Türkiye’de Altın Fiyatları ve Döviz Kurunun Finansal Piyasalar Üzerine Etkisinin Kantil Regresyon Yöntemiyle İncelenmesi

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 183 - 193, 30.06.2025

Merve Bakan

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de altın fiyatlarında ve kurunda meydana gelen değişimlerin finansal piyasalar üzerindeki etkisini araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda 2000 Ocak- 2025 Mart dönemine ait aylık veriler ile 303 zaman serisi ele alınarak alternatif regresyon analiz yöntemlerinden Kantil regresyon tekniği kullanılmıştır. Analizde bağımlı değişken olarak BIST100 endeksi; altın ve döviz kuru ise bağımsız değişkenler olarak kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, altın fiyatları ile BIST100 endeksi arasında tüm kantil noktalarında anlamlı ve pozitif yönlü; döviz kuru fiyatları ile BIST100 endeksi arasında ise negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca değişkenler arasındaki ilişkinin yönünü ve nedenselliğini belirlemek amacıyla Granger Nedensellik analizi uygulanmıştır. Analiz sonucunda Altın ile BIST 100 endeksi arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi; döviz kuru ile BIST 100 arasında ise tek yönlü nedensellik ilişkisi bulunmuştur.

Keywords

Altın, Döviz Kuru, BIST100 Endeksi, Kantil Regresyon, Granger Nedensellik Testi

Analyzing The Effect Of Gold Prices And Exchange Rate On Financial Markets In Turkey Using Quantile Regression Method

Abstract

The aim of this study is to measure the impact of changes in gold prices and exchange rates in Turkey on the BIST 100 index. For this purpose, monthly data for the period of January 2000- March 2025 and 303 time series were considered and the Quantile regression technique, one of the alternative regression analysis methods, was used. In the analysis, the BIST100 index was used as the dependent variable; gold and exchange rates were used as independent variables. According to the results obtained, a significant and positive relationship was found between gold prices and the BIST100 index at all quantile points; and a negative relationship was found between exchange rates and the BIST100 index. In addition, Granger Causality analysis was applied to determine the direction and causality of the relationship between the variables. As a result of the analysis, there is a bidirectional causality relationship between Gold and BIST 100 index; and a unidirectional causality relationship between foreign exchange rate and BIST 100.

