Şule Gürboğa, Doç. Dr. Selim Özalp’e ve ismini belirtmemiş ikinci hakeme değerli katkıları için çok teşekkür ederim.

References

• Ambraseys, N. N., Finkel, C. F. 1991. Long term seismicity of İstanbul and of the Marmara region, Engin. Seismology Earthquake Engin. Report 91/8, Imperial College.
• Barka, A. A. 1992. The North Anatolian Fault. Annales Tectonicae 6, 174-195.
• Barka, A. A. 1997. Neotectonics of the Marmara region, Active Tectonics of Northwestern Anatolia-The Marmara Poly-Project, Eds: C. Schindler, M. Pfister, 55-87.
• Barka, A. A., Kuşçu, İ. 1996. Extents of the North Anatolian fault in the İzmit, Gemlik ve Bandırma bays, Turkish Journal Marine Science 2, 93-106.
• Emre. Ö., Doğan, A., Duman, T. Y., Özalp, S., 2011. 1:250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Bursa (NK 35-12) Paftası. Seri No: 9, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Emre, Ö., Duman, T. Y., Özalp, S., Elmacı, H., Olgun, Ş., Şaroğlu, F. 2013. 1:1.250.000 Ölçekli Açıklamalı Türkiye Diri Fay Haritası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Özel Yayın Serisi 30, 89, Ankara.
• Ergin, K., Güçlü, U., Uz, Z. 1967. Türkiye ve civarının Deprem Kataloğu (M.S. 11 yılından 1964 sonuna kadar), İTÜ Maden Fakültesi Arz Fiziği Enstitüsü 24, İstanbul.
• Eyidoğan, H., Güçlü, U,. Utku, Z., Değirmenci, E. 1991. Türkiye Büyük Depremleri Makrosismik Rehberi (1900-1988), İTÜ Maden Fakültesi Jeofizik Müh. Bölümü Yayını 199, İstanbul.
• Guidoboni, E., Comastri, A., Traina, G. 1994. Catalogue of ancient earthqukes in the Mediterranean area up to the 10th century, ING, 504, Italy.
• Kalafat, D. 2000. Marmara Denizi ve Çevresinin Depremselliğine Bir Bakış, TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası Ulusal Jeofizik Toplantısı 2000, Genişletilmiş Özetler Kitapçığı, 128-132, 23-25 Kasım 2000, Ankara (in Turkish).
• Kalafat, D. 2011. Marmara Bölgesi’nin Depremselliği ve Deprem Ağının Önemi, 1.Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı (TDMSK), 11, 1-14 Ekim 2011, ODTÜ-Ankara.
• Kalafat, D., Kekovalı, K., Güneş, Y., Kara, M. 2007. İzlenen Marmara Denizi ve beklenen Marmara depremi, ATAG-11 Aktif Tektonik Araştırma Gurubu 11. Çalıştayı Bildiri Özleri Kitabı, 50, 8-9 Kasım 2007 TÜBİTAK MAM Gebze, İstanbul.
• Kalafat, D., Toksöz, M. N. 2015. A Catalogue of Source Parameters of Moderate and Strong Earthquakes for Turkey and its Surrounding Area (1938-2015), 2015 AGU Fall Meeting, 65134, S11A-2736.
• Kalafat, D., Toksöz, M. N. 2017. An overview of the seismic activity and gaps in the Marmara Sea Area, JpGU AGU Joint Meeting 2017 Japan Geoscience Union, Presentation Number: SSS13-P12, 2017 Makuhari Messe International Conference Hall, Makuhari-Tokyo, Japan.
• Kalafat, D., Güneş, Y., Kekovalı, K., Kara, M., Deniz, P., Yılmazer, M. 2011. Bütünleştirilmiş Homojen Türkiye Deprem Kataloğu (1900-2010); M≥4.0). Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 1049, 640. İstanbul.
• Koçyiğit, A. 1988. Tectonic setting of the Geyve basin: Age and total displacement of the Geyve Fault Zone. Journal of Pure and Applied Science 21, 81-104.
• Koçyiğit, A. 2023. Neotectonics of the Sarıköy-İnova and Çan-Bayramiç-Ezine fault zones: Basin formation, age and slip rates, NW Anatolia- Türkiye. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 172, 119-140.
• Koçyiğit, A., Gürboğa, Ş. 2021. Active tectonics of Gülpınar- Tuzla area (Biga Peninsula, NW Turkey): The source of 6 February-24 March 2017 earthquake cluster. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 166, 85-112.
• Meade, B. J., Hager, B. H., McClusky, S. C., Reilinger,R. E., Ergintav, S., Lenk, O., Barka, A., Özener, H. 2002. Estimates of seismic potential in the Marmara region from block models of secular deformation constrained by GPS measurements. Bulletin of the Seismological Society of America 92(1), 208-215.
• McClusky, S., Reilinger, R., Mahmoud, S., Ben Sari, D., Tealeb, A. 2003. GPS constraints on Africa (Nubia) and Arabia plate motions. Geophysical Journal International 155, 126-138.
• Özalp, S., Emre, Ö., Doğan, A. 2013. Kuzey Anadolu Fayı Güney Kolu’nun segment yapısı ve Gemlik Fayı’nın paleosismik davranışı, KB Anadolu. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 147, 1-17. Ankara.
• Pınar, N., Lahn, E. 1952. Türkiye Depremleri İzahlı Kataloğu, T.C. Bayındırlık Bakanlığı Yapı ve İmar İşleri Reisliği Yayınları 6, 36, 153. Ankara.
• Reilinger, R., McClusky, S., Vernant, P., Lawrence, S., Ergintav, S., Çakmak, R., Özener, H., Kadirov, F., Guliev, I., Stepanyan, R., Nadariya, M., Hahubia, G., Mahmoud, S., Sakr, K., ArRajehi, A., Paradissis, D., Al-Aydrus, A., Prilepin, M., Guseva, T., Evren, E., Dmitrotsa, A., Filikov, S.V., Gomez, F., Al-Ghazzi, R., Karam, G. 2006.
• GPS constraints on continental deformation in the Africa-ArabiaEurasia continental collision zone and implications for the dynamics of plate interactions. Journal of Geophysical Research, 111, B05411.
• Soysal, H., Sipahioğlu, S., Kolçak, D., Altınok, Y. 1981. Türkiye ve çevresinin tarihsel deprem kataloğu, TÜBİTAK, TBAG 341.
• Straub, C., Kahle, H. G., Schindler, C. 1997. GPS and geologic estimates of the tectonic activity in the Marmara Sea region, NW Anatolia, Journal of Geophysical Research 102, B12, 27587-27601.