Meşrutiyet Dönemi Kosova Vilayeti Mali Verileri Üzerine Bir Değerlendirme (*)

Year 2016, Issue: 10 - Issue: 10, 64 - 98, 01.01.2016

Hilmi Bayraktar

Abstract

İnceleme dönemimizde Osmanlı Devleti taşra teşkilatlarının malî
durumunu ortaya koyan en derli toplu kaynaklar; bölgeyle ilgili tutulan bütçe ve/veya
bilânço defterleridir. Kosova Eyaleti’nin bu varidat ve masarifat bütçeleri verilerinin
ortaya konması bölge ile yapılacak sosyo-ekonomik çalışmalara da ana kaynaklık
teşkil edecektir.
Bu çalışmayla, Kosova Eyaleti’nin 1878–1908 yılları arasındaki bütçe
ve/veya bilânço defterleri incelenerek, eyaletin ekonomik durumu hakkında genel
bir fikir elde edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca bu defterlere girmeyen vakıf gelir ve
giderleri de tespit edilerek, bölgede elde edilen toplam gelir ve giderlere ulaşılması
hedeflenmiştir. Elde edilen mali veriler nüfusla karşılaştırılarak kişi başına düşen
milli gelirler ve gider verileriyle, Kosova Eyaleti’nin ülke içerisindeki ekonomik
durumu hakkında bir değerlendirme yapma fırsatı yakalanmıştır.
Bu defterlere göre bölgenin en önemli gelir kalemini aşar, ağnam ve virgü
gelirleri oluşturmaktadır. En önemli gider kalemleri ise dâhiliye, maarif ve nizamiye
kalemleridir. Kişi başına düşen gelir ve giderlerin tespiti ile bölgelerarası gelişmişlik
düzeyinin belirlenmesi mümkün olmuştur. Buna göre Kosova Eyaleti’nde kişi başına
düşen gelir 42, masraf miktarı ise 21 kuruş civarındadır. Gelir gider muvazenesi
21 kuruş fazlalık vermektedir. Bu rakamlar Osmanlı Devleti ortalaması olan 45
kuruşluk gelir ile 26 kuruşluk masraf ortalamasına yakındır.

Keywords

I. Meşrutiyet, Kosova Vilayeti, Mali Veriler.

An Evaluation on Financial Data of Kosovo Province in Constitutional Monarchy Period

Abstract

The most respectable resources presenting the financial status of Ottoman
provincial organizations are budget and/or balance books recorded for the related
province. Presenting income and expense budget data of the Kosovo Province will
be one of the main references for socioeconomic studies to be carried on this region.
In the present study, examining the budget and/or balance books recorded
between 1878 and 1908 for the Kosovo province, we attempted to get a general idea
about the financial status of the province. Moreover, we aimed to find out the total
income and expense by determining the income and expense of foundations which
were not recorded in the balance books. Comparing obtained financial data with the
population of the province and calculatingincomeper capita gave the researcher the
chance to evaluatefinancial status of Kosovo.
According to these balance books, the most important income items were
composed of tithe, cattle tax and virgü (a kind of special annual income tax). On the
other hand, the most significant expenditure items were internal affairs, education
and military. The gathered data made it possible to ascertain the level of development
among the regions by determining income and expenditure per capita. Thus, in
Kosovo Province, income per capita was around 42 kurus, expenditure was around
21 kurus. The balance of income and expenditure showed a surplus of 21 kurus. These
figures are close to average of Ottoman Empire which was 45 kurus income per
capita and 26 kurus expenditure.

Keywords

first constitutionalist period, Kosovo Province, financial data