Keywords

Gold, Exchange Rate, BIST100 index, Quantile Regression, Granger Causality Test

References

• Akyüz K.C., Yıldırım İ. (2019). Finansal Oranlar ile Firma Değeri İlişkisi: Kâğıt ve Kâğıt Ürünleri Sanayi Sektöründe Bir Uygulama. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7, 1778-1792.
• Altın, H., Caba N. (2016). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Katılım Endekslerinin Performanslarının Değerlendirilmesi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8(15), 229-248.
• Apak S., Açıkgöz A.F. (2011). Türkiye’de Katılım Bankacılığının Bankacılık Sektöründeki Yeri ve Finansal İstikrara Katkısı. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (1), 70-85.
• Arslan, M., Meder Çakır H. (2018). Firmaların Temettü Ödemeleri ile Firma Değeri Arasındaki İlişki ve BIST 100’de Bir Uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 169-180.
• Atalay S.S. (2007). Yeni Avrupa Birliği Ülkelerinde ve Türkiye’de Reel Yakınsama. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Uzmanlık Tezi.
• Atan, M., Güneş B. (2004). İMKB’ye Kote Şirketlerde Bilançoya Dayalı Risk Analizi ve Erken Uyarı Göstergelerinin Araştırılması. 4. İstatistik Günleri Sempozyumu, İzmir-Kuşadası.
• Avcı, P. (2024). İşletmelerin Finansal Başarısızlık Riskine Sermaye Yapısının Etkisi: KOBİ Sanayi Endeksi. Politik Ekonomik Kuram, 8(1), 175-188.
• Aydın, A.D. (2017). Firma Performansı ile Temettü Politikası Arasındaki İlişkiye Dair Borsa İstanbul Temettü Endeksi (XTMTU) Firmalarıyla Türkiye’den Ampirik Bir Çalışma. 2nd Internatıonal Conference on Bankıng and Finance Perspectıves (ICBF’2017).
• Aydın, S. (2016). İflas Öngörüsünde Değişken Seçimi: Borsa İstanbul Örneği. Doktora Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Baykut E., Çonkar K. (2020). BIST 30 ve Katılım 30 Endeksleri Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, MUFİDER, 3(2), 163-174.
• Bozkurt, İ. (2014). İflas Olasılığı ile Sistematik Risk İlişkisinin İncelenmesi ve Etkin İflas Göstergesi Modellerinin Tespiti: BIST’de Ampirik Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 127-142.
• Büyükoğlu B., Şit A. ve Buyuran B. (2020). Sektörel Yoğunlaşmanın Banka Riski Üzerine Etkisi: Türk Bankacılık Sektörü Örneği. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 3(1), 37-45.
• Çetin M., Şeker F. (2014). Ticari Açıklık ve Finansal Gelişmenin Doğrudan Yabancı Yatırımlar Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Dinamik Panel Veri Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(1), s. 136.
• Çoşkun M. (2010). Para ve Sermaye Piyasaları. Detay Yayıncılık, Ankara
• Dökmen G. (2012). Yolsuzlukların Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Dinamik Panel Veri Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(1), 41-51.
• Er H., Gülmez A. (2023). Asimetrik Bilgi Çerçevesinde Mevduat ve Katılım Bankalarının Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(3), 1710-1726.
• Ertaş F.Ç., Karaca S.S. (2010). Kar Dağıtımının İlanı ve Gerçekleşmesi Arasında Geçen Sürenin Firma Değerine Etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 47, 58-68.
• Grene W. (2003). Econometrics Analysis (5th Edition). New Jersey.
• Guajarati N. (2004). Basic Econometrics (4th Edition). New York.
• Güçlü F., Kılıç M. (2019). İslami Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Bir İnceleme. M. Kılıç (Ed.), Derlemeler-1 İktisadi ve İdari Bilimler Alanyazın içinde, 1.baskı, 135-159.
• Güçlü, F. (2021). İslami Hisse Senedi Piyasalarında Finansal Sıkıntı Riskinin Altman Z ve Springate Modelleri ile İncelenmesi: Katılım 50 Endeksi Örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 3667-3684.
• Gürel E., (2017). Kar Payı Verimi ve Borsa İstanbul A.Ş Üzerinde Bir Uygulama. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 121-133.
• Hüsnüoğlu N. (2017). Dijital Bölünmeyi Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Uygulama: Panel Veri GMM Analizleri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 18(2), 19-34.
• Kaya, M., Şanlı Ö. (2019). Kar Payı Dağıtım Politikalarının Firma Değeri Üzerine Etkisi: BIST 30 Endeksi Üzerine Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 107-116.
• Koç S., Yaldız B. ve Şenol Z. (2020). Nakit Temettü Ödemelerinin Firma Değeri Üzerine Etkilerinin Panel Veri Yöntemi ile Analizi: BIST 30 Üzerine Bir Uygulama (2007-2017). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 70.
• Kulalı, İ. (2014). Muhasebe Temelli Tahmin Modelleri Işığında Finansal Sıkıntı ve İflas Karşılaştırılması. Sosyoekonomi, July-December 2014-2, 154-170.
• Kurtaran Turan A., Kurtaran Çelik M., ve Temizer Z. (2015). Finansal Oranlar ile Firma Değeri İlişkisi: BIST’te Bir Uygulama. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 4(8), 35-45.
• Kuzu, S., Erkan Çelik İ. (2020). İşletmelerde Kar Dağıtım Politikalarının Hisse Senedi Değeri Üzerine Etkisi: BIST 30 Endeks Hisseleri Üzerine Bir Uygulama. Internatıonal Journal of Social Science Research, 9(1), 21-35.
• Mete E. (2021). Ekonomik Küreselleşme ve İşgücü Özgürlüğü Kapsamında Genç İşsizliği: Dinamik Panel Veri Analizi. BMÜ Araştırma Makalesi, 9(3), 1012-1020.
• Nişancı M., Karabıyık İ. ve Uçar M. (2011). Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme: Statik ve Dinamik Panel Veri Analizi. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 22, 112.
• Okka, O. (2009). Finansal Yönetim. Nobel Yayın Dağıtım.
• Özevin O. (2023). Kurumsal Yönetim Değişkenlerinin İngiltere Firmalarının Nakit Tutma Oranına Etkisi: GMM Dinamik Panel Veri Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 100, 19-38. Özulucan A., Deran A. (2009). Katılım Bankacılığı ile Geleneksel Bankaların Bankacılık Hizmetleri ile Muhasebe Uygulamaları Açısından Karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 85-108.
• Pekkaya M. (2006). Kar Payı Dağıtımının Şirket Değeri Üzerine Etkisi: İMKB 30 Endeksi Hisselerine Bir Analiz. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 183-209.
• Rodoplu, B.C. (1997). Dünyada Faizsiz Bankacılık. Bereket Dergisi, 1(1)
• Şenol Z., Koç S. (2019). Ekonomik ve Finansal Ülke Risklerinin Pay Fiyatları Oynaklığına Etkisi. 23.Finans Sempozyum Bildiri Kitabı, 672-681.
• Şit A., H.Y.Güngör, ve M.R. Armutlu. (2022). Finansal Sağlamlığın Maden Firmalarının Finansal Performansları Üzerine Etkisi: Türkiye ve BRICS Ülkeleri Üzerine Uygulama. Bingöl Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 217-243.
• Şit, A. (2021). Kar Dağıtım Politikaları Firma Değeri Üzerinde Etkili Midir? BIST Temettü 25 Endeksi Üzerine Bir Uygulama. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(12), 159-171.
• Ustaoğlu D. (2014). Türkiye’de Katılım Bankacılığı Sektördeki Yeri ve Önemi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü/İktisat. Aydın, S.66
• Yaman, K., Şakar T. (2022). Borsada İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin İflas Riskini Tahmin Etmede Altman Modeli Uygulaması. Toros Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 28-41.
• Yılıdırım H., Keşebir M. (2019). Farklı Büyüklükteki Ekonomi ve Finansal Piyasalara Sahip Ülkelere Ait Borsa Endeksleri Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 249-259.
• Yüksel Yiğiter Ş., Tanyıldızı H. (2020). Temel Ekonomik Faktörlerin Katılım 30 Endeksine Etkisi: Şubat 2011-Mayıs 2018 Örneği. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 183-197.
• Zerka A., En-Neccar A. (2017). İslam Düşüncesinde Ekonomi, Banka ve Sigorta. İz Yayıncılık.