Cumhuriyet’in Muhasebe Düşüncesi - Batılılaşma Sürecinin Üçüncü Evresi- (1923-1950)

Year 2017, Issue: 12 - Issue: 12, 29 - 54, 01.01.2017

Oktay Güvemli

Abstract

Tanzimat (1839) ile başlayan mali ve idari reformlar içinde Türk muhasebe
düşüncesinin batı Avrupa ile entegrasyonu da yer almıştır. Cumhuriyet’e kadar
yapılanlar, ticarette İslami kuralların geçerli olması dolayısı ile fazla etkili
olamamıştır. Cumhuriyet devrimleri, Tanzimat ile başlayan batılılaşma sürecini
yeniden başlatmıştır. 1923-1950 Yılları arasında muhasebe düşüncesini etkileyen
üç akım olduğu gözlenmektedir. Bunlardan ilki, vergilerin beyan usulü ile alınmaya
başlanması nedeni ile muhasebenin önem kazanması ve muhasebenin denetim ağırlıklı
gelişmesidir. İkincisi, 1933 -1939 yılları arsındaki sanayileşme hamlesi ile oluşturulan
iktisadi devlet teşekküllerinde, Alman işletme mühendislerinin danışmanlığı ile geniş
bir alanda gerçekleştirilen muhasebe uygulamalarıdır. Üçüncüsü ise, Cumhuriyet’in
muhasebe akademik kadrolarını, iktisadi devlet teşekküllerinde yetişenlerin
desteği ile oluşturan akımdır. Bu akım, yüzyılın ikinci yarısında Türk muhasebe
akademisyenlerinin temelini oluşturmuş, yönünü belirlemiştir.
1950 Yılı sonrası izlenen liberal iktisat politikaları ile iktisadi devlet
teşekküllerinin muhasebe düşüncesindeki etkisi zayıflamış ve vergi muhasebesi öne
çıkmıştır.

Keywords

Türk muhasebesinin batı ile entegrasyonu, Cumhuriyet dönemi muhasebesi.

(Accounting Thought of the Republic - Third Stage of the Westernization Process (1923-1950)

Abstract

Financial and administrative reforms that began with the Imperial Edict
of 1839 (Tanzimat) involve the integration of the Turkish accounting thought with
the western European countries. The actions until the establishment of the Republic
were not effective due to the influence of Islamic rules within commercial activities.
Revolutions of the Republic restarted the westernization process that initially
began with the Tanzimat. It is observed that three tendencies effect the accounting
thought of the Republic between the years 1923 and 1950. First one is the increasing
importance of accounting because of new taxation practices based on declaration,
and the development of auditing. The second one is the accounting practices initiated
within public economic enterprises as part of the industrialization movements with
the aid of German management engineers between the years 1933 and 1939. The
third one is the movement initiated by the new accounting academicians of the
Republic. The aid of the newly raised professionals to the academicians is observed
as a significant factor. These movements can be considered as the basis of Turkish
accounting academicians and thus directed their way.
Liberal economy politics after 1950s weakened the influence of public
economic enterprises on Turkish accounting thought and paved the way for tax
accounting practices.

Keywords

Integration of Turkish accounting thought with western European countries, accounting in the Republic era